بخش فرهنگی شبکه بریتانیایی بی‌بی‌سی امسال هم از منتقدان جهانی خواسته تا بهترین‌های خود را در یک زمینه مشخص انتخاب کنند؛ این بار بهترین فیلم‌هایی که توسط سینماگران زن ساخته شده‌اند.
فیلم «خانه سیاه است»، مستند شاعرانه فروغ فرخزاد که در سال ۱۳۴۲ در یک جذامخانه ساخته شده، در این نظرسنجی رتبه بیست و پنجم را از آن خود کرده است.
جاناتان روزنبام، منتقد شناخته‌شده، این فیلم را در ردیف اول انتخاب خود قرار داده و به این ترتیب به گمان این منتقد، «خانه سیاه است»، بهترین فیلمی است که تاکنون توسط یک فیلمساز زن در تمام طول تاریخ سینما ساخته شده است.
«سیب» ساخته سمیرا مخملباف رتبه هفتاد و هشتم و «دختری در شب تنها به خانه می‌رود» ساخته آنا لیلی امیرپور در آمریکا، رتبه هشتاد و یکم را کسب کرده‌اند.
دو تن از شناخته شده‌ترین فیلمسازان زن ایرانی، شیرین نشاط و مرجان ساتراپی هم احتمالاً می‌توانستند فیلمی در میان صد فیلم برگزیده داشته باشند، اما بی‌بی‌سی از پذیرش فیلم‌هایی که نام یک کارگردان مرد هم در کنار یک فیلمساز زن به عنوان همکار کارگردان آمده خودداری کرده و بدین ترتیب «زنان بدون مردان» و «پرسپولیس» از این نظرخواهی دور مانده‌اند.
خانه سیاه است
فیلم‌های دیگری هم از سینمای ایران در انتخاب تعدادی انگشت‌شمار از شرکت‌کنندگان در این نظر سنجی دیده می‌شود؛ از جمله «تخته سیاه» (سمیرا مخملباف) و «روسری آبی» (رخشان بنی اعتماد).
بی‌بی‌سی در مقدمه می‌نویسد که در نظرسنجی پیشین، از میان صد فیلم برتر غیر انگلیسی زبان در تاریخ سینما تنها چهار فیلم از آن سینماگران زن بوده است. این بار اما با پرداختن مستقیم به سینماگران زن، سعی دارند به کنکاشی تازه در جایگاه زنان در سینما بپردازند.
سیصد و شصت و هشت متخصص سینما، از منتقد فیلم تا روزنامه‌نگار، برنامه ریز جشنواره تا مدرس سینما، از هشتاد و چهار کشور جهان در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند.
در نهایت فیلم «پیانو» ساخته تحسین شده جین کمپیون(محصول ۱۹۹۳)، به عنوان فیلم برگزیده انتخاب شده؛ تنها فیلمی از یک سینماگر زن که تاکنون نخل طلای جشنواره کن را تصاحب کرده است. فیلمی کماکان دیدنی با شخصیتی که قادر به تکلم نیست و فضا را برای یک بیان تصویری فوق‌العاده آماده می‌کند. ده درصد از شرکت کنندگان این فیلم را در میان ده فیلم برگزیده خود قرار داده‌اند.
جین کمپیون
همان طور که می‌شد حدس زد، آنیس واردا، فیلمساز فرانسوی که به تازگی درگذشت، با شش فیلم در میان صد فیلم، محبوب‌ترین فیلمساز زن تاریخ سینماست. مهمترین ساخته او، «کلئو از پنج تا هفت» (۱۹۶۲)، در رتبه دوم بهترین‌ها خودنمایی می‌کند.
کاترین بیگلو، کلر دونی، لین رامسی و سوفیا کوپولا دیگر فیلمسازانی هستند که بیشترین فیلم در میان صد فیلم برگزیده را به خود اختصاص داده‌اند.
نکته جالب این که بسیاری از فیلم‌های منتخب در دهه‌های اخیر ساخته شده‌اند و فیلم رتبه سی و نهم، «تکچهره زنی در آتش» (سلین سیاما) محصول ۲۰۱۹، جدیدترین فیلمی است که در بین صد فیلم برگزیده دیده می‌شود؛ فیلمی که پس از نمایش در جشنواره کن امسال، هنوز در بسیاری از کشورها اکران نشده است.
«تونی اردمن» ساخته درخشان مارن آده (۲۰۱۶)، جدیدترین فیلمی است که به میان ده فیلم برتر راه یافته؛ یک کمدی درخشان درباره مفهوم خانواده.
برادران واچوفسکی که تغییر جنسیت داده‌اند و به عنوان لانا و لیلی واچوفسکی شناخته می‌شوند، در این نظرسنجی به عنوان فیلمساز زن پذیرفته شده‌اند و فیلم دیدنی آنها، «ماتریکس» (۱۹۹۹)، رتبه سی و پنجم را کسب کرده، در حالی که آنها به هنگام ساخت این فیلم به عنوان فیلمساز مرد شناخته می‌شدند.
نگارنده این سطور، تنها ایرانی حاضر در این نظرسنجی است، با این ده فیلم: عروج (لاریسا شپیتکو)،صدف و مرد روحانی(ژرمن دولاک)، المپیا (لنی ریفنشتال)، کلئو از پنج تا هفت (آنیس واردا)، پیانو (جین کمپیون)، تونی اردمن (مارن آده)، خانه سیاه است (فروغ فرخزاد)، درباره جسم و روح (ایلدیکو انیدی)، خوشحال مثل لازارو (آلیس رورواچر) و نگهبان شب (لیلینا کاوانی).