اداره اطلاعات انرژی آمریکا در تازه‌ترین گزارش سالانه خود دربارهٔ حوزه انرژی ایران، می‌گوید که میادین نفت و گاز این کشور آهسته‌تر از آنچه انتظار می‌رفت، در حال توسعه است.
بر اساس این گزارش که روز دوشنبه ۲۰ فروردین در سایت رسمی این نهاد انرژی منتشر شده‌است، پروژه‌های ایران در دوران تحریم‌ها به کندی توسعه یافت و بعد از رفع تحریم‌ها نیز با چالش جذب سرمایه و فناوری شرکتهای خارجی مواجه شده‌است.
ایران بعد از برجام، موفق شده‌است که یک قرارداد ۵ میلیارد دلاری با کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال فرانسه برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی و یک قرارداد ۷۴۱ میلیون دلاری با شرکت زاروبژنفت روسیه برای توسعه میادین آبان و پایدار غرب امضا کند.
هیچ‌کدام از شرکتهای یاد شده هنوز سرمایه‌گذاری در پروژه‌های یاد شده را آغاز نکرده‌اند.
بر اساس این گزارش، ایران با ۱۵۷ میلیارد بشکه نفت و حدود ۳۴ تریلیون متر مکعب گاز، به ترتیب چهارمین و دومین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان است.
این کشور در سال گذشته روزانه ۳٫۸ میلیون بشکه نفت خام و ۹۰۰ هزار بشکه دیگر مایعات و میعانات گازی تولید کرده‌است. تولید روزانه گاز کشور نیز نزدیک ۶۰۰ میلیون متر مکعب بوده‌است. در مجموع نفت، میعانات گازی و گاز خام سهمی ۹۸ درصدی در مصرف انرژی ایران دارند. بر اساس برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا، ایران در سال ۲۰۱۶ حدود ۲۷۰ میلیون تن معادل نفت خام، مصرف انرژی داشته‌است که نسبت به سال ۲۰۰۶ حدود ۴۰ درصد افزایش یافته‌است.
مصرف و صادرات
سال گذشته ایران در مجموع روزانه ۲٫۵ میلیون بشکه نفت خام و میعانات گازی، همچنین ۳۴ میلیون متر مکعب گاز صادر کرده‌است. در مجموع صادرات نفت و گاز کشور به ترتیب ۸٫۷ درصد و ۵۰ درصد افزایش یافته‌است. ایران در خرداد ماه سال گذشته صادرات گاز به عراق را آغاز کرد که باعث جهش چشمگیر در صادرات گاز ایران طی سال گذشته بوده‌است. البته، بر اساس ارزیابی اداره اطلاعات انرژی آمریکا، اگرچه ایران بعد از آمریکا و روسیه سومین کشور بزرگ تولیدکننده گاز است، بخاطر حجم عظیمی از مصرف داخلی، تنها سهمی ۱ درصدی در تجارت جهانی گاز دارد.
میزان پالایش نفت و میعانات گازی کشور نیز طی سال گذشته روزانه حدود ۱٫۷ میلیون بشکه بوده‌است که تغییر چندانی نکرده‌است. ایران در سال گذشته روزانه حدود ۵۰۷ هزار بشکه محصولات نفتی نیز صادر کرده‌است که ۸۳ درصد آن نفت کوره و گاز مایع (ال‌پی‌جی) بوده‌است. صادرات فرآورده‌های نفتی ایران نسبت به سال ۲۰۱۶ کاهشی ۱۶ درصدی داشته‌است. ایران همچنین روزانه ۸۰ هزار بشکه بنزین وارد کرده‌است.
چالش جدب سرمایه
این گزارش می‌افزاید که ایران بعد از برجام سعی کرد با ارائه مدل جدید قراردادهای نفتی که ترکیبی از قراردادهای از نوع «بیع متقابل» و «مشارکت در تولید» است، شرکتهای خارجی را به پروژه‌ها جذب کند، اما کارها طبق انتظار پیش نمی‌رود و ایران مجبور است که روی ظرفیت شرکتهای داخلی تکیه کند.
این در حالی است که ایران در زمان معرفی قراردادهای جدید موسوم به «آی‌پی‌سی» انتظار داشت سالانه ۲۰ میلیارد دلار جذب سرمایه در حوزه نفت و گاز انجام دهد که ۸۰ درصد آن سرمایه خارجی باشد.
این گزارش می‌افزاید که اکثر میادین بزرگ فعال نفتی ایران در نیمه دوم عمر خود قرار دارند و تولید آنها سالانه کاهش پیدا می‌کند.
ایران فعلاً در تلاش است با کمک شرکتهای داخلی و چینی، تولید نفت از میادین جدید غرب کارون را که سال‌ها پیش قرارداد آنها امضا شده‌است، توسعه دهد تا جلوی افت تولید نفت را بگیرد.
اخیراً شرکت مشاوره انرژی «گلوبال دیتا» گزارش داد که انتظار می‌رود طی سه سال آینده حجم کل سرمایه‌گذاری‌ها در میادین نفت و گاز ایران کلاً ۲۱ میلیارد دلار باشد. این میزان از سرمایه، یک سوم آن چیزی است که ایران برنامه‌ریزی کرده بود.
برآورد شرکت مشاوره انرژی وودمکنزی نیز حاکی است که کل سرمایه‌گذاری‌های خارجی در حوزه نفت و گاز ایران بعد از لغو تحریم‌ها حدود ۱٫۳ میلیارد دلار بوده‌است. این میزان، تقریباً ۴ درصد آن چیزی است که مورد انتظار ایران بود.
منابع: اداره اطلاعات انرژی آمریکا، «گلوبال دیتا»، وودمکنزی، وزارت نفت ایران.