بررسی روزنامه‌های شنبه ۹ دی ۱۳۹۶:
روزنامه کیهان که تحت نظر نماینده رهبر جمهوری اسلامی منتشر می‌شود در یادداشتی با عنوان «برخورد جناحی با گلایه‌های اقتصادی مردم خیانت است»، نوشته «مشکلات معیشتی و اقتصادی موجب شده تا مردم در شهرهای معدودی از جمله مشهد دست به اعتراض زده و تجمعاتی را نیز در این زمینه ترتیب دهند. این تجمعات که نسبت به گذشته با شعارها و تحرکات نسبتاً تندتری برگزار شد.»
این روزنامه نوشته‌است: «آمدنیوز و من‌وتو و رادیوفردا و بی‌بی‌سی و فعالان و نهادهای اپوزیسیون وابسته به غرب که دائماً دم از نبود آزادی در ایران می‌زنند در تناقضی آشکار و خنده‌آور با بزرگ‌نمایی، این تجمعات اعتراضی را نشانه و نماد کم شدن ثبات و محبوبیت نظام سیاسی موجود در ایران تفسیر و فضای اعتراضی به مشکلات معیشتی را به شیوه سیاسی منعکس کردند.»
کیهان همچنین به «رسانه‌های دلسوز داخلی» توصیه کرده‌است که «با اقدام درست و به موقع ضمن گرفتن ابتکار عمل از معاندان ضدانقلاب، صدای رسای اعتراضات و گلایه‌مندی مردم نسبت به مشکلات معیشتی و اقتصادی را به گوش مسئولان برسانند و با پرهیز از هرگونه نگاه سیاسی به این گلایه‌های مردم راه را بر هرگونه حاشیه‌سازی و آشوب‌افکنی رسانه‌های ضدانقلاب ببندند.»
روزنامه ایران، نزدیک به دولت، با اشاره به اینکه «تجمعات اعتراضی متعددی در روزهای پنجشنبه و جمعه گذشته در برخی از شهرها» برگزار شد، نوشته‌است: «نقطه آغاز این اعتراض‌ها روز پنجشنبه در مشهد اتفاق افتاد که جمعی از مال‌باختگان مؤسسات مالی اعتباری اقدام به تجمع کردند. روز جمعه نیز در شهرهایی همچون قم، بروجرد، قزوین، رشت، اهواز، همدان، ساری و… شاهد برخی تجمعات بودند» که «بیشترین تجمع پیش از ظهر جمعه در کرمانشاه گزارش شد که با مداخله پلیس خاتمه یافت.»
این روزنامه نوشته‌است: «از چند روز پیش فراخوان‌هایی در فضای مجازی برای برپایی تجمع علیه گرانی در این شهر منتشر شده بود. با این حال مقامات مسئول استان تأکید کردند که هیچ مجوزی برای چنین اقدامی صادر نشده‌است. روز پنجشنبه اما تعدادی از مشهدی‌ها در میدان شهدای این شهر تجمع کردند و شعارهایی علیه گرانی سر دادند. در ادامه اما شعارها فراتر رفت و سمت‌وسویی علیه حاکمیت پیدا کرد.»
این روزنامه نزدیک به دولت، ضمن تأکید براینکه «عمده مطالبات معترضان مسائل اقتصادی و به‌طور خاص در اعتراض به گرانی بود»، مدعی شده که «برخی با رخنه در جمع معترضان کوشیدند تا به این تجمعات رنگ و بوی سیاسی بدهند و به همین منظور شعارهایی علیه نظام و دولت را مطرح کردند که با عدم استقبال معترضان مواجه شد.»
روزنامه ایران از جمله به شعار «سوریه را رها کن، فکری به حال ما کن» به عنوان یکی از این شعارهای اعتراضات پنجشنبه مشهد اشاره کرده و نوشته که احمد علم الهدی، امام جمعه مشهد، طرح برخی شعارها همچون «سوریه را رها کن، فکری به حال ما کن» را نادرست خوانده‌است.
روزنامه جهان صنعت در تیتر یک خود با عنوان «مرگ بر گرانی» نوشته‌است: «پنجشنبه بود که چند تجمع اعتراضی در مشهد و شهرهای دیگر استان خراسان برگزار شد؛ تجمعاتی که منشأ آن فشار اقتصادی واردشده بر مردم و البته موسسات اعتباری بوده‌است.»
