عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، می‌گوید این تصور که بانک مرکزی و دولت برای کنترل بازار ارز اقدامی نمی‌کنند یا برای تأمین کسری بودجه نرخ ارز را بالا می‌برند، «بی‌اساس و کاملاً اشتباه است».
قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد ایران طی ماه جاری از زیر ۱۸ هزار تومان تا ۲۶ هزار تومان اوج گرفته و نسبت به ابتدای سال جاری نیز ۵۵ درصد رشد داشته است.
دولت حسن روحانی در توضیح این رخداد گفته است که عدم بازگشت ۲۰ میلیارد یورو توسط صادرکنندگان باعث تلاطم در بازار ارز شده است.
آقای همتی نیز روز یکشنبه ۲۹ تیر ماه با اشاره به توضیحات دولت گفت: «این روزها بنا به دلایلی که مشخص است و قبلاً نیز اعلام کرده بودم، بازار ارز دچار نوسان شده است. با اقدامات در دست اجرا به تدریج و در روزهای آینده بازار ارز به آرامش خواهد رسید.»
بیشتر در این باره: نرخ دلار در بازار آزاد ایران تا ۲۶ هزار تومان افزایش یافت
رئیس بانک مرکزی ایران طی هفته‌های گذشته نیز به دفعات قول داده بود بازار ارز به آرامش برسد، اما با این حال روند صعودی افزایش قیمت دلار شتاب گرفت.
دی ماه پارسال، قبل از این که روند صعودی دلار در بازار آزاد ایران شتاب بگیرد، مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارشی گفته بود حتی با وجود استقراض، باز هم نصف بودجه سال آینده ایران کسری خواهد داشت و قابل تحقق نیست.
این گزارش می‌گوید: «توازن بودجه صرفاً تا حدود زیادی روی کاغذ انجام شده و بودجه در فرایند اجرا با کسری قابل توجهی مواجه خواهد شد.»
دولت برای سال جاری صادرات روزانه یک میلیون بشکه نفت را هدف‌گذاری کرده، در حالی که رقم واقعی صادرات نفت ایران طی ماه‌های گذشته به زیر ۲۰۰ هزار بشکه سقوط کرده است.
با این حال، ایران روزانه ۵۵۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه صادرات محصولات نفتی، از جمله گازوئیل، نفت کوره، بنزین و گاز مایع دارد که با احتساب صادرات نفت خام، انتظار می‌رود ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار ارزآوری برای دولت داشته باشد.
همچنین حدود یک چهارم صادرات غیرنفتی ایران شامل محصولات پتروشیمی است که عمدتا در دست شرکت‌های دولتی است. دولت به غیر از این موارد، صادرات ۴ میلیارد دلار گاز را در بودجه گنجانده است و به عراق نیز برق صادر می‌کند.
اوج‌گیری قیمت دلار می‌تواند باعث شود که درآمدهای ریالی ایران از صادرات نفت، محصولات نفتی، برق، گاز، پتروشیمی و غیره به شدت افزایش یابد.
رئیس کل بانک مرکزی ایران در ادامه یادداشت خود بدون اشاره به جزئیات عنوان کرد: «دستورالعمل جدید در خصوص نحوه برگشت ارز به چرخه اقتصاد و تأمین ارز واردات کشور، چند روزی است عملیاتی شده است. در این دستورالعمل، عملاً زمینه‌ای برای ایجاد تراکم غیر عادی تقاضا و نیز سوء استفاده از آن باقی نمی‌ماند.»
وی افزود: «درمقطع دو هفتهٔ اخیر، در کنار تعلل برخی صادرکنندگان برای عرضه ارز خود، برخی از سودجویان درصدد فروش ارز به واردکنندگان به نرخ‌های نامتعارف بوده‌اند.»
همتی به واردکنندگان توصیه کرده است «چند روزی را تحمل کرده و به تدریج نیاز خود را از سامانه نیما تأمین نمایند».
ادعای دخالت «سودجویان در فروش ارز به واردکننده‌ها» در حالی است که بخش اعظم واردات ایران با ارز نیمایی انجام می‌شود و بنابر آمارهای گمرکی، واردات کشور طی سه ماه گذشته نسبت به بهار پارسال ۲۷ درصد کاهش داشته است.