پایگاه خبری بلومبرگ روز جمعه گزارش داد که حتی با وجود تصمیم تهران برای توقف بازدیدهای سرزده آژانس بینالمللی انرژی اتمی و پنهان نگه داشتن دادههای مرتبط، شمار بازرسیها از تاسیسات هستهای ایران در سال گذشته میلادی، به بالاترین میزان خود رسید.
بر اساس تازهترین گزارش محرمانه آژانس که به رویت بلومبرگ رسیده، بازرسان این نهاد ناظر بر فعالیتهای هستهای روزانه بیش از یکمرتبه از تاسیسات اتمی ایران در سال ۲۰۲۱ بازدید کردند و به راستیآزمایی ذخایر اورانیوم غنیشده در ۲۱ نیروگاه اعلامشده پرداختند.
ایران بر اساس مصوبه آذر ماه ۹۹ مجلس، دسترسی بازرسان آژانس به تاسیسات هستهای خود را محدود و از اسفندماه ۹۹ اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرد.
در چارچوب این اقدام، آژانس ماههاست که اجازه دسترسی به اطلاعات دوربینهای نظارتی در سایتهای هستهای ایران را ندارد.
از سوی دیگر، بازرسان آژانس تاکنون سه محل «مشکوک» را در ایران شناسایی کردهاند که یک مورد آن در تورقوزآباد، حومه تهران، و یک مورد دیگر در اصفهان است که هر دو آنها «در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ احتمالا با هدف از بین بردن رد اورانیوم تخریب شدهاند».
در همین زمینه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، روز ۲۰ اردیبهشت با ابراز نگرانی از «عدم شفافیت» جمهوری اسلامی درباره فعالیتهای اتمی خود بهویژه در سه سایت یاد شده، گفت که همچنان به نهایی شدن توافق ایران و قدرتهای جهانی برای احیای برجام امیدوار است.
بیشتر در این باره: ابراز «نگرانی شدید» گروسی از «عدم شفافیت» هستهای ایران؛ ابراز امیدواری به احیای برجاممذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا برای بازگشت دو طرف به «برنامه جامع اقدام مشترک»، موسوم به برجام، در ازای لغو تحریمهای واشینگتن علیه تهران، از فروردینماه ۱۴۰۰ در وین آغاز شد، اما با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی در مردادماه و طرح خواستههای تازه از سوی ایران، این مذاکرات از بیستم اسفند متوقف مانده است.
بر اساس توافق اتمی تیرماه سال ۱۳۹۴ بین ایران و شش قدرت جهانی، موسوم به برجام، بخش اصلی تحریمها که مربوط به فعالیتهای اتمی ایران بود به مرور لغو شد. در مقابل، تهران موظف شد که دامنه فعالیتهای هستهای خود از جمله حجم و غلظت غنیسازی را محدود کند.
دولت دونالد ترامپ اما در اردیبهشت سال ۹۷ از این توافق خارج شد و تحریمهای شدیدی علیه ایران وضع کرد.
ایران نیز از سال ۹۸ به تدریج از تعهدات خود در این توافق عدول کرد و فعالیتهای هستهای خود از جمله غنیسازی ۲۰ و ۶۰ درصدی اورانیوم، استفاده از سانتریفوژهای پیشرفته و تعلیق پروتکل الحاقی را دنبال کرد.
بر اساس پروتکل الحاقی در پیمان منع گسترش سلاح هستهای معروف به انپیتی که ایران در تفاهم اتمی لوزان اجرای داوطلبانه آن را پذیرفته، بازرسان آژانس انرژی اتمی مجاز خواهند بود هر زمان که لازم میدانند از تأسیسات هستهای ایران بازرسی سرزده داشته باشند.
بستن پروندههای باز ایران در آژانس یکی از سه شرط اکید اخیر تهران برای احیای برجام بوده است. نقاط مشکوکی که آژانس خواهان روشن شدن حقیقت فعالیت ایران در آن است، شامل تورقوزآباد در نزدیکی شهرری و آباده در استان فارس است.
گزارشها حاکی است که دولت جو بايدن برخی از شروط جمهوری اسلامی و به طور مشخص حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمانهای تروريستی دولت آمريکا را رد کرده است.