«گشت‌های ویژه»‌ سپاه تهران برای «جلوگیری از سرقت و مقابله با اراذل و اوباش»

فرمانده سپاه استان تهران با تاکید بر اینکه «زلزله‌های اجتماعی» در تهران در حال رخ دادن است، خبر داد که این نهاد به زودی «گشت‌هایی ویژه» را برای «جلوگیری از سرقت» و مقابله با «اراذل و اوباش» راه‌اندازی خواهد کرد.

به گزارش خبرگزاری فارس، محمدرضا یزدی روز یکشنبه ۱۹ آذر، در جلسه شورای شهر تهران اعلام کرد که سپاه استان تهران «۲۳ آسیب اجتماعی» را شمارش کرده است.

وی تاکید کرد که اعتیاد در تهران «بیداد می‌کند» و «‌زلزله‌های اجتماعی دیگری» در تهران در حال رخ دادن است.

آقای یزدی همچنین گفت که «چند طرح گشت‌های ویژه در شهر تهران» برای «جلوگیری از سرقت» و مقابله با« اراذل و اوباش» اجرا خواهد شد.

سخنان این فرمانده سپاه پاسداران درحالی بیان شده که موضوعاتی چون برخورد با سرقت و یا دیگر جرائم جزو وظایف نیروی انتظامی است.

فرنوش امیرشاهی، روزنامه‌نگار در پراگ به رادیو فردا می‌گوید: «شکل اقدام سپاه و موازی کاری این نهاد نظامی با دستگاه‌های مسئول، با تشکیل گشت‌های ویژه تحت عنوان مقابله با آسیب‌های اجتماعی، این نگرانی را ایجاد کرده است که چنین اقدامی مقدمه‌ای برای امنیتی کردن فضای جامعه، ایجاد محدودیت‌های بیشتر و مقابله با منتقدان و دگراندیشان باشد. بویژه آنکه عملکرد نیروهای سپاه و بسیج در چهار دهه گذشته، در حوزه مسايل اجتماعی و حوزه آزادی‌های فردی و عمومی، سلبی و خشن بوده است».

این روزنامه‌نگار می‌افزاید: «در طرح سپاه، که به جز تهران، در چند استان کشور نیز در حال پیاده شدن است، از جمله گفته شده است که یکی از اهداف گشت‌های ویژه مزبور، مقابله با آنچه اراذل و اوباش خوانده شده است، خواهد بود. ولی تعریفی از اینکه مقصود از این افراد چه کسانی هستند، وجود ندارد. به علاوه، در حوادث پس از انتخابات سال ۸۸، بسیاری از معترضان به نتایج انتخابات ریاست جمهوری، تحت عنوان اراذل و اوباش، دستگیر و بازداشت شده بودند».

به عقیده او، چنین سابقه‌ای از سپاه و بسیج، ظن دنبال کردن اهداف ثانویه‌ای در ورود به موضوع آسیب‌های اجتماعی را تقویت می‌کند.

گفت‌وگو با مرتضی کاظمیان، تحلیلگر سیاسی، درباره «گشت‌های ویژه» سپاه تهران

در این حال، به نوشته خبرگزاری فارس، فرمانده سپاه استان تهران گفت که تنها نمی‌توان از نیروی انتظامی انتظار داشت با «اراذل و اوباش» برخورد کند و باید «همه با یکدیگر تعامل و همکاری را جهت جمع‌آوری این موضوع داشته باشیم».

وی همچنین از اعضای شورای شهر تهران خواست که از سپاه استان تهران به صورت علنی و از«تریبون‌های عمومی» انتقاد نکنند و انتقادهای خود به صورت خصوصی مطرح کنند.

در همین حال، به گزارش خبرگزاری ایسنا، در پایان سخنان آقای یزدی، محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران، اجازه نداد اعضای شورا نظرات خود درباره سخنان فرمانده سپاه تهران را مطرح کنند.

آنچه در ایران از آن به عنوان آسیب‌های اجتماعی نام برده می‌شود، بیشتر شامل اعتیاد، فقر، حاشیه‌نشینی، ترک تحصیل، طلاق و افزایش جرایم است.

عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور، روز نهم مهر با اشاره به برگزاری جلسه‌ای با رهبر جمهوری اسلامی در سال گذشته درباره آسیب های اجتماعی گفته بود که «گزارش مناسبی» درباره اقدامات انجام شده تهیه شده و «البته راه بسیار طولانی در پیش است».

وی سال نیز گذشته گفته بود که آیت‌الله علی خامنه‌ای در جلسه‌ای گفته‌ که جمهوری اسلامی در زمینه کاهش آسیب‌های اجتماعی و رفع آنها «۲۰ سال» عقب است.

وزیر کشور همچنین خبر داده بود که رهبر جمهوری اسلامی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی، اولویت‌هایی را مشخص کرده‌است.

به گفته آقای رحمانی فضلی، «مبارزه با مواد مخدر و رفع معضل اعتیاد، حاشیه‌نشینی، طلاق، مبارزه با بزهکاری و مسائل مربوط به موارد خاص و بحرانی»، اولویت‌های تعیین شده از سوی رهبر جمهوری اسلامی بوده است.

درحالی که فرمانده سپاه استان تهران هدف از گشت‌های این نیرو را «جلوگیری از سرقت» و مقابله با« اراذل و اوباش» اعلام کرده، براساس گزارش‌ها، پیش از این، برخی از طرح‌هایی با این نام، با هدف آمادگی برای مقابله با اعتراض‌های خیابانی انجام شده بود.

از جمله مصطفی احمدی مقدم، فرمانده سابق نیروی انتظامی، در سال ۹۴ درمصاحبه ای اذعان کرد که این نیرو یک سال پیش از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸،‌ برای مقابله با اعتراض‌های احتمالی، طرح‌هایی را با اسم مقابله با «اراذل و اوباش» و«آرامش و امنیت» برگزار می‌کرده است.

وی گفته بود: «در بعد عملیاتی، وظیفه‌مان این بود که آمادگی لازم را داشته باشیم که بازدارنده باشد. رزمایش‌های آرامش امنیت را در کل کشور و تهران گذاشتیم. رمضان‌زاده(عضو جبهه مشارکت) در محافل‌شان می‌گفت بیشتر می‌خواهند ما را بترسانند تا مجرمان و اراذل و اوباش را. یادم هست روز پنجشنبه‌ای در خیابان رزمایش آرامش امنیت گذاشتیم و می‌خواستیم قدرت‌نمایی کنیم. حتی آقای احمدی‌نژاد به من اعتراض کرد چرا دارید جو را امنیتی می‌کنید؟ گفتم لازم است. مطمئن باش بی‌شک، انتخابات پرچالشی است».

حدود یک ماه پیش از سخنان فرمانده سپاه استان تهران، غلامحسین غیب‌پرور، رئیس سازمان بسیج روز ۲۴ آبان سال جاری در یک نشست خبری گفته بود که «بنا داریم ایست‌ بازرسی‌ها را کم و آن را به گشت‌های محله‌ای تبدیل کنیم».

وی افزوده بود که این گشت‌ها مسلح نخواهند بود، «به حریم خصوصی افراد وارد نخواهند شد و فقط تامین امنیت را بر عهده می‌گیرند».

نیروهای بسیج از زمان انقلاب سال ۵۷، در خيابان‌های شهرهای ايران پست‌های بازرسی داير می‌کردند و رهگذران و خودروهای عبوری را مورد بازرسی قرار می‌دادند.

هر چند در دهه ۷۰ از تعداد این گشت‌ها کاسته شد اما در دهه ۸۰ طرح‌های مختلفی درباره ایست ‌بازرسی و گشت‌های بسیج اجرا شد و سال ۸۷ گشت‌های بسیج در سراسر ایران آغاز به کار کرد.

نیروهای بسیج یک سال بعد از تشکیل این گشت‌ها، حضور گسترده‌ای در برخورد با معترضان به انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ داشتند.

در همین حال، روزنامه اعتماد در شماره روز ۲۵ آبان خود، تشکیل گشت‌های محله بسیج را با فعالیت‌های کمیته‌های انقلاب در سال‌های ابتدایی انقلاب ۵۷ و دهه ۶۰ مقایسه کرده بود.

کمیته‌های انقلاب در دهه ۶۰ اقدام به برخورد با مواردی چون توزیع نوارهای موسيقی، فيلم‌های ويدئو، جشن‌های خانگی و موارد مشابه می‌کردند که از آنها با عنوان «منکرات» نام برده می‌شد.

اعضای کمیته همچنین نقش فعالی در برخورد با مخالفان سیاسی حکومت جمهوری اسلامی ایفا کردند.