مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه برای بررسی همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق، با حضور دبیر شورای عالی امنیت ملی جلسه غیر علنی تشکیل داد و ۲۱۰ نماینده مجلس نیز در بیانیه‌ای این همه‌پرسی را «غیرقانونی» و «توطئه» علیه عراق خواندند.
در بیانیه ای که با امضای این تعداد از نمایندگان قرائت شد آمده است که «با توجه به مواضع دولت و مجلس عراق که با صراحت همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق را غیرقانونی اعلام کردند و همچنین با توجه به نظر سازمان ملل متحد، ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی اولاً ایجاد بحران در عراق را به ضرر مسیر دموکراتیک عراق دانسته و ثانیاً هر گونه اقدام تجزیه‌طلبانه را مضر به حال ملت عراق و کل منطقه می‌دانیم.»
در ادامه این متن آمده است که «این اقدام کردستان عراق را محکوم و از اقدامات دولت و مجلس عراق حمایت می‌کنیم و از دولت می‌خواهیم مطابق درخواست دولت مرکزی عراق تمهیدات لازم در همکاری با دولت عراق را به عمل آورده و به هیچ وجه اجازه ماجراجویی به صهیونیست‌ها در عراق ندهند.»
اسرائیل از همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان از عراق حمایت کرده و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و دیگر سیاستمداران این کشور بارها در ماه‌های اخیر به صراحت بیشتری گفته‌اند که از جدایی این منطقه از عراق استقبال می‌کنند.
در همین حال رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، روز سه‌شنبه به اسرائیل هشدار داد اگر به حمایت از استقلال کردستان عراق ادامه دهد، کشورش روند عادی‌سازی مناسبات با اسرائیل را متوقف خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، روز چهارشنبه، ۵ مهر، جلسه غیر علنی مجلس ایران برای بررسی موضوع همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق، با حضور علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، برگزار شد.
به گفته، بهروز نعمتی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس، آقای شمخانی، در این جلسه اعلام کرد که جمهوری اسلامی این همه‌پرسی را «به رسمیت نمی‌شناسد».
براساس این گزارش، آقای شمخانی در عین حال گفته‌است که این موضوع «باید از طریق دیپلماسی حل شود».
اقلیم کردستان عراق روز سوم مهرماه با وجود مخالفت‌ها و تهدیدهای شماری از کشورهای منطقه، از جمله همسایگان عراق و خود عراق، و همچنین مخالفت آمریکا و دبیرکل سازمان ملل، همه‌پرسی جدایی از عراق را برگزار کرد.
کمیسیون برگزاری این رفراندوم اعلام کرده که براساس آرای شمارش‌شده تاکنون ۹۳ درصد شرکت‌کنندگان به جدایی اقلیم کردستان از عراق رأی مثبت داده‌اند.
با این حال مقام‌های جمهوری اسلامی شدیداً به این همه‌پرسی حمله کرده و یک روز قبل از برگزاری آن، سپاه پاسداران و ارتش ایران از برگزاری دو رزمایش جداگانه در غرب ایران خبر دادند.
همزمان با برگزاری این دو رزمایش، شورای عالی امنیت ملی ایران از بستن مرزهای هوایی ایران با اقلیم کردستان عراق به درخواست دولت مرکزی عراق خبر داد.
تعدادی از نمایندگان مناطق کردنشین ایران از جمله محمد قسیم عثمانی، نماینده بوکان، نیز با این همه‌پرسی مخالفت کرده بودند.
۲۱۰ نماینده مجلس شورای اسلامی روز چهارشنبه در ادامه بیانیه خود تأکید کردند که این همه‌پرسی می‌تواند «همبستگی ملی و تمامیت ارضی عراق را مخدوش» کند و این کشور را «در گرداب درگیری‌های جدید قرار دهد».
هر چند مقامات دولت، مجلس و دیگر نهادهای ایران شدیداً به همه‌پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق حمله کرده‌اند، علی مطهری، نایب رئیس مجلس، مقامات را از «حساسیت زیاد» به این همه‌پرسی برحذر داشته و گفته «چراکه موضوع نژادی مطرح است و کردها از رفراندوم حمایت می‌کنند».
وی تأکید کرده که «در شرایط کنونی مردم کردستان عراق را باید توجیه و کُردهای داخل کشور نیز قانع شوند که استقلال اقلیم کردستان به نفعشان نخواهد بود».
در پی برگزاری این همه‌پرسی، تعدادی از مردم در چند شهر غرب ایران از جمله سنندج، بانه و مهاباد در حمایت از این اقدام تجمع کردند.
در همین حال علیرضا رادفر معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار آذربایجان غربی، گفته بود که هیچ مجوزی برای تجمع در هیچ نقطه استان آذربایجان غربی به مناسبت نتیجه همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق صادر نشده‌است.
این سخنان و هشدار در شرایطی ابراز شده‌است که خبرگزاری صدا و سیما، وابسته به رادیو و تلویزیون ایران، روز سه‌شنبه چهارم مهر، ضمن گزارش «تجمع حمایتی» مردم استان کردستان ایران دلیل آن را «تبریک به همزبانان خود» در اقلیم کردستان عراق عنوان کرد.
در گزارش این خبرگزاری گفته شد که مردم در چند شهر «با برگزاری تجمع آرام و بدون حاشیه، این همه‌پرسی را به همزبانان خود در کردستان عراق تبریک گفتند».