جمهوری اسلامی بعد از اعمال محدودیتهای اینترنتی و مسدود کردن برخی رسانه‌های اجتماعی بعد از اوج گرفتن اعتراضات خیابانی، برای تولید برنامه‌های کاربردی (اپلکیشن) بومی خیز برداشته است.
مقامات ایران در مدت زمان کوتاهی بعد از اوج گرفتن اعتراضات خیابانی ماه گذشته، به غیر از محدودیهای موجود اینترنتی، رسانه‌های اجتماعی پرطرفدار مانند تلگرام و اینستگرام را نیز «موقتا» مسدود کردند.
چنین اقداماتی زیر سایه انتشار گزارشهایی از کشته شدن معترضان خیابانی تا بازداشت هزاران نفر و اتهام «آلت دست دشمنان شدن» علیه معترضان توسط مقامات ایران، چندان در مرکز توجه قرار نگرفت.
با اینحال، مقامات ایران متقاعد شده اند که سرکوب آزادیهای اینترنتی در عمل توانست برای مهار فوران خشم مردم معترض کمک کند.
احمد خاتمی امام جمعه تهران در همین زمینه طی خطبه هایی برای نمازگزاران اعلام کرد که « همه شما دیدید که فضای مجازی آتش‌بیار معرکه بود. وقتی فضای مجازی محدود شد، فتنه فروکش کرد». وی همچنین گفت که «می گویید که ما با فضای مجازی مخالفیم، ما با فضای مجازی که کلیدش در دست نظام باشد موافقیم. ما با فضای مجازی که کلیدش دست آمریکاییها باشد موافق نیستیم».
ظاهرا درس اینترنتی اخیر مقامات ایران از یادشان نرفته است. اکنون موج جدیدی از تلاشها برای راه اندازی اپلکیشنهای بومی برای جایگزینی با رسانه‌های اجتماعی پرطرفدار خارجی به راه افتاده است. هفته جاری اعلام شد که حسن روحانی رئیس جمهوری ایران به وزیر ارتباطات دستور داده است که سرمایه و حمایت لازم برای راه اندازی اپلکیشنهای بومی را به کار گیرد.
اهرا درس اینترنتی اخیر مقامات ایران از یادشان نرفته است. اکنون موج جدیدی از تلاشها برای راه اندازی اپلکیشنهای بومی برای جایگزینی با رسانه‌های اجتماعی پرطرفدار خارجی به راه افتاده است.
محمود واعظی رئیس دفتر روحانی چهارشنبه هفته گذشته در جمع خبرنگاران گفت که « قابل قبول نیست که مردم از یک شبکه اجتماعی انحصاری استفاده کنند. البته حق مردم این است که از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند ولی از نظر امنیت ملی نمی‌شود فقط یک شبکه اجتماعی باشد».
دستور اخیر روحانی بعد از سالها فراخوان جناح تندرو برای «ایمن» کردن فضای مجازی صادر می شود، اگرچه عملی کردن این موضوع مقداری سخت است، چرا که بخشی از مردم ایران با فیلترشکن وارد سایتها و برنامه‌های اینترنتی مسدود شده می شوند.
هم اکنون نیمی از جمعیت ۸۲ میلیونی ایران از برنامه تلگرام استفاده می کنند و با فراگیر شدن استفاده از تلفنهای هوشمند، برنامه اینستاگرام نیز در ایران کاربران زیادی پیدا کرده است.
اخیرا ۱۷۰ نماینده مجلس در نامه‌ای که در جلسه علنی روز سه‌شنبه ۲۶ دی در مجلس قرائت شد، اعلام کردند که در چند ماه گذشته، به گفته آنان، «بدخواهان و دشمنان ملت ایران با سوءاستفاده از برخی زمینه‌های داخلی، حداکثر بهره را از پیام‌رسان‌های خارجی برای ایجاد ناامنی، فساد و آشوب در شهرهای ایران برده‌اند».
دراین بیانیه از «حمله داعش به مجلس شورای اسلامی، ترویج خشونت، ایجاد آشوب‌های خیابانی اخیر، فروش مواد مخدر و روانگردان‌ها» از جمله اقداماتی نام برده شده که «در بستر پیام‌رسان‌های خارجی» انجام شده است.
