با تظاهراتی که در روزهای اخیر در چندین شهر ایران رخ داده، یکی از بحث‌هایی که در میان کاربران ایرانی و به خصوص در توئیتر در حال داغ شدن است، حدس و گمان‌ها در مورد قطع شدن کامل اینترنت است.
- آیا ایران می‌تواند اینترنت را به صورت کامل قطع کند؟
شاید مهمترین سوالی که هم اکنون در میان کاربران اینترنت در ایران مورد بحث باشد این نکته است که آیا دولت ایران از نظر فنی امکان قطع کامل اینترنت را دارد یا نه؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که با توجه به اجرایی شدن شبکه ملی اطلاعات (شما) یا همان اینترنت ملی، دولت ایران از نظر فنی این امکان را دارد که دسترسی کاربران اینترنت به سرویس‌هایی که در خارج میزبانی می‌شوند (مثلا تلگرام، توئیتر و…) را به صورت کامل قطع کند. در حالی که آن‌ها می‌توانند به وب‌سایت‌های داخلی دسترسی داشته باشند.
علاوه بر این اگر دولت ایران دسترسی کاربران به سرویس‌های بین‌المللی را به صورت کامل قطع کند، زیرساخت‌های ارتباطی در ایران که شامل ارتباط بین سازمان‌های دولتی، بانک‌ها و… هستند احتمالا دچار مشکل حادی نمی‌شوند.
در نتیجه برخلاف اعتراضات و تظاهرات سال ۱۳۸۸ که در آن زیرساخت‌های ارتباطی کشور به صورت کامل از دسترس خارج شدند، این اتفاق در وضعیت‌های مشابه (مانند تظاهرات کنونی در شهرهای مختلف ایران) نخواهد افتاد. به‌عبارتی دولت ایران عملا می‌تواند دسترسی کاربران به سرویس‌های غیرایرانی را به صورت کامل قطع کند.
- احتمال قطع کامل اینترنت در ایران چقدر است؟
حال و با توجه به اینکه می‌دانیم دولت ایران امکان قطع کامل اینترنت را بدون آنکه به زیرساخت‌های ارتباطی خودش آسیب برساند را دارد، پرسش بعدی در مورد احتمال این کار است.
اگر بخواهیم واقع‌بینانه به وضعیت کنونی و دامنه استفاده اینترنت توسط مردم در کشور نگاه کنیم، به گونه‌ای که هم اکنون تلگرام به عنوان «اینترنت» برای بسیاری از مردم شناخته می‌شود، احتمال قطع کامل اینترنت در ایران بسیار پایین است و دلیل این ادعا به دو نکته مهم زیر باز می‌گردد:
۱- بسیاری از طریق اینترنت امرار معاش می‌کنند: برخلاف سال ۱۳۸۸ که اینترنت آنقدرها در میان مردم نفوذ نکرده بود و علاوه بر آن استفاده از اینترنت 3G و 4G روی تلفن‌های همراه وجود نداشت، هم اکنون اینترنت به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی مردم تبدیل شده و علاوه بر آن بسیاری از طریق آن امرار معاش می‌کنند. برای مثال در سال ۱۳۸۸ خبری از اپلیکیشن‌هایی مانند اسنپ، تپ‌سی و سرویس‌هایی مانند مامان‌پز نبود، اما هم اکنون بسیاری از این سرویس‌ها برای بخشی از جامعه منبع درآمد هستند و اگر دولت ایران به فکر قطع کامل اینترنت باشد، بسیاری از این سرویس‌ها با اختلاف مواجه می‌شوند؛ مثلا برنامه‌های کاربردی مانند اسنپ یا تپ‌سی که از نقشه گوگل استفاده می‌کنند، دیگر امکان ارائه سرویس را نخواهند داشت.
۲- سرویس‌های زیادی در ایران وابسته به اینترنت جهانی هستند: همانگونه که در بالا گفته شد، هر چند ایران با راه انداختن شبکه ملی اطلاعات توانسته است زیرساخت ارتباطی خود را از اینترنت جهانی جدا کند، اما همچنان سرویس‌های زیادی در ایران وابسته به سرویس‌هایی هستند که از طریق اینترنت جهانی در دسترس هستند. یکی از ساده‌ترین نمونه‌های که در مورد اول به آن اشاره شد، استفاده اپلیکیشن‌های ارائه‌دهنده خدمات حمل و نقل عمومی است که به صورت کامل وابسته به نقشه گوگل یا همان Google Map هستند.
با توجه به آنچه که در بالا گفته شد، باید گفت که با وجود اینکه احتمال قطع اینترنت در ایران بسیار پایین است، اما نمی‌توان این احتمال را کاملا رد کرد و در شرایط بسیار بحرانی این امکان وجود دارد که اینترنت در ایران به صورت کامل قطع شود.
—————————————
نظرات و برآوردهای ارائه‌شده در این گفتار، بیانگر آرا و برآوردهای نویسنده آن است، و بازتاب‌دهنده برآوردی از سوی رادیو فردا نیست.