«سقوط ۴۰ درصدی» تولید خودروهای تجاری در ایران

تصویری از تولیدات شرکت ولووتراکس در سال ۱۳۹۶

ایران با کاهش چهل درصدی در مکان بیست و یکمین تولیدکننده خودروهای تجاری در جهان جای گرفت.

بر اساس گزارش تولید خودروهای تجاری از سوی انجمن جهانی خودروسازان، تولیدات در ایران در سال ۲۰۱۸ کاهش شدیدی داشته است و به ۶۸ هزار دستگاه رسیده‌است.

بزرگ‌ترین تولید کننده خودروهای تجاری در جهان به ترتیب آمریکا، چین، مکزیک، ژاپن و کانادا هستند.

در زمینه تولید خودروهای تجاری بریتانیا با تولید ۸۴ هزار دستگاه یک رتبه بالاتر از ایران و در مکان بیستم و و تایوان با تولید ۶۳ هزار دستگاه در مکان ۲۲ قرار دارد.

در زمینه تولید کامیون، ایران نسبت به سال قبل که توانسته بود ۱۷هزار کامیون تولید کند با کاهش ۲۸ درصدی روبه‌رو شد و در سال ۲۰۱۸ تنها توانست ۱۲هزار کامیون تولید کند.

به‌نظر می‌رسد خروج آمریکا از برجام بیشترین ضربه را به صنعت کامیون‌سازی ایران زده است. پس از برجام قرار بود ایران به «مرکز» تولید کامیون‌های شرکت‌های بزرگ در غرب آسیا و خاورمیانه تبدیل شود.

پس از برجام، هنریک سون مدیرعامل اسکانیا گفته بود: «در نظر داریم ایران را به عنوان مرکزی برای صادرات محصولات خود در منطقه قرار دهیم.»

شرکت ولوو، مرسدس بنز و رنو تراکز هم روند مشابهی را پیش گرفته بودند. مرسدس بنز قصد داشت برای تولید کامیون در ایران سرمایه‌گذاری کند.

اما در مرداد ماه ۱۳۹۷ شرکت خودروسازی دایملر آلمان اعلام کرد که با بازگشت دوباره تحریم‌های واشینگتن علیه تهران، فعالیت‌های تجاری خود را در ایران متوقف می‌کند.

این تصمیم دایملر به معنای پایان طرح‌های توسعه این شرکت در ایران و همکاری آن با دو شرکت ایرانی برای مونتاژ کامیون‌های مرسدس بنز بود.

به‌نظر می‌رسد خروج آمریکا از برجام بیشترین ضربه را به صنعت کامیون‌سازی ایران زده است و یکی دیگر از علل کاهش تولید کامیون در ایران -گذشته از خروج شرکت‌های بزرگ- کاهش توان خرید کامیون‌داران است.

این در حالی است که شرکت دایملر اولین شرکت خودروسازی بود که پس از برجام خبر از سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران داده بود.

در مهر ماه ۱۳۹۷ نیز شرکت ولوو اعلام کرد فعالیت‌های خود را در ایران متوقف کرده است.

فردریک ایورسون، یکی از سخنگویان این شرکت گفته بود: « تحریم‌ها موجب شده که هزینه قطعات ارسالی به ایران دیگر قابل دریافت نباشد و مدیران این شرکت به همین علت تصمیم گرفتند فعالیت خود در ایران را متوقف کنند. با بازگشت دوباره تحریم‌های آمریکا، سیستم بانکی در ایران دیگر کار نمی‌کند و ما دیگر امکان دریافت وجوه معاملات خود در این کشور را نداریم.»

این در حالی است که در آبان ۱۳۹۶ مدیرعامل ولوو تراکس گفته بود: «در حدود ۲۰ درصد از ساخت محصول کامیون‌های ولوو اف‌هاش که در ایران ساخته می‌شود داخلی‌سازی شده و بنا داریم در اولین گام، این سهم را در آینده نزدیک به ۳۰ درصد افزایش دهیم».

با وجود اینکه ایران نیاز فراوانی به کامیون دارد، کاهش تولید کامیون می‌تواند ضربه ای به طرح‌های توسعه‌ای در ایران وارد کند.

آمارهای متفاوتی درباره کامیون‌های فرسوده در ایران منتشر شده است از ۱۲۷ هزار دستگاه تا ۲۰۲ هزار دستگاه؛ اما گذشته از آمارها هم ایران در چند سال اخیر با یک ناوگان فرسوده روبه‌رو بوده است که علاوه بر تشدید آلودگی هوا، باعث ضعف شدید در حمل‌ونقل جاده‌ای شده است.

در اسفند ماه ۱۳۹۶ منصور معظمی، رئیس هیئت عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، از نوسازی «۲۰۲ هزار دستگاه خودروی سنگین» ظرف سه سال خبر داده و گفته بود این بازسازی «۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز دارد».

پیش‌بینی می‌شود میزان کامیون‌های فرسوده به دلیل کاهش تولید کامیون در چند سال آینده افزایش یابد. البته یکی دیگر از علل کاهش تولید کامیون در ایران -گذشته از خروج شرکت‌های بزرگ- کاهش توان خرید کامیون‌داران است.

با بحرانی‌شدن شرایط اقتصادی ایران بسیاری از پروژها رو به تعطیلی گذاشته و این عامل رونق کسب کار را در میان کامیون‌داران کم کرده است. از طرفی هزینه‌ها هم نسبت به دستمزد‌ها افزایش داشته و قدرت خرید این صنف را کاهش داده است.