وزیر امور خارجه ایران با اشاره به بحث «مذاکره جامع» با آمریکا گفته است بخش اعظم هزینههایی که ایران در سیاست خارجی میپردازد و مردم نسبت به آن انتقاد دارند، مربوط به تنش با آمریکا است.
محمدجواد ظریف در گفتوگویی که روز شنبه، ۴ بهمن، در روزنامه اعتماد منتشر شد میگوید که برای حل این اختلافات میتوان با آمریکا «مذاکره جامع» داشت و از موضوع نفت، امنیت خلیج فارس و صلح در افغانستان به عنوان مواردی نام برده که میتوانند در این مذاکرات مطرح شوند.
او با تاکید بر این که باید «تصوير نهايی روابط با آمريكا را مشخص كنيم» گفته است که این موضوع نظر شخصی است و «نظر کشور نیست».
وزیر خارجه ایران همچنین گفته است برجام فرصتی بود که اراده برای تصویرسازی نهایی درباره آمریکا در ایران را «ایجاد کند»، ولی «آمریکا در آزمایش برجام مردود شد».
اشاره آقای ظریف به خروج دولت ترامپ از برجام است که اردیبهشت سال ۹۷ صورت گرفت. دونالد ترامپ، رئيس جمهور پیشین آمریکا، در آن زمان ایران را به حمایت از تروریسم، داشتن برنامه موشکی مخرب و حرکت به سمت ساخت سلاح هستهای متهم کرد و گفت با خروج از برجام تحریمهای حداکثری علیه ایران اعمال میکند.
وزیر خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره این که هنگام اعمال تحریمها گفته بود که ایران دکترای دور زدن تحریمها را دارد جواب داد: «اگر ما دكترای تحريم داريم، او [آمریکا] فوق پروفسورای تحريم دارد.»
در هفتههای گذشته، دولت جو بایدن برای بازگشت به برجام ابراز آمادگی و امیدواری کرده و خواستار بازگشت ایران به تعهدات هستهای خود برای عملی شدن این مرحله شده است.
ایران مزدور استخدام نمیکند
آقای ظریف در بخش دیگری از این گفتوگو مدعی شده است که ارتباط ایران با گروههای شبهنظامی در منطقه خاورمیانه «نیابتی» نیست و کار حکومت ایران «خريدن مزدور نيست».
او در مقابل دولت عربستان را به هزینه کردن «میلیاردها دلار» برای «اقدامهای نیابتیاش» متهم کرده و گفته است ایران در منطقه خاورمیانه از «نگرش مقاومت و ايستادگی در برابر زيادهخواهی حمايت كرده» است.
محمدجواد ظریف کمکهای ایران را «کمکهای توسعهای» دانسته و گفته است ایران نمیتواند به گروههایی چون حزبالله لبنان دستور بدهد و چنین کاری هم نمیکند.
ادعای ظریف درباره کمکهای «توسعهای» به گروههای شبهنظامی وفادار به ایران در منطقه در حالی مطرح میشود که در طول سالهای گذشته، گزارشهای متعددی درباره هزینههای کلان ایران در منطقه منتشر شده است.
به عنوان نمونه، مهرماه سال ۹۷، گروه اقدام ویژه ایران در وزارت خارجه آمریکا با انتشار گزارشی اعلام کرد که جمهوری اسلامی از سال ۲۰۱۲ میلادی ۱۶ میلیارد دلار برای حمایت از بشار اسد و گروههای مورد حمایت خود در یمن و عراق هزینه کرده است.
علاوه بر این، درباره حمایتهای مالی ایران از گروه حزبالله لبنان و گروههای فلسطینی نیز اعداد و ارقام متفاوتی مطرح شده است.
بر اساس برآورد رسانههای اسرائيلی کمکهای سالانه ایران به حزبالله لبنان، متناسب با وضعیت اقتصادی ایران بین ۲۰۰ میلیون دلار تا ۸۳۰ میلیون دلار در سال نوسان داشته است.
کمکهای ایران به گروههای فلسطینی نیز در برخی سالها بین ۶۰ تا ۷۰ میلیون دلار اعلام شده است.
ماه گذشته نیز خبر پرداخت ۲۲ میلیون دلار پول نقد توسط قاسم سلیمانی و جاسازی آن در ساکهای ۹ نفر از اعضای جنبش فلسطینی «حماس» در جریان سفرشان به تهران جنجالبرانگیز شد.
عربستان گفت به شما ربطی ندارد
وزیر خارجه ایران در این مصاحبه همچنین با رد شکست خوردن سیاستهای منطقهای ایران گفته است در تدوین این سیاستها «نقش محدود و کمتری» داشته ولی برخی تلاشهای مشخص او برای برقراری رابطه با عربستان به شکست منجر شده است.
به گفته آقای ظریف، او موفق شده که مقامهای حکومت ایران را برای سفر خودش به عربستان قانع کند و با قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین نیروی قدس نیز به «راهکار مشترک برای کار با عربستان سعودی» رسیده و پیامی برای مقامهای این کشور فرستاده ولی سعود الفیصل، وزیر خارجه پیشین عربستان به او در یک «پاسخ یکخطی» نوشته است که «جهان عرب به شما هيچ ربطی ندارد».
از دیماه سال ۹۴، پس از حمله به ساختمان سفارت عربستان سعودی در تهران و ساختمان کنسولگری این کشور در شهر مشهد، روابط سیاسی و دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی که به سردی گراییده بود، به کلی قطع شد.
ایران و عربستان در منطقه درگیر اختلافات گستردهای هستند که مهمترین آن جنگ در یمن است که از آن به عنوان جنگ نیابتی بین ایران و عربستان سعودی یاد میشود.