سازمان عفو بینالملل میگوید پنهان کردن سرنوشت هزاران مخالف سیاسی کشتهشده در جریان اعدامهای سال ۶۷ توسط مقامهای جمهوری اسلامی، «ادامه جنایت علیه بشریت» است.
عفو بینالملل در گزارشی که عنوان آن «رازهای آغشته بهخون: چرا کشتار سال ۱۹۸۸ در ایران ادامه جنایت علیه بشریت است»، از سازمان ملل متحد خواسته برای انجام تحقیقات در مورد ناپدیدشدنها و اعدامهای سال ۱۳۶۷، یک سازوکار تحقیقاتی مستقل تشکیل دهد.
اعدام زندانیان سیاسی در سال ۱۳۶۷ در تابستان همان سال، و آنطور که گزارشها حاکیست، در زندانهای اوين و گوهردشت در تهران و زندانهای مشهد، شيراز، اهواز و برخی ديگر از شهرهای ايران انجام شد. شمار قربانیان هنوز دقیقا مشخص نیست؛ برخی شمار قربانیان را دستکم سه هزار نفر عنوان کردهاند، برخی بیش از پنجهزار نفر. دو سال پیش شماری از فعالان به گزارشی از سازمان عفو بینالملل اشاره کرده بودند که بنا بر آن دستکم ۴۴۸۲ مرد و زد در فاصله دو ماه «ناپدید شدند».
با وجود اینکه شماری از پژوهشگران و محققان از جمله یرواند آبراهامیان از اعدامهای گسترده سال ۱۳۶۷ بهعنوان «شگفتآورترین» رویداد سیاسی ایران معاصر یاد کردهاند، اما در واقع مقامهای رسمی جمهوری اسلامی نه تنها به فاشگویی در مورد این اعدامها اقدام نکردهاند بلکه پرسش بسیاری از خانوادههای قربانیان نیز پاسخی نگرفتهاست.
سازمان عفو بینالملل، سی سال پس از این اعدامها، در گزارش ۲۰۰ صفحهای خود به این موضوع یعنی «پنهانکاری» در زمینه رخدادها نیز پرداختهاست.
عفو بینالملل میگوید «سایه این رازهای آغشته به خون، در گذشته، همچنان بر سر امروز ایران است».
به گفته فیلیپ لوتر، مدیر تحقیقات این نهاد مدافع حقوق بشر گزارش تازه نوریست بر «شبکهای از انکار و تحریف» که مقامهای جمهوری اسلامی در مورد اعدامهای ۶۷ بیش از ۳۰ سال است، داخل و خارج از ایران ارائه کردهاند، تا حقیقت پنهان باقی بماند.
آقای لوتر گفته است «این واقعیت که مقامهای ایرانی از پذیرفتن کشتارهای دستجمعی خودداری میکنند، به خانواده کشتهشدگان نمیگویند چرا و چگونه بستگانشان را کشتهاند، پیکر آنها را شناسایی نمیکنند و بر نمیگردانند… به این معنیست که این جنایت علیه بشریت همچنان ادامه دارد».
در واقع حتی در زمان اعدامها نیز خانوادههای بسیاری در بیخبری کامل بهسر میبردند. اظهارات و گزارشهای موجود حاکیست در آن زمان ملاقات با زندانيان قطع شده بود و گاه به خانوادههايی که پافشاری میکردند، گفته میشد زندانی آنان به زندان ديگری منتقل شده است.
منيره برادران، زندانی سیاسی دهه ۶۰ و نويسنده کتابهای «حقيقت ساده» و «عليه فراموشی»، به رادیو فردا گفته است ارتباط زندانیان با دنیای بیرون کاملا قطع بود و پس از پایان اعدامها بود که خانوادهها خبر اعدام را میداند و «تاکید میکردند کسی اجازه برگزاری مراسم ندارد» و «تا به امروز هم تاریخ، محل دفن و چرایی اعدامها برای خانوادهها نامشخص است».
سازمان عفو بینالملل در عین حال در گزارش خود مجددا بر لزوم «شکلگیری اقدام بینالمللی» تاکید کرده و میگوید این موضوع که تا کنون کمیسیون حقوق بشر ملل متحد به محکومیت اعدامها اقدامی نکرده و موضوع به شورای امنیت ارجاع داده نشده، به مقامهای ایرانی اجازه داده تا به «انکار واقعیتها و آزار و اذیت خانوادهها ادامه بدهند».
سازمان عفو بینالملل خواستار تشکیل یک مکانیزم شفاف، مستقل و کارا شده تا «مسببان این جنایت پست، پای میز محاکمه آورده شوند».
در مرداد ماه ۱۳۹۵ وبسایت آیتالله حسینعلی منتظری، قائممقام برکنارشده آیتالله خمینی، یک فایل صوتی از او مربوط به ۲۴ مرداد سال ۱۳۶۷ منتشر کرده که این روحانی در دیدار با برخی مقامهای قضایی وقت جمهوری اسلامی، از اعدامهای سال ۶۷ در ایران به عنوان «بزرگترین جنایت جمهوری اسلامی» یاد میکند.
با این وجود پس از انتشار این فایل شماری از چهرهها، نهادها و مقامهای جمهوری اسلامی در مورد آن موضع گرفته و آن را بهمانند «حمله» به آیتالله خمینی و «تطهیر دشمنان ملت ایران» توصیف کردند.