اطلاعات جعبهسیاه هواپیمای سرنگونشدهٔ اوکراینی با موشکهای سپاه که چند روز پیش سازمان هواپیمایی کشوری گزارشی از آن منتشر کرد، نشان میدهد که در فاصلهٔ بین اصابت دو موشک، خلبانان در سلامت کامل بودهاند و مطابق با دستورالعملهای لازم برای هدایت هواپیما تلاش کرده بودند.
همسر وُلودیمیر گاپوننکو، خلبان اول پرواز ۷۵۲، میگوید که نمیفهمد چرا نظامیان ایرانی ۱۷۶ سرنشین این هواپیما را همچون یک بازی اکشن تا جایی تعقیب کردند که مطمئن شوند همگی کشته شدهاند.
از کاترینا گاپوننکو پرسیدیم بهنظرش آیا گزارشهایی که تاکنون ایران از تحقیقات درباره سرنگونی هواپیما ارائه کرده، ما را به حقیقت نزدیک میکند؟
کاترینا گاپوننکو: نمیخواهم از خطای انسانی بشنوم. معتقدم که این هواپیما را عمداً سرنگون کردند، عمداً تمام سرنشینانش را کشتند. وقتی یک نظامی مسلح در جمع غیرنظامیان حاضر شود و اینقدر شلیک کند تا تکتک آنها کشته شوند، آیا میتوانیم بگوییم خطای انسانی بوده؟
یک انسان این قتل را انجام داد، اما چرا؟ دیوانه بود؟ غرض داشت؟ از طرف کسی تحت فشار بود؟ قاضی وقتیکه پاسخ همه سؤالات را بشنود، میتواند حکم صادر کند. اما ایران بدون اینکه پاسخ این سؤالات را بدهد، میگوید تشخیص دادهایم خطای انسانی رخ داد، سامانه موشکی درست نصب نشده بود، ارتباطات داخلی پدافند هوایی برقرار نشد.
من نمیتوانم باور کنم تمام این مشکلات همزمان به وجود آمده باشد. و اگر اینطور است، میخواهم با استدلال من را قانع کنند. به همین دلیل همه بستگان قربانیان این پرواز میگویند میخواهیم تحقیقات شفاف باشد.
با شنیدن گزارش از اطلاعاتی که از جعبهسیاه هواپیمای سرنگونشده به دست آمده، چه احساسی داشتید؟
من از روز اول به دو دخترم میگفتم که پدرشان قهرمان بود. نامش در تاریخ ثبت میشود. اکنون همه این را میدانند. میدانند در آن شرایط که هواپیما از کنترل خارج شده بود، تمام تلاش خلبانها بر این متمرکز بود که هواپیما و سرنشینانش را نجات دهند.
فقط نمیدانستند که گروهی از نظامیان همچون یک بازی جنونآمیز اکشن آنها را هدف گرفتهاند و اجازه فرار ندادهاند. نمیدانستند درگیر جنگ شدهاند و آنها را تا جایی تعقیب خواهند کرد که از بین ببرند.
خلبانهای این پرواز نظامی نبودند و هیچ وظیفهای برای پرواز در شرایط جنگی نداشتند. از دولت ایران و دولت اوکراین میخواهم بشنوم که چرا همسرم در آسمان کشوری پرواز میکرد که درگیر جنگ بود. از رئیسجمهور اوکراین تقاضا کردم به همسرم نشان قهرمانی اعطا کند. خدمه این پرواز همگی قهرمان بودند، باید نشان افتخار بگیرند.
انجمن قربانیان پرواز ۷۵۲ میگویند که نظر اکثر بستگان این است که غرامت در درجه دوم اهمیت قرار دارد. اول حقیقت، بعد غرامت. نظر شما چیست؟
اگر ایران ثابت کند که سرنگونی این هواپیما عمدی نبوده، باید غرامت کمتری بپردازد. و اگر ثابت شود این اقدام عمدی بوده، مبلغ غرامت بیشتر خواهد بود. پس تا پیش از اینکه بفهمیم چه اتفاقی افتاده، نمیتوانیم دربارهٔ غرامت گفتگو کنیم.
اما مسئله صرفاً این نیست. ما اگر حقیقت را ندانیم، آرام نمیگیریم. امید ما این است که حقیقت مرهمی برای دردهایمان باشد. امیدوارم دولت ایران این را درک کند. به ما حقیقت را بگویند و بعد غرامت شایسته پرداخت کنند؛ غرامت برابر برای همه، زیرا همه ما از این فاجعه آسیب دیدهایم.
دیپلماتها هشدار میدهند که مذاکرات ممکن است سالها به درازا بکشد. خانوادهتان میتواند اینقدر صبر کند؟
بیشتر در این باره: همسر خلبان اوکراینی: چیزی هست که مقامات ایران نمیخواهند علنی شود؟من طی شش ماه اول حقوق همسرم را از خطوط هوایی دریافت کردم. اکنون فقط کمکهای اجتماعی به بچههایم تعلق میگیرد و سطح زندگیمان بسیار پایین آمده. از خانه ویلایی در منطقه خوشآبوهوا به کییف منتقل شدهایم. دخترانم نمیتوانند در مدرسه خصوصی به تحصیلات ادامه دهند.
من همیشه خانهدار بودهام، اما اکنون بهرغم اینکه دختر کوچکمان امسال به مدرسه میرود، ناچارم دنبال کار بگردم.
بزرگترین غم من این است که دو موشک امیدها ما را از بین برد. همسرم همیشه برای من و بهویژه دو دخترمان بهترین آرزوها را داشت. از اینکه بدون او نمیتوانم بهترین شرایط را برای دخترانم فراهم کنم احساس بدی دارم؛ انگار به امیدهای همسرم وفادار نیستم. زندگیمان خیلی سخت شده، خیلی.