سخنگوی وزارت امور خارجه ایران می‌گوید سازوکار مالی ویژه ایران و اروپا تاکنون به «نتیجه مشخصی» نرسیده و «نتوانستیم نهایی‌اش کنیم» و جمهوری اسلامی تنها به دلیل «اصرار» اروپایی‌ها در برجام باقی مانده است.
بهرام قاسمی روز چهارشنبه، ۳۰ آبان‌ماه، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایسنا همچنین گفت که برای مقابله با تحریم‌های آمریکا «تا حدی که می‌توانستیم» انبارهای کشور را از «اقلام ضروری پر کردیم».
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، نیز روز گذشته با انتقاد از «کندی» اقدامات کشورهای اروپایی برای کمک به تجارت با ایران هشدار داد که بدون بهره بردن ایران از «عواید اقتصادی» برجام، «تداوم وضعیت» موجود ممکن نیست.
به گفته بهرام قاسمی، اتحادیه اروپا علاقه‌مند به خروج ایران از برجام نیست و با آن که تهران امیدوار بود تاکنون سازوکار مالی ویژه میان ایران و اروپا «به نتیجه مشخصی برسد، اما در اینجا هم فشارهای سنگین آمریکا بر روی کشورها و شرکت‌های اروپایی و به‌خصوص موسسات پولی و مالی، آنها را با برخی دشواری‌ها مواجه کرده است».
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران افزود: «ما در این زمینه هم آن گونه که تصور می‌کردیم و علی‌رغم پیشرفت‌های خوبی که داشتیم، نتوانستیم مسئله را نهایی کنیم.»
آقای قاسمی با بیان این که «نهایتا ما خیلی نگران نیستیم»، اجماع میان ۲۸ عضو اتحادیه اروپا را هم «کار سختی» دانسته، اما اضافه کرد که اروپا باید درباره ایجاد سازوکار مالی و تعهداتی که در برجام پذیرفته «عمل» کند.
سخنگوی وزارت خارجه ایران به صراحت گفته که «اروپا اصرار دارد که برجام باقی بماند و ما هم به دلیل اصرار آنها در برجام باقی مانده‌ایم. بنابراین آنها موظفند که تعهدات‌شان را انجام دهند و این یک باید برای اتحادیه اروپا است.»
وی ضمن ابراز امیدواری به ایجاد تفاهم میان کشورهای اروپایی‌ها با «خردمندی لازم» گفت اروپا همان طور که توانست یک واحد پولی مشترک و ویزای مشترک راه بیندازد، در زمینه سازوکار مالی مستقل از آمریکا هم می‌تواند مستقل شود.
وی در عین حال افزود: «ما احساس می‌کنیم امروز اروپا در مقابل آمریکا ناتوان است و آنها به کرّات در ملاقات‌های خصوصی و غیرخصوصی به این موضوع اذعان کرده و اعلام می‌کنند که باور نمی‌کردند تا این حد ناخواسته از استقلال خودشان بکاهند و وابستگی‌شان به آمریکا تا این حد زیاد باشد.»
سازوکار اتحادیه اروپا که «ابزار برای هدفی ویژه» (اس‌پی‌وی) نام دارد، برای پیش‌دستی نسبت به تحریم‌های آمریکا علیه بانک‌هایی است که به نقل و انتقال پول صادرات نفت ایران می‌پردازند.
با این حال منابع آگاه در اتحادیه اروپا به رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفته‌اند که هیچ یک از کشورهای ۲۸ گانه عضو اتحادیه اروپا حتی حاضر به میزبانی این سازوکار ویژه نیستند.
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران نیز در بیان دلایل تاخیر راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا و عملیاتی شدن آن، به سیطره دلار و سیستم مالی آمریکا بر نهادهای اروپایی و پیچیدگی‌های این سازوکار اشاره کرده بود.
«انبارهای کشور از اقلام ضروری پر است»
سخنگوی وزارت امور خارجه در بخش دیگری از اظهارات خود، دولت را برای تامین اقلام ضروری مردم همچون غذا و دارو «متعهد» دانسته و گفت که از زمان به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا، مقام‌های کشور در این زمینه «پیش‌بینی‌های لازم» را کرده بودند.
به گفته قاسمی، از همان دوران «در این مسیر همه تمهیدات لازم برای داشتن ذخایر کافی در این حوزه‌ها وجود داشت و تا جایی که اطلاع دارم ما در هیچ دوره‌ای نبوده که مانند امروز به میزان زیاد اقلام ضروری را در اختیار داشته باشیم.»
وی از مردم ایران خواست تا در این زمینه «نگرانی» نداشته باشند و افزود: «برای آینده دورتر هم از همین حالا اقدامات‌مان را آغاز کرده‌ایم» و «تا حدی که می‌توانستیم، انبارهای کشور را پر کردیم.»
او در عین حال اظهارات مقام‌های آمریکایی مبنی بر قرار نداشتن کالاهای ضروری چون دارو، غذا و قطعات یدکی هواپیما در فهرست تحریم‌ها را «نوعی سفسطه و مغلطه» عنوان کرده و گفت واشینگتن «عملا وضعیتی ایجاد کرده که مانع رسیدن دارو و تجهیزات پزشکی به ایران» می‌شود.
حسن روحانی نیز گفته راهی که آمریکا در تحریم ایران پیش گرفته «اشتباه است» و آنها فهمیده‌اند که قطع صادرات نفت ایران «عملی و امکان‌پذیر نیست».