این روزنامه نوشته که «ابتدا به نظر می‌رسید عده‌ای در مخالفت با دولت دست به این اقدام زدند اما کم‌کم این تجمع دایره وسیع‌تری به خود گرفت تا جایی که ثقل اصلی اعتراض‌ها از دست برگزارکنندگان که با برنامه‌ریزی گرد هم جمع شده بودند بیرون آمد و به دست مردم عادی افتاد.
آنجا بود که دیگر مخالفت مردم هم محدود به دولت نماند و اعتراض‌ها به سمت دیگر مسئولان نیز کشیده شد و بعد از آن فراخوان و پوستر تجمعات اعتراضی در دیگر شهرها همچون یزد، کرمان، بیرجند، کاشمر و بوشهر دست مردم چرخید تا مردم برای رساندن پیام نارضایتی خود در کسب مطالبات‌شان از مسئولان گردهم آیند.»
جهان صنعت با بیان اینکه «این اعتراض‌ها به گفته فرماندار این شهرستان‌ها قانونی نیست و حتی ممکن است همانند مشهد تعداد زیادی با دخالت پلیس دستگیر شوند»، تأکید کرده‌است که «مردم آنقدر خون‌شان به جوش آمده و درد کهنه‌شان تازه شده که دیگر به دنبال راهکاری قانونی برای بیان مطالبات‌شان نیستند چرا که سرانجام این مسیر برایشان به بن‌بست رسیده‌است.»
این روزنامه نیز نوشته‌است: «فیلم‌های ارسالی از اعتراضات و درگیری‌ها در فضای مجازی نشان می‌دهد که شعارهای مردم معترض مختص دولت نیست و حتی حاکمیت را نیز دربر می‌گیرد. مردم با شعارهایشان نشان دادند که با مشارکت ایران در جنگ‌های منطقه مخالفند و علت گرانی‌ها را کمک ایران به کشورهای جنگ‌زده می‌دانند.»
جهان صنعت با اشاره به اینکه «مردم بارها با شعارهایشان نشان دادند که حاکمیت و دولت ایران در کمک به فقرای کشور اهمال کرده و پول‌های زیادی را ارزانی دیگر کشورها کرده»، نوشته‌است: «ایران پس از کمک‌های مستشاری و نظامی به کشورهای عراق، سوریه و یمن تا پایان بازسازی اقتصادی این کشورها در کنار آنها خواهد ماند در حالی که در داخل کشور وضعیت معیشتی مردم روزبه‌روز بدتر می‌شود. در این شرایط مسئولان کشور به جای نگاه داخلی به کشور و حل بحران‌های اقتصادی، نگاه بیرونی و سیاسی دارند.»
روزنامه بهار دربارهٔ اینکه «اعتراضات خیابانی در مشهد و شهرهای دیگر چگونه آغاز شد»، نوشته‌است: «برخی منشأ شکل‌گیری» این اعتراضات را «درفضای مجازی و خودجوش می‌دانند و برخی نیز تدارک آن را از سوی دلواپسان و تندروهای مخالف می‌دانند؛ سازماندهی که در شروع با هدف ضربه به دولت شکل گرفت اما در ادامه از کنترل خارج شد.»
این روزنامه از قول سعید شریعتی از اعضای حزب اتحاد ملت نوشته‌است: «تجمع اعتراض‌آمیز مردم در مشهد و بعضی شهرها در واقع اعتراض به نابسامانی‌ها و کاستی‌ها در نظام کلان تدبیر و مدیریت کشور در ادوار مختلف است» چرا که «نارضایتی از وضع موجود یعنی از دولت روحانی به مراتب کمتر از نارضایتی از «وضع حاکم» است» و «به جای تلاش برای خاموش کردن و سیاسی و جناحی جلوه دادن آن، صدای مردم را بشنویم و برایش چاره‌اندیشی کنیم.»
روزنامه جوان، نزدیک به سپاه پاسداران، اعتراضات در شهرهای مختلف را «تجمعات صنفی مردم» توصیف کرده و نوشته‌است: «مشهد دوباره خبرساز شده‌است؛ این بار نه از سوی دولت یا نه برای لغو سخنرانی فلان نماینده مجلس، بلکه اعتراض این بار از توده‌های مردم آغاز شده و فریادشان گرانی و مشکلات اقتصادی و سختی‌های معیشتی برای گذراندن زندگی روزمره است» اما «ماجرا محدود به مشهد هم نبود؛ در بیرجند، نیشابور و کاشمر هم تجمعات مشابهی برگزار شده‌است و مثل همه اعتراضات مردم ایران این بار هم «ضدانقلاب» تمام قد به میدان آمد تا روی موج گلایه‌های مردم سوار شود و شعارهای خودش را به تجمع مردم دیکته کند.»
