دو نهاد حقوق بشری از مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور منتخب ایران، خواستند که برای بهبود رفتار حکومت با اقلیت‌ها از جمله جوامع کردِ مرزنشین اولویت قائل شود.
دیده‌بان حقوق بشر و مرکز حامیان حقوق بشر روز دوشنبه ۲۵ تیرماه به طور مشترک خواستار پایان کاربرد «نیروی قهریه کشنده» علیه کولبران کرد در مرز ایران و عراق شدند.
یک هفته پیش دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی تحقیقی اعلام کرده بود که مقامات و نیروهای نظامی ایران از «قوهٔ قهریه بیش از حد و مرگبار» علیه کولبران کرد در مناطق مرزی استفاده می‌کنند.
بیشتر در این باره: گزارش دیده‌بان حقوق بشر از حملات «مرگبار» نیروهای امنیتی ایران به کولبرهاخواسته جدید این دو نهاد حقوق بشری این‌بار خطاب به مسعود پزشکیان است که در جریان تبلیغات انتخاباتی خود در در سنندج گفته بود: «شرم‌آور است که برای یک لقمه نان جوانان ما کولبری کنند. ما باید مرزی بسازیم که داد‌وستد شکل دهد، نه کولبری».
شبکه حقوق بشر کردستان گفته که تنها سه روز پس از انتخاب پزشکیان، پنج کولبر در مرز نوسود کرمانشاه هدف گلوله قرار گرفتند که یکی از آن‌ها کشته شده است.
به گفته ناهید نقشبندی، سرپرست پژوهشگری ایران در سازمان دیده‌بان حقوق بشر، «جوامع کرد به حاشیه رانده‌شده اغلب به‌دلیل نبود دیگر فرصت‌های اقتصادی، به انتقال کالا از مرز به شکل قانونی یا غیرقانونی دست می‌زنند».
او از مسعود پزشکیان خواسته است که برای بهبود رفتار حکومت با اقلیت‌ها از جمله جوامع کرد مرزنشین اولویت قائل شود.
یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی تابستان پارسال از پایان بررسی یک طرح قانونی خبر داد و گفت اصلاحات مورد نظر، دامنه مجوز مأموران برای به‌کارگیری سلاح گرم را گسترش می‌دهد. طرحی که در صورت تصویب، کولبرها را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد.
شبنم معینی‌پور، مدیر برنامه مرکز حامیان حقوق بشر، می‌گوید: «رئیس‌جمهور آینده، مسعود پزشکیان، باید با قوه قضائیه و مقننه حکومت همکاری کند تا با ایجاد اصلاحات قانونی، حقوق کولبران شناسایی و حفظ شود و مرتکبان به خشونت نیز از امنیت برخوردار نباشند».
به گفته این نهادهای حقوق بشری، «استفاده مأموران ایرانی از نیروی قهریه کشنده و بیش از حد علیه کولبران پیامدهایی ویرانگر داشته است».
بیشتر در این باره: گزارش هه‌نگاو از خشونت علیه کولبران کرد در سال ۲۰۲۲؛ مرگ ۴۶ نفر از جمله چهار کودکگزارشهای آژانس خبری کردپا نشان می‌دهد در نیمه نخست سال جاری میلادی، ۳۳ کولبر کشته شده و ۲۵۴ نفر از جمله ۱۴ کودک مجروح شده‌اند که بیشتر این موارد در نتیجه شلیک مستقیم نیروهای امنیتی بوده است.
این آژانس خبری از سال ۲۰۱۱، دو هزار و ۴۶۳ مرگ و مجروحیت در میان کولبران مناطق کردنشین را گزارش کرده است.
کولبران کارگرانی هستند که برای کسب درآمدی اندک به حمل کالاهای سنگین بر دوش خود با عبور از رودخانه، کوهستان‌های پربرف، مرتفع و سخت‌گذر میان ایران و عراق مشغول‌اند.
به گفته مدیر برنامه مرکز حامیان حقوق بشر «وقتی اصل ۲۸ قانون اساسی ایران دولت را موظف به ایجاد اشتغال در همه مناطق ایران می‌کند، غیرقابل قبول است که این منطقه [اشاره به مناطق کردنشین] تا حدی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است که افراد، به ویژه مردان، باید جان خود را برای تأمین خانواده خود به خطر بیاندازند».
خواسته دیگر این نهادهای حقوق بشری این است که مأموریت حقیقت‌یاب سازمان ملل، و گزارشگر ویژه وضعیت حقوق بشر در ایران، رفتار با کولبرهای کرد در ایران را مورد بررسی و گزارشگری قرار دهند.
به گفته خانم معینی‌پور، رئیس‌جمهور جدید باید شرایطی را فراهم کند تا شرایط تسهیل شود و ایران به پیمان «منع مین» بپیوندد.
پیمان اتاوا با نام کامل پیمان منع استفاده، نگهداری، ساخت، و جابجایی مین ضد نفر، و نابودی این‌گونه مین‌ها که به نام پیمان «منع مین ضد نفر» نیز شناخته می‌شود، در دسامبر ۱۹۹۷ در شهر اتاوای کانادا به تصویب رسید.
از آن زمان تا کنون، ۱۶۴ کشور جهان به این پیمان پیوسته‌اند اما ۳۱ کشور عضو سازمان ملل متحد از جمله ایالات متحده آمریکا، روسیه، چین، عربستان، اسرائیل، امارات و ایران همچنان عضو این پیمان نیستند.
این پیمان اعضا را ملزم به پاکسازی مین‌ها، نابودی ذخایر و کمک به قربانیان می‌کند.
بسیاری از کولبران در ایران به‌دلیل عبور از مناطق مین‌گذاری شده دچار جراحات جدی از جمله قطع عضو، شده‌اند.
گرچه بسیاری از مین‌ها در جریان جنگ ایران و عراق در نواحی مرزی کاشته شده‌اند، اما به گفته نهادهای حقوق بشری، بعضی از کولبران می‌گویند که نیروهای امنیتی ایران در سال‌های اخیر در مسیرهای آن‌ها مین کار گذاشته‌اند.
مقامات دولتی پس از مدت‌ها انکارِ پدیده‌ٔ کولبری، قول رسیدگی به بیمه درمانی یا قانونی‌کردن کار آنان را داده‌اند، اما این وعده‌ها هنوز محقق نشده است.