نگرانی «شدید» مرکز پژوهش‌های مجلس از وضعیت بیمه شاغلان

در ایران درآمد فرد شاغل برای پوشش معیشت افراد بیشتری نسبت به سایر نقاط دنیا صرف می‌شود

مرکز پژوهش‌های مجلس طی گزارشی می‌گوید حدود ۶۰ درصد از شاغلان کشور تحت پوشش بیمه نیستند و در صورتی که تمهیدی جدی در این رابطه اندیشیده نشود، در سال‌های بعد وضعیت رفاهی این افراد «بسیار نگران‌کننده» خواهد بود.

این گزارش می‌افزاید با توجه به ورود قابل توجه جمعیت غیرفعال به بازار کار طی دو سال اخیر، «با احتمال بالایی اقتصاد ایران به یک شوک افزایش بیکاران مواجه می‌شود».

این گزارش که در سایت رسمی مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده‌است می‌افزاید «برخی از بیکاران فعلی و سال‌های آتی در واقع افرادی هستند که کار خود را به افراد دیگری داده‌اند. مدیریت این بخش از بیکاران توسط بیمه بیکاری قابل حصول است».

مرکز پژوهش‌ها در رابطه با مشکل بیمه، همچنین می‌گوید بر اساس آمار بانک جهانی، نسبت افراد شاغل به کل جمعیتِ در سن کار ایران ۳۹ درصد است در حالی که این رقم در جهان به‌طور متوسط ۵۸ درصد است. بنابر این بار تکفل در ایران بسیار بالا است و از دست دادن کار برای شاغلان، افراد زیادی را که تحت حمایت مالی آن هستند، دچار مشکل می‌کند.

به عبارت دیگر در ایران، درآمد فرد شاغل برای پوشش معیشت افراد بیشتری نسبت به سایر نقاط دنیا صرف می‌شود.

این گزارش ریشه این موضوع را در نرخ مشارکت پایین نیروی کار در ایران دانسته و می‌گوید براساس داده‌های بانک جهانی در سال ۲۰۱۸ نرخ مشارکت ایران در همین سال ۴۴ درصد بوده که نسبت به متوسط سطح دنیا (۶۱ درصد) و کشورهای خاورمیانه (۶۸ درصد) رقم بسیار پایینی است.

البته، گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی (افراد فعال ۱۰ ساله و بیشتر که یا شغل دارند یا دنبال کار می‌گردند) در ایران طی سال گذشته ۴۰٫۵ درصد یا بیش از ۲۷ میلیون نفر بوده‌است. تقریباً ۴۰ میلیون نفر از جمعیت ۱۰ ساله و بیشتر ایران غیرفعال هستند.

مرکز آمار نرخ بیکاری ایران در سال گذشته را نیز ۱۲ درصد ارزیابی کرده، در حالی که صندوق بین‌المللی پول این رقم را برای سال ۲۰۱۸ حدود ۱۳٫۹ درصد ارزیابی کرده و پیش‌بینی کرده‌است امسال به ۱۵٫۴ درصد افزایش یابد و این رشد تا سال ۲۰۲۴ بصورت متمادی ادامه خواهد داشت و به حدود ۱۹٫۴ درصد خواهد رسید.

این گزارش به آمارهای سال ۹۳ تا ۹۶ اشاره کرده و می‌نویسد اگرچه رشد متوسط دستمزدها بالاتر از تورم بوده، اما رشد حداقل دستمزدها، از سال ۹۵ کمتر از رشد قیمت‌ها (تورم) شده‌است.

البته طی دو سال گذشته تورم در ایران به شدت اوج گرفته و به بالای ۳۷ درصد رسیده‌است. بانک جهانی اخیراً هشدار داده بود که تورم در ایران تا پایان سال جاری احتمالاً به ۵۰ درصد نیز برسد.

مرکز پژوهش‌های مجلس با توجه به «پایین بودن دستمزدها» در ایران می‌افزاید بخشی از کارگران شاغل در کارگاه‌های صنعتی زیر خط فقر و با دستمزد پایین مشغول به کارند و «به لحاظ میزان درآمد، تفاوت قابل توجهی با بیکاران ندارند».

این گزارش می‌افزاید در ایران حدود ۵۹ درصد فقرا شاغل هستند: «این شواهد نشان می‌دهد که داشتن شغل لزوماً به معنی تأمین معیشت افراد نیست».

منابع: گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، صندوق بین‌المللی پول، مرکز آمار / ف.ق / پ.پ