این روزنامه تأکید کرده که «برای این تجمع از اوایل هفته تبلیغات تلگرامی و اینستاگرامی انجام شده، اما نهادهای انتظامی و امنیتی از مرجع دعوت‌کننده بی‌خبر هستند.»
روزنامه جوان همچنین دربارهٔ اعتراضات خیابانی در مشهد نوشته‌است: «لحظه لحظه فیلم‌های تجمع مردم مشهد در کانال‌های تلگرامی ضدانقلاب منعکس می‌شد. عکس‌ها و خبرهای نو به نو، و بازتاب شعارهایی که حرف مردم نبود و نشان می‌داد که در تجمع خیابانی مردم هم عناصر دشمن نفوذ کرده‌اند و شعارها را جهت دهی می‌کنند. شعارهای اقتصادی آغازین تبدیل به شعارهای تند و بعضاً توهین آمیز سیاسی شد» که همان شعارهای آشوب‌های خیابانی سال ۸۸ بود و الان با توهین به رئیس‌جمهور هم همراه شده» است.
روزنامه جوان همچنین طی یادداشتی با طرح این پرسش که «مطالبات اعتراضی چرا به سمت سوریه منحرف می‌شوند»، به سردادن شعارهای علیه دخالت جمهوری اسلامی در سوریه اشاره کرده و نوشته‌است: «مشکلات اقتصادی، تلاش‌های حرفه‌ای رسانه‌های خارجی و ضعف رسانه‌های نزدیک به مقاومت باعث شده شکافی خطرناک بین برداشت مردم از پرونده سوریه در بستر واقعیت‌های میدانی، منطقه‌ای و بین‌المللی شکل بگیرد.»
این روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران با بیان اینکه «نتایج نبردها و میادین از حلب تا کرکوک خود به خوبی گویای عملکرد موفق ایران در سیاست‌های منطقه‌ای است و به همین دلیل نیز مورد حمله سنگین روانی دشمن قرار دارد تا نه تنها این دستاوردها دیده نشود بلکه القا شود که مشکلات داخلی ریشه در سوریه دارد»، نوشته‌است: «اینجاست که به نظر می‌رسد مطالبات اعتراضی که اکثر آنها حق هست توسط رسانه‌های بیگانه منحرف می‌شود؛ بنابراین کسانی که خواستار احقاق حق خود هستند، باید مراقب باشند در بازی روانی غرب قرار نگیرند.»
روزنامه جامعه فردا در تیتر یک خود به «کشمکش بر سر ماهیت تظاهرات دو روز اخیر» نوشته‌است: «پیش از ظهر روز پنجشنبه فیلم‌ها و تصاویری از اعتراضات و تظاهرات مردم در مشهد دست به دست شد که در آن عده‌ای علیه دولت و وضعیت اقتصادی کشور شعارهایی می‌دادند و خواهان تغییر وضعیت معیشتی بودند. فیلم‌ها و تصاویر بعدی حکایت از کشیده شدن شلوغی‌ها و اعتراضات به شهرستان‌های نیشابور و کاشمر داشت. انتشار فیلم‌ها شتاب بیشتری گرفت و تا شب تعداد زیادی از تصاویر منتشر شده در فضاهای مجازی دست به دست می‌چرخید.»
این روزنامه «ارزیابی‌های متناقض از ماهیت تظاهرات» اشاره کرده و در یادداشتی نوشته‌است: «در حالی‌که جهانگیری معاون اول دولت به گونه‌ای سخن می‌گفت که گویا تظاهرات مشهد تدارک رقبای دولت برای فشار بر آن بوده‌است، یک نماینده اصولگرای سابق مجلس که به مشهد رفته بود از اینکه جناح دولت در حال ایجاد فشار از درون برای تدارک «رفتن و بستن با آمریکاست» سخن می‌گفت. آشکار بود کسی از ماهیت این اعتراض‌های خیابانی سر در نیاورده است.»
جامعه فردا تأکید کرده‌است که «تحریک‌کننده مردم برای استفاده گاه و بیگاه از امکان اعتراض، نه این یا آن جناح، بلکه اوضاع عمومی کشور است و عواملی مانند بیکاری، فقر، نابرابری فرصت‌ها، تبعیض‌های اجتماعی، نابسامانی کسب و کار، فساد موسسات پولی و…عوامل اصلی تحریک مردم برای اعتراض است و مخاطب این اعتراض‌ها نیز نه رئیس‌جمهوری یا جناح مقابل آن، بلکه کل نظام است.»