این نمایندگان خواستار «جایگزینی پیام‌رسان‌های داخلی به جای پیام‌رسان‌های خارجی و ساماندهی فیلترشکن‌ها شدند».
محمدرضا نقدی معاون فرهنگی و مسائل اجتماعی سپاه نیز طی پیام مشابهی گفت که « چرا باید بجای ایجاد شغل برای جوانان متخصص ایرانی در این عرصه برای جوانان روسی و آمریکاییها شغل ایجاد کنیم ؟».
اخیرا نیز آیت الله علی خامنه‌ای رهبر ایران طی پیامی در کانال تلگرام خود، از آغاز به کار حساب رسمی وی در کانال پیام رسان «آی گپ» و «سروش» خبر داد.
در همین زمینه یک بنیاد اینترنتی در لندن که بصورت اختصاصی پروژه‌های حقوق بشر را دنبال می کند اعلام کرد که این اقدام خامنه‌ای ظاهرا چراغ سبزی برای «موج جدید تهاجمی» برای وادار کردن مردم به استفاده از اپلکیشنهای بومی بود.
امین ثابتی از مولفان گزارش مذکور می گوید که همه اینها واکنشی به (اعتراضات) اخیر بود، اگرچه در دولتهای قبلی نیز گاه گاهی اقدامات مشابهی وجود داشت. برای نمونه چند سال پیش موضوع جستجوگرهای اینترنتی ملی بسیار گرم بود... حتی یکبار (مقامات ایران) از راه اندازی "گوگل ارث" بومی خبر دادند، اما در عمل هیچ کدام از این اقدامات موفق نبود».
وی می گوید که مردم اعتمادی به (مقامات) ندارند، خصوصا کسانی که فعال سیاسی هستند یا در برخی زمینه‌ها مانند مُد فعالیت می کنند.
ظاهرا ترس از نظارت دولتی و کسب اطلاع مقامات از فعالیتهای آنها، علت این بی‌اعتمادی است.
فاطمه سعیدی از نمایندگان مجلس اخیرا در گفتگو با روزنامه همدلی گفت که «استراق سمع تلفنها تنها در موارد خاصی با کسب اجازه دادگاه باید انجام شود. اگر الان می بینیم که پیام رسانهای ملی چندان با استقبال مردم مواجه نمی شوند، موضوع عدم اعتماد مطرح است».
کالین آندرسون، محقق مستقل اینترنت که سالهاست سیاست و حوزه مجازی ایران را نیز مطالعه می کند بر این باور است که ایرانیها حق دارند که از پیام رسانهای بومی نگران باشند.
وی در گفتگو با رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی، ظاهرا تمامی تلاشها بر این است که کاربران ایرانی وارد پیام رسانهایی شوند که شرکتهای گرداننده آن کاملا تحت امر قوه قضائیه ایران برای تقدیم اطلاعات شخصی کاربران هستند.
«در عین حال، سوای اینکه این شرکتها دست چه کسانی هست، به نظر من حتی نگرانی درباره خود اپلکیشنها نیز وجود دارد. وقتی به کیفیت این پیام رسانها نگاه می کنیم، یا اصول طراحی آنها را مورد دقت قرار می دهیم، واقعا سوال ایجاد می شود که این برنامه‌ها تا چه حد برای حفظ اطلاعات شخصی کاربران ایمن هستند. در حقیقت این شرکتهای ایرانی فرهنگ احترام به حقوق کاربران را رعایت نمی کنند و پیام رسانهای آنها می تواند به شدت خطرناک و نا ایمن باشد».
وی گفت که ظاهرا مقامات ایرانی مدل اینترنتی کنترل شده چینی را می خواهند پیاده کنند.
به اعتقاد وی، چین واقعا مدل منحصری دارد که، خصوصا بخاطر ملاحظات سیاسی، وابستگی آن به سرورهای خارجی را از میان برداشته است.
یک زن تهرانی ۴۴ ساله و صاحب دو فرزند که نخواست نامی از وی برده شوند نیز به این رادیو می گوید که وی موضوع استفاده از اپلکیشنهای بومی را رد می کند. «من اعتمادی به آنها ندارم و در میان دوستانم هم کسی را نمی شناسم که از این برنامه‌ها استفاده کند. حتی زمانی که دولت تلگرام را مسدود کرد، من از طریق وی پی ان وارد حساب کاربری خود می شدم».