پس از خروج آمریکا از برجام، بوئينگ دیگر به ایران هواپیما نخواهد فروخت، شرکت ایرباس هم حتی اگر قصد فروش داشته باشد این کار برایش بسیار پیچیده و شاید غیرممکن باشد. اما روس‌ها می‌توانند با کمی تغییر در هواپیماهای خود برنده اصلی ماجرا باشند و میلیاردها دلار روانه صنعت هوایی خود کنند.
صنعت هوایی روسیه هم اکنون با دو محصول جدید در حال بازگشت به دوران اوج خود است. دو هواپیمای سوخو سوپرجت ۱۰۰ و ام سی ۲۱ محصولات جدید صنعت هوایی روسیه هستند که البته در هر دو مدل از قطعات شرکت‌های آمریکایی استفاده شده است.
البته روس‌ها اعلام کرده‌اند در حال بازطراحی با قطعات کاملا روسی هستند.
هم اکنون هر هواپیمای مسافربری که لااقل ۱۰ درصد از قطعاتش را شرکت‌های آمریکایی ساخته‌اند، برای فروش به ایران باید مجوز رسمی وزارت خزانه‌داری آمریکا یا اوفک را دریافت کند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرده است، مجوز مربوط به فروش هواپیما به ایران پس از دوره‌ای ۹۰ روزه لغو خواهد شد.
با این لغو مجوز، تقریبا هیچ یک از هواپیماهای فعلی ساخته شده در جهان نمی‌توانند به ایران صادر شوند. البته اگر شرکت‌های سازنده بتوانند قطعات آمریکایی را با نمونه‌های غیر آمریکایی جایگزین کنند، امکان فروش هواپیما به ایران ایجاد خواهد شد.
تا کنون بیش از ۴۰ میلیارد دلار قرارداد و تفاهم نامه خرید هواپیما بین شرکت‌های ایرانی و بوئینگ و ایرباس منعقد شده است و صنعت هوایی ایران تا ده سال آینده نیاز به ۵۰۰ هواپیمای جدید دارد. این میزان به قدری زیاد است که می‌تواند صنعت هوایی کشوری مانند روسیه را متحول کند.
سوخو ۱۰۰ طی ده سال اخیر حدود ۱۳۶ فروند فروش داشته است و ۳۷۸ فروند هم برای این هواپیما سفارش گذاری شده است. پس یک بازار بزرگ چند صد فروندی در ایران می‌تواند این شرکت را متحول کند. همین اتفاق برای ام سی ۲۱ هم قابل تصور است.
دو شرکت هواپیمایی آسمان و ایران‌ایرتور هم اکنون قرار داد خرید ۴۰ فروند هواپیمای سوپر جت ۱۰۰ را امضا کرده‌اند.
شرکت آسمان در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرده این مدل از هواپیما آخرین نوع طراحی شده از سری هواپیمای سوپرجت ۱۰۰ است که با اویونیک و یک‌سری قطعات دیگر خارج از شمول تحریم، تجهیز شده است.
طراحی بدنه سوپرجت ۱۰۰ توسط شرکت سوخو انجام گرفته، اما مشاور طراحی، شرکت بوئینگ بوده است. سامانه کنترل بال توسط شرکت لیبهر آلمان و داخل هواپیما توسط شرکت پنین فارینای ایتالیا طراحی شده و شریک راهبردی سوخو برای ساخت این هواپیما هم شرکت آلنیای ایتالیا است. بیشتر تجهیزات الکترونیک و ناوبری هواپیما هم توسط شرکت تالس فرانسه طراحی و ساخته شده‌اند.
خانواده هواپیماهای سوخوی سوپرجت ۱۰۰ از ۷۸ تا ۹۸ صندلی در کلاس‌های مختلف ظرفیت دارند.
آئروفلوت خط هوایی حامل پرچم روسیه ۵۲ فروند سوپرجت را دریافت کرده و ۴۲ فروند جدید هم سفارش داده است. با در نظر گرفتن این اطلاعات سفارش احتمالی بیش از ۱۰۰ فروند از این مدل هوپیماها با لغو شدن قرار داد خرید از شرکت‌های غربی می‌تواند موفقیت بزرگی برای سوخو باشد.
شرکت سوخو هم اکنون در حال توسعه مدل ۷۰ نفره این هواپیما نیز هست. این مدل اس هفت نام دارد. برد پروازی هواپیمای سوخو تمام نقاط ایران و کشورهای همسایه ایران را پوشش می‌دهد.
آئروفلوت خط هوایی حامل پرچم روسیه ۵۲ فروند از این هواپیما را دریافت کرده و ۴۲ فروند جدید هم سفارش داده است. با در نظر گرفتن این اطلاعات سفارش احتمالی بیش از ۱۰۰ فروند از این مدل هوپیماها با لغو شدن قرار داد خرید از شرکت‌های غربی می‌تواند موفقیت بزرگی برای سوخو باشد.
دیگر هواپیمای مدرن روس‌ها، ام سی ۲۱ است. این هواپیما هم اکنون تست‌های پروازی خود را می‌گذارند.
برای این هواپیما تا کنون ۲۰۵ فروند سفارش‌گذاری شده است. این مدل رقیب مستقیم مدل بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس سری ۳۲۰ است.
ایران ایر به تنهایی برای ایرباس ۳۲۰ چهل و شش فروند و برای بوئینگ ۷۳۷ مکس ۵۰ فروند سفارش‌گذاری کرده بود. با لغو این سفارش‌ها، ایران‌ایر به تنهایی می‌تواند حدود ۱۰۰ فروند از مدل ام سی ۲۱ را به روسیه سفارش دهد.
دیگر شرکت‌های ایرانی هم تا کنون قرار داد یا تفاهم نامه خرید بیش از ۱۰۰ فروند از مدل‌های بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس ۳۲۰ را امضا کرده اند، که با لغو قرار داد ایرباس و بوئینگ، احتمالا این بازار به سمت هواپیماهای روسی می‌رود.
ایرکوت ام‌سی-۲۱
این هواپیما ۱۶۵ تا ۲۱۰ مسافر را پوشش می‌دهد. با این سیاست، روس‌ها سعی دارند بتوانند در بازار هواپیماهای تک‌راهرو که پرتقاضاترین بخش هواپیماهای مسافربری در جهان است، نفوذ کنند. این هواپیما می‌تواند رِنج پروازی شش هزار و ۴۰۰ کیلومتر را پوشش دهد.
همچنان یک مشکل بزرگ برای خطوط هوایی ایران باقی خواهد ماند؛ صنایع هوایی ایران به حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای دوربرد هم نیاز دارد. در حال حاضر روس‌ها هیچ هواپیمای دوربردی تولید نمی‌کنند.
با این هواپیما مشکل خطوط هوایی ایران برای پوشش مسیرهای کشورهای اطراف ایران تا کشورهای اروپایی برطرف خواهد شد.
این هواپیما از دو نوع موتور مختلف استفاده می‌کند که یکی ساخت روسیه و دیگری ساخت ایالات متحده است.
موتور اول پی دی ۱۴ نام دارد که توسعه یافته موتور توپولوف ۲۰۴، ایلیوشین ۷۶ و ایلیوشین ۹۶ است. به‌دلیل خروج آمریکا از برجام ایران تنها می‌تواند نمونه موتور روس را سفارش دهد.
هواپیماهای دوربرد
اما با این دو مدل هواپیما هنوز یک مشکل بزرگ برای خطوط هوایی ایران باقی خواهد ماند؛ صنایع هوایی ایران به حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای دوربرد هم نیاز دارد. در حال حاضر روس‌ها هیچ هواپیمای دوربردی تولید نمی‌کنند.
البته این عامل هم در آینده نزدیک به نفع روس‌ها در بازار ایران تغییر می‌کند.
به گزارش رویترز دو شرکت دولتی کوماک چین و یو ای سی روسیه (یونایتد ایرکرفت) در حال طراحی یک هواپیمای دوربرد هستند.
نخستین پرواز این هواپیما بین سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ انجام می‌شود. ایران‌ایر قرار بود در سال جاری اولین هواپیمای جدید دوربرد خود را که مدل بوئينگ ۷۷۷ است تحویل بگیرد.
برای این هواپیمای دو موتوره حمل نزدیک به ۳۰۰ مسافر و بردِ تا ۱۲ هزار کیلومتر هدف‌گذاری شده است.
با پول فروش ۱۰۰ فروند هواپیمای دوربرد به ایران سرمایه لازم برای توسعه صنایع هوایی چین و روسیه فراهم می‌شود چرا که بعید به‌نظر می‌رسد در این کلاس پروازی شرکت‌های هواپیماییِ جهان، به غیر از ایرباس و بوئینگ، به محصول دیگری به این زودی‌ها اعتماد کنند.