گروهی از فعالان مدنی و حقوق زنان و فعالان صنفی با انتشار «منشور مطالبات پیشرو زنان ایران» بر «درهم کوبیدن حجاب و عفاف و قوانین اسلامی» و پایان دادن به «زن‌ستیزی سیستماتیک» در جمهوری اسلامی تأکید کردند.
در این منشور که روز ۱۶ اسفند و در آستانه روز جهانی زن در روز چهارشنبه، ۱۷ اسفندماه، انتشار یافته، ۲۸ مطالبه فهرست شده است که هدف از آن «از بین بردن حکومت آپارتاید جنسیتی» در ایران است.
این فعالان مدنی در منشور خود نوشته‌اند: «برای برپایی حکومتی که این خواسته‌ها را تضمین کند تلاش و پافشاری می‌کنیم» و تأکید کرده‌اند که خیزش انقلابی «زن زندگی آزادی» ادامه خواهد داشت و «تا روز وقوع یک انقلاب عظیم اجتماعی سیاسی، نیروهای محرکه و فعاله و در صف مقدم اعتراضات خواهند بود و با درهم کوبیدن حجاب و عفاف و قوانین اسلامی، پایه‌های حکومت حاکم را روز به روز ضعیف و سست خواهند کرد.»
این بیانیه به امضای یاسمن آریانی، فعال مدنی و حقوق زنان، شبنم آشوری، فعال کارگری و کودکان کار، عالیه اقدام‌دوست، فعال حوزه زن و کارگری زندانی، کوکب بداغی پگاه، فعال صنفی معلمان، نصرت بهشتی، معلم بازنشسته، فعال حوزه زنان و کارگری، رضوانه خان‌بیگی، زندانی سیاسی سابق، نویسنده و فعال مدنی، ناهید خداجو، فعال کارگری، الهام رسولی، فعال حقوق زنان و کودکان کار، نرگس ظریفیان، فعال حقوق زنان، منیره عربشاهی، فعال مدنی، محبوبه فرحزادی، معلم بازنشسته، فریبا فریدونی، فعال مدنی، پوران ناظمی، فعال حقوق زنان و از امضاکنندگان بیانیه زنان برای استعفای خامنه‌ای رسیده است.
مفاد مطالبات
۲۸ مطالبه فهرست‌شده در این منشور که می‌توان آن را به شش سرفصل بخش کرد از این قرار است:
جدایی دین از سیاست
امضاکنندگان این بیانیه خواستار آزادی پوشش و لغو حجاب اجباری، لغو کامل تفکیک جنسیتی در همه سطوح جامعه از وسائل نقلیه تا مراکز آموزشی و اماکن عمومی، جدایی دین از دولت، حکومت، دستگاه قضایی و آموزش و پرورش، حذف دروس مذهبی و ممنوعیت برگزاری هرگونه مناسبت دینی از جمله جشن تکلیف، آزادی اندیشه و عقیده و بیان، آزادی مذهب، بی‌مذهبی و بی‌خدایی و لغو مذهب رسمی شده‌اند.
فعالان حقوق کودک «جشن تکلیف» را آغازی بر نقض سیستماتیک حقوق زنان در ایران زیر نظر قوانین جمهوری اسلامی می‌دانند. «جشن تکلیف» مراسمی مذهبی است که در پایان ۹ سالگی دختران برگزار می‌شود و در آن تلاش می‌شود تا کودکان بر پیروی از حجاب اجباری و محدودسازی سیستماتیک زنان صحه بگذارند.
هویت مستقل زن
در این منشور بر لغو هرگونه قیمومیت بر زن، به رسمیت شناختن زن به عنوان یک انسان با هویت مستقل و آزاد بر تصمیم‌گیری در زندگی فردی و اجتماعی، در سبک زندگی، در گرایش جنسی به غیرهمجنس، همجنس یا هر دو جنس، در نوع و شکل روابط از جمله عاطفی و جنسی بدون دخالت هر نوع شخص حقیقی و حقوقی، برابری بی‌قید و شرط زن و مرد در استفاده از تمامی اماکن عمومی از جمله استادیوم‌های ورزشی تأکید شده است.
تأمین امنیت
دیگر مورد فهرست منشور به مسئله امنیت مرتبط است و در آن بر تأمین امنیت جنسی، جسمی و روانی زنان در تمام طول ساعات شبانه روز و در همه اماکن جامعه، ممنوعیت تست بکارت، برخورداری از حق سفر و خروج از کشور، برابری بی قید و شرط زن و مرد در سطح حقوقی و فعالیت‌های اجتماعی در عرصه تحصیلی، ورزشی، سیاسی، اقتصادی و قضایی هم در انتخابات و هم در واگذاری پست و مقام، برابری در همه قوانین کار و بیمه اجتماعی و نیز مزد برابر برای کار مشابه با ملاحظات قانونی دوران بارداری و زایمان، مرخصی پریود و دسترسی به کالای بهداشتی رایگان برای این دوره، بیمه بیکاری، بیماری و بازنشستگی مکفی تأکید شده است.
رفع تبعیضات قانونی
دیگر موارد این فهرست عبارتند از حق زندگی مشترک از جمله ازدواج سفید، بدون دخالت مذهب، دولت و هر شخص حقیقی و حقوقی، صدور شناسنامه برای همه کودکان بدون استثناء، لغو قانون چندهمسری و نیز صیغه نه فقط برای مردان متأهل، بلکه لغو کلی قانون صیغه، برابری کامل در قوانین خانواده اعم از برابری در سرپرستی و مدیریت همه امور مربوط به کار خانگی، فرزندان، دارایی‌ها و دیگر اموری که به‌صورت مشترک به زوج مربوط می‌شود؛ به عبارتی لغو کامل همه امتیازاتی که تحت عنوان سرپرست خانواده به مرد داده شده است.
پیش از این رهبر جمهوری اسلامی به‌شدت به رویکرد غربی در قبال ازدواج و خانواده حمله کرده و «ازدواج سفید» را «سیاه‌ترین» ازدواج خوانده است.
بیشتر در این باره: جایزه افتخاری زنان شجاع ۲۰۲۳ به «زنان و دختران معترض ایران» اهدا میشودتابو و «ناموس»
فعالان مدنی و حقوق زنان و فعالان صنفی در این منشور خواستار دسترسی زنان به ابزار رایگان پیشگیری از بارداری و دسترسی رایگان به تست‌های غربالگری دوره بارداری، حق سقط جنین امن، برخورداری از حق برابر برای طلاق و حضانت فرزند در صورت جدایی شده‌اند.
دیگر موارد این فهرست عبارتند از جرم‌انگاری و اعمال مجازات قانونی برای هر نوع اعمال خشونت و آزار جسمی و روانی و کلامی، هر نوع تحقیر و اعمال محدودیت بر زنان در هر زمینه‌ای و بنا به هر دلیل مذهبی، سنتی، مردسالارانه و ناموسی، جرم‌انگاری و اعمال مجازات قانونی برای قتل ناموسی، جرم‌انگاری و اعمال مجازات قانونی برای تجاوز و آزار جنسی، از بین بردن هرگونه نابرابری که تحت عنوان ناموس بر زن اعمال شده و حذف الفاظی چون دوشیزه، بانو و خواهر از ادبیات نوشتاری و محاوره‌ای که زن را با وجود یا عدم وجود پرده بکارت، با موقعیت تجرد یا تأهل، یا با تابوهای موجود تعریف می‌کند.
روز ۱۱ اسفند کانون نویسندگان ایران با انتشار بیانیه‌ای درباره حملات سمی به مدارس دخترانه هشدار داد که قساوت جمهوری اسلامی علیه زنان بیشتر شده است.
این نهاد صنفی نویسندگان ایرانی به موارد مشابه حملات به زنان و دختران ایرانی در بیش از چهار دهه گذشته، از جمله اسیدپاشی‌ها و قتل‌های موسوم به قتل‌های ناموسی اشاره کرده است.
کودکان
ممنوعیت حجاب کودکان، تحصیل رایگان و برابر برای همه کودکان ساکن کشور بدون استثنا، ممنوعیت کودک‌همسری و ازدواج کودکان زیر ۱۸ سال، ممنوعیت هرگونه فروش و معامله کودکان و زنان از جمله خون‌بس، به رسمیت شناختن جنسیت سوم و تأمین حقوق شهروندی و امنیت ترنس‌ها، و لغو هرگونه اجبار قانونی برای تغییر جنسیت موارد دیگر فهرست‌شده در «منشور مطالبات پیشرو زنان ایران» است.
بر اساس شرع اسلام، سن بلوغ دختران ۹ سال تمام و برای پسران ۱۵ سال تمام است، اما مقام‌های حکومت ایران به طور معمول با ازدواج دختران بالای ۱۳ سال موافق هستند. این در حالی است که بر اساس تعاریف بین‌المللی فرد زیر ۱۸ سال، کودک به شمار می‌رود.
همزمان برخی تلاش‌ها در سال‌های اخیر برای اصلاح قوانین مربوط به کودک‌همسری در ایران نیز با مخالفت حکومت و به‌خصوص مراجع تقلید بی‌نتیجه مانده است.
داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که در پنج سال گذشته بیش از ۱۳۱ هزار دختر زیر ۱۵ سال ازدواج کرده‌اند که از این تعداد فقط بیش از هفت هزار و پانصد مورد مربوط به تابستان سال گذشته بوده است.