رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری آغاز می‌شود

دیوان بین‌المللی دادگستری، رسیدگی به شکایت ایران علیه آمریکا، در ارتباط با بازگشت تحریم‌ها را، آغار می‌کند. جمهوری اسلامی این شکایت را بر اساس «پیمان دوستی» از سال ۱۹۵۵ مطرح کرده، یک مقام آمریکایی آن را «بی‌اساس» خوانده‌است.

وکلای ایران روز دوشنبه در نخستین جلسه دادرسی، از دیوان بین‌المللی دادگستری می‌خواهند تا حکم به برداشتن تحریم‌هایی بدهد، که ایالات متحده با تـرک «برجام» آن‌ها را بار دیگر اعمال کرده‌است.

در شکایت مطرح‌شده آمده است که بازگشت تحریم‌ها، ناقض پیمان «مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» است که در زمان محمد رضا شاه، در سال ۱۹۵۵ بین تهران و واشینگتن امضاء شد.

آمریکا ۱۸ اردیبهشت ماه از برجام خارج شد. دور نخست تحریم‌های شدید علیه ایران از ۱۳ مرداد اجرا شد و بخش بعدی آن از ۱۳ آبان اجرا می‌شود. آمریکا گفته در این زمان تلاش خواهد شد که صادرات نفت ایران «به صفر برسد».

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، اواخر تیر ماه گفته بود شکایت تهران از آمریکا به‌خاطر آنچه «اعمال غیرقانونی دوباره تحریم‌های یک‌جانبه» نامیده، صورت گرفته‌است. ایران خواستار لغو تحریم‌ها و تهدید‌های آمریکا و همچنین دریافت غرامت از ایالات متحده شده است.

شکایت تهران از واشینگتن با استناد به پیمان دوستی ایران و آمریکا در زمان محمدرضاشاه پهلوی

یک روز پس از این اظهارات یک مقام وزارت کشور ایالات متحده که نامش فاش نشده به رویترز گفت: «درخواست ایران بی‌اساس است و ما در نظر داریم در دیوان بین‌المللی دادگستری با قدرت تمام از ایالات متحده دفاع کنیم».

مقام‌های رسمی واشینگتن هنوز در مورد این پرونده اظهار نظر نکرده‌اند، اما انتظار می‌رود وکیلان دولت آمریکا این موضوع را مطرح کنند که رسیدگی به این شکایت در صلاحیت دیوان بین‌المللی نیست.

این احتمال نیز مطرح است که آن‌ها بگویند پیمان «مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی» دیگر پابرجا نیست و یا این‌که تحریم‌ها، مواد و مفاد این پیمان را زیر پا نگذاشته‌است.

انتظار می‌رود واکنش رسمی آمریکا در جلسه روز ۲۸ اوت، شـشم شهریور ماه، مطرح شود.

بیشتر در این باره: شکایت ایران از آمریکا، و پیمان «مودّت» ۱۹۵۵

خبرگزاری فرانسه می‌گوید انتظار می‌رود چند ماه طول بکشد تا دیوان بین‌المللی تصمیم بگیرد آیا درخواست تهران برای ارائه یک حکم موقت را می‌پذیرد یا نه، در حالی‌که اعلام تصمیم نهایی نیز ممکن است سال‌ها طول بکشد.

دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه مستقر است و دادگاه ارشد سازمان ملل محسوب می‌شود. احکام این دیوان الزام‌آور است، با این‌حال این نهاد قدرت اجرایی ندارد و کشورهای مختلف بعضا این احکام را نادیده گرفته‌اند.

ایران و آمریکا در دیوان بین‌المللی دادگستری

دولت دونالد ترامپ، جمهوری اسلامی را متهم به ادامه «فعالیت‌های مخرب»، «حمایت از تروریسم» یا توسعه موشک‌های بالیستیک خود، پیش و پس از «توافق اتمی» کرده و خواستار مذاکرات تازه‌ای شده که تمامی رفتارها و اقدامات ایران را در برگیرد. تهران، اتهام «حمایت از تروریسم» و دخالت در امور کشورهای منطقه را رد کرده و می‌گوید برنامه موشکی آن بازدارنده و دفاعی‌ست.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا گفته حاضر است بدون پیش‌شرط با ایران گفت‌وگو کند، هرچند این را نیز بیان کرده که در نهایت تصمیم‌گیری در این مورد با مقام‌های تهران است و اگر مایل به مذاکره نباشند، او «اهمیتی نمی‌دهد». آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، مذاکره با آمریکا را «ممنوع» کرده‌است.

از زمانی که آمریکا از برجام خارج شده و نیز در پی بازگشت تحریم‌ها، اقتصاد ایران دچار تنش‌های شدیدی شده، پول ملی ارزش خود را به‌طور چشم‌گیری از دست داده، بهای سکه و کالاهای دیگر افزایش یافته، بسیاری از شرکت‌های بزرگ غربی ایران را ترک کرده‌اند و موجی از اعتراضات در شهرهای مختلف شکل گرفته‌است. مقام‌های آمریکایی می‌گویند این نتیجه بازگشت تحریم‌ها است. رهبر جمهوری اسلامی می‌گوید مشکل اصلی داخلی‌ و مربوط به «عملکردها» است. وزیر خارجه ایران می‌گوید «دعوای داخلی، جو روانی را تکمیل کرده‌است».

رویترز، خبرگزاری فرانسه، اروپای آزاد، رادیو فردا|ت.ت