محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات در دولت حسن روحانی، روز چهارشنبه، دوم اسفندماه، در پیامی که در توییتر خود منتشر کرد از طرحی برای «اولین ارز دیجیتالی» ایران خبر داد.
آقای آذری جهرمی در پیام توییتری خود با اشاره به «جلسه‌ای با هیئت مدیره پست‌بانک» نوشت: «مقرر شد این بانک اقدامات لازم برای پیاده‌سازی آزمایشی اولین ارز دیجیتالی کشور را با استفاده از ظرفیت نخبگان کشور به عمل آورد.»
گرچه وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی در پیام خود از «پیاده‌سازی آزمایشی» سخن می‌گوید، این نکته که خبر مذکور تنها ساعاتی پس از خبر پیوستن دولت ونزوئلا به بازار ارزهای دیجیتالی مثل بیت‌کوین منتشر شد، این گمانه را به وجود آورد که ایران نیز قرار است از این کشور پیروی کند.
ونزوئلا روز سه‌شنبه، اول اسفندماه، در حرکتی نامتعارف اعلام کرده بود که برای بهبود اوضاع اقتصادی، شروع به مبادله ارز دیجیتالی خواهد کرد، ارزی که قرار است پشتوانه آن نفت خام باشد.
به گفته دولت نیکولاس مادورو در ونزوئلا، ۳۸.۴ میلیون واحد پولی از این ارز دیجیتالی دولتی با عنوان «پترو» آماده شده و برای پیش‌فروش قابل دسترسی است.
این گزارش حاکی از آن بود که پیش‌فروش این ارز دیجیتالی با پشتوانه نفتی قرار است در تاریخ ۱۹ ماه مارس، حدود یک ماه دیگر، برگزار شود.
خبر ورود ونزوئلا به بازار پول‌های موسوم به ارز دیجیتال در حالی منتشر شد که این نوع پول که در دسامبر گذشته، حدود دو ماه پیش، به بالاترین سقف ارزش خود رسیده بود، اواخر دی‌ماه گذشته به یک‌باره و در سایه احتمال قانونمند شدن بازار این نوع پول، شاهد سقوط نیمی از ارزش خود بود.
آن طور که فریدون خاوند،استاد اقتصاد در پاریس، در اوج قیمت بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال برای رادیوفردا نوشته بود: «اگر دورتر برویم و سال ۲۰۱۱ را مبدا قرار بدهیم، بهای «بیت‌کوین» طی هفت سال گذشته بیش از سی هزار برابر شده است. به بیان دیگر اگر کسی در آغاز این دوره زمانی هفت ساله تنها صد دلار در خرید «بیت‌کوین» سرمایه‌گذاری کرده باشد، امروز ثروتی معادل سه میلیون دلار در اختیار دارد.»
با این حال در روزهای آخر دی‌ماه بیت‌کوین که شاخص‌ترین و معروف‌ترین ارز دیجیتال در جهان محسوب می‌شود، در بازار ارزی «بیت‌استمپ» در لوکزامبورگ، ۹۵۰۰ دلار معامله شد. این رقم پایین‌ترین ارزش بیت‌کوین طی دو ماه پیش از آن محسوب می‌شد.
ارزش بیت‌کوین در ماه پیش از آن به سقف ۲۰ هزار دلار رسیده بود. ولی از آن زمان به بعد، ارزش آن به طور مداوم شاهد سقوط بوده است.
در این شرایط است که وزیر ارتباطات ایران از ابداع «اولین ارز دیجیتالی کشور» سخن به میان آورد، گرچه او در همین پیام توییتری خود وعده داده است که «مدل آزمایشی برای بررسی و تایید به نظام بانکی کشور ارائه خواهد شد.»
با این حال به نظر می‌رسد که «نظام بانکی» نیازی به بررسی این ارز آزمایشی احساس نمی‌کند.
در همان روز چهارشنبه که پیام توییتری وزیر منتشر شد، خبرگزاری تسنیم که پیشتر خبر آن را منتشر کرده بود خبر دیگری را بر اساس اطلاعیه بانک مرکزی منتشر کرد. البته آن طور که در گزارش آمده بود، این اطلاعیه در واکنش به «انتشار اخباری در فضای مجازی در خصوص فروش ارز اینترنتی با مشارکت بانک مرکزی» منتشر شده بود.
در این اطلاعیه اشاره شده بود: «تاکنون بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال و اینترنتی از سوی بانک مرکزی به‌عنوان ارز رسمی معرفی نشده‌اند و این بانک هیچ گونه فعالیت و مشارکتی در خرید و فروش این ارزها ندارد. در این خصوص لازم به تأکید است که نوسانات شدید ارزش ارزهای دیجیتال و فعالیت‌های سوداگرانه از طریق بازاریابی شبکه‌ای و فعالیت‌های هرمی در قبال آنها باعث عدم اطمینان و بروز ریسک بالا برای آنها شده است.»
اوایل دی‌ماه گذشته نیز رئیس کل بانک مرکزی ایران در این باره به مردم هشدار داده بود: «بانک مرکزی نسبت به خرید و فروش این ارزها هشدارهای لازم را به مردم می‌دهد و در کنار آن نیز در تلاش است تا امنیت نسبی در این رابطه ایجاد شود.»
این در حالی است که از سوی دیگر در همین ماه رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس ایران در گفت‌وگو با تسنیم از ظرفیت ارزهای دیجیتال برای «دور زدن ارز غالب یعنی دلار» برای «مبادلات بین کشورها» سخن گفته بود.
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، در این باره گفت: «ایجاد و استفاده از ارز دیجیتال در مبادلات بین کشورها می‌تواند با یک رویکرد ملی بین آنها کمک به دور زدن ارز قالب یعنی دلار کند و عملیات اقتصادی بین کشورها را سهل کند.»
به گفته این مقام، کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس در حال تحقیق در این باره هستند.
دولت حسن روحانی در دست‌کم دو ماه گذشته با مشکل کنترل نوسانات شدید در بازار ارز روبه‌رو بوده است. بهای ارز در یکی دو هفته گذشته در سیری صعودی چندین بار رکوردهایی را جابه‌جا کرد و نهایتا قیمت دلار آمریکا به مرز پنج هزار تومان هم رسید.