ای روزنامه توصیه کرده که «دولت اعتدال و احزاب اصلاح‌طلب نیز باید به فوریت وارد عمل شوند. احزاب اصلاح‌طلب نشاندار باید زیر شعارهای مشخص تقاضای گردهمایی‌های قانونی داشته باشند و دولت نیز باید به فوریت، فضا را برای فعالیت‌های قانونی مبتنی بر آزادی ابراز عقیده، آزادی گردهمایی و تشکیل جلسات آماده کرده و مجوز قانونی صادر کند.»
روزنامه آرمان در تیتر یک خود ابین اعتراضات را «آژیر خطر برای همه» توصیف کرده و همزمان در یادداشتی نوشته‌است: «چالش‌هایی که امروزه تمامیت نظام با آنها درگیر است، سهواً یا عمداً به دولت نسبت داده می‌شود و دلیل این است که همیشه بخشی از یک حاکمیت لطمه بیشتری می‌خورد که به لحاظ اجتماعی آزادتر و به لحاظ ثبات ضعیف‌تر باشد.»
احمد شیرزاد در یادداشت این روزنامه نوشته‌است: «وقایعی مثل اتفاقات اخیر مشهد، این‌طور نشان می‌دهد که کسانی سعی داشتند تیری به سمت دولت شلیک کنند، غافل از آنکه تیر ممکن است در راه به چند ترکش فرعی تقسیم شود و همه را هدف خود قرار دهد ما در جریان این اتفاقات شنونده هرگونه شعاری به هر نهادی بودیم. در آخر باید اشاره داشت که قصه این تیر و ترکش‌ها داستان رهاکردن غول چراغ جادوست که وقتی رها شود نه فقط دولت روحانی، بلکه همه را در بر می‌گیرد.»
نویسنده روزنامه آرمان تأکید کرده «اشتباه آقایان این است که نمی‌دانند نظام از نگاه مردم کشور، یکپارچه دیده می‌شود و مردم بین دو جناح و قدرت و دولت تفاوتی قائل نیستند و کسانی که به هرنحوی در این نظام حضور داشته باشند، درگیرند و باید بدانند عام مردم توان محاسبه و تحلیل اقتصادی ندارند و هیچ نهادی را به‌طور خاص محاکمه نمی‌کنند.»
روزنامه بهار در یادداشتی با تیتر «لطف بشنوید»، دربارهٔ دلایل وقوع اعتراضات خیابانی در شهرهای مختلف ایران نوشته‌است: «مردم ناراضی هستند، مردمی که از راست و چپ، اصولگرا و اصلاح‌طلب، میانه‌رو و تندرو و هر دوگانه‌سازی سیاسی دیگری خسته شده‌اند و بر اثر فشارهای معیشتی وسختی‌های روزافزونی که سبب کوچک شدن روز به روز سفره آنان می‌شود به ستوه آمده‌اند.»
این روزنامه نوشته‌است: «مسئولان کشور پشت تریبون‌های خود و در همایش‌های رنگارنگ و بی خاصیت از آمارهای موفقیت‌آمیز خود می‌گویند و به‌طور همزمان مردم هم بیشتر از گذشته زیر چرخ‌های مشکلات زندگی درمی‌مانند و آنچه در روزهای اخیر در شهرهای مشهد، کاشمر، کرمانشاه و… ر خداده نتیجه چنین وضعیتی است.»
روزنامه شرق هم در گزارشی با تیتر «اعتراض شهری» نوشته‌است: اخبار «تجمع اعتراض» در صدر اخبار این روزهای کشور است و تجمعی که روز پنجشنبه در مشهد با عنوان «نه به گرانی» برگزار شد و روز جمعه در کم انشاه، قم، رشت و برخی شهرهای دیگر» ادامه یافت.
این روزنامه همچنین خبر داده‌است که روز جمعه «تجمعاتی در برخی میادین تهران رخ داد که با واکنش معاون امنیتی استانداری تهران مواجه شد و محسن نسج همدانی اعلام کرد که «هرگونه تجمع در میادین و خیابان‌های سطح شهر غیرقانونی است و ما موظف به برخورد قاطع و مقابله با اقدامات غیرقