«فرودگاه امام خمینی تهران» قرار بود به یکی از «اصلی‌ترین» فرودگاه‌ها در آسیا تبدیل شود. پس از «برجام» هم تبلیغات گسترده‌ای شد که دوباره این طرح احیا شده است؛ اما حالا پس از چند سال مشخص شده تبلیغات با واقعیت بسیار فاصله دارد.
در سال ۱۳۴۶ بر اساس پیشنهاد سازمان بین‌المللی هوانوردی غیرنظامی، «ایکائو»، به ایران برای ساخت فرودگاه بزرگی که بیشتر بار ترانزیتی بین آسیا و اروپا را انجام دهد، کار مطالعاتی برای ساخت فرودگاه بزرگی در نزدیکی تهران آغاز شد.
این طرح در سال ۱۳۵۱ «فرودگاه آریا مهر» نام گرفت و در سال ۱۳۵۶ ساخت فرودگاه توسط یک شرکت آمریکایی آغاز شد.
قرار بود فرودگاه تا سال ۱۳۶۲ عملیاتی شود. بودجه توسعه این فرودگاه حدود یک میلیارد دلار درنظر گرفته شده بود. اما با وقوع انقلاب همه چیز نیمه‌کاره ماند.
در سال ۱۳۷۴ دوباره کار ساخت این فرودگاه شروع و فاز نخست آن به‌صورت نیمه‌کاره در سال ۱۳۸۴عملیاتی شد. در حالی این فرودگاه وارد مدار شده بود که از باندهای آن تا مدت‌ها تنها یک باند فعال بود. از سه پایانه آن هم تنها یک پایانه که ظرفیت هفت میلیون مسافر را دارد بهره‌برداری شده بود.
البته با انتقال کامل پروازهای بین‌المللی از فرودگاه مهرآباد به این فرودگاه بارها فرودگاه امام تنها با یک پایانه چندین میلیون نفر بیش از ظرفیت خود کارکرده است.
نمایی از فرودگاه
قرار بود پس از عملیاتی شدن دو پایانه دیگر پایانه اول تنها مختص پروازهای داخلی باشد. پایانه دوم یعنی سلام که بیشتر برای پروازهای زیارتی است هم حدود پنج میلیون نفر ظرفیت دارد. این پایانه به تازگی افتتاح شده و قرار است در مراسم حج امسال مسافر پذیرش کند.
آنگونه که ایسنا گزارش داده است بنیاد مستضعفان در پروژه ترمینال سلام حدود ۵۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده است که توسط پیمانکاران و شرکت‌های زیر مجموعه این نهاد در زمینی به مساحت ۶۰ هزارمتر مربع اجرا شده است.
اگر همه برنامه‌ها درست پیش برود در سال ۱۴۰۳ ظرفیت این فرودگاه ۳۵ میلیون نفر خواهد بود که با این ظرفیت هم حتی در حد هدف تعیین‌شده در سال ۱۳۴۶ قرار نخواهد گرفت. طبق برنامه سال ۱۳۴۶ و به سفارش سازمان ایکائو، قرار بود ایران کانون اصلی ترانزیت بین آسیا و اروپا باشد.
پروژه ترمینال بین‌المللی سلام از سال ۱۳۸۹ شروع شد، اما به دلیل عدم تأمین مالی پروژه مدت زیادی متوقف ماند. سرانجام در سال ۱۳۹۴ طی مذاکراتی بین بنیاد مستضعفان و وزارت راه و شهرسازی قرار شد پروژه انجام شود. درنهایت بنیاد مستضعفان در سال ۱۳۹۶ احداث ترمینال بین‌المللی سلام را آغاز کرد.
اما اتمام پایانه سوم که ایران‌شهر نام دارد همچنان در پرده‌ای از ابهام است. این پایانه قراراست در فاز اول ۲۵ میلیون نفر ظرفیت داشته و پایانه اصلی پروازهای خارجی ایران باشد. برخی رسانه‌های ایران گزارش داده‌اند این ترمینال قرار است تا پنج سال آینده یعنی در سال ۱۴۰۳ راه اندازی شود.
اگر همه برنامه‌ها درست پیش برود در سال ۱۴۰۳ ظرفیت این فرودگاه ۳۵ میلیون نفر خواهد بود که با این ظرفیت هم حتی در حد هدف تعیین‌شده در سال ۱۳۴۶ قرار نخواهد گرفت.
برای مقایسه در سال گذشته سومین فرودگاه پرتردد جهان فرودگاه دوبی بود که به تنهایی پذیرای ۸۸ میلیون مسافر بوده است.
فرودگاه بین‌المللی حمد که در شهر دوحه قرار دارد نیز در سال حدود ۴۰ میلیون مسافر را جابه‌جا می‌کند. ظرفیت نهایی فرودگاه حمد ۵۰ میلیون مسافر است اما قطر قصد دارد برای جام جهانی ۲۰۲۲ ظرفیت آن را توسعه دهد.
مسافران منتظر در فرودگاه امام خمینی تهران
در سال‌های اخیر قطر و امارات متحده عربی با توسعه خطوط هوایی و توسعه زیرساخت‌های بسیار قوی به ویژه فرودگاه‌های مدرن به کانون پروازی و ترانزیتی درمنطقه خاورمیانه تبدیل شده‌اند.
در حالی که طبق برنامه سال ۱۳۴۶ و به سفارش سازمان ایکائو، قرار بود ایران کانون اصلی ترانزیت بین آسیا و اروپا باشد. اما در حال حاضر ترکیه در حال رقابت با امارات و دبی برای به‌دست آوردن بیشترین سهم در این زمینه است.
فرودگاه جدید استانبول با ظرفیت پذیرش سالانه ۹۰ میلیون مسافر، قطعا در حال حاضر یکی از پنج فرودگاه بزرگ جهان محسوب می‌شود.
شرکت سازنده فرودگاه اصلی استانبول اعلام کرده است چهار فاز اصلی این فرودگاه در سال ۲۰۲۸ تکمیل خواهد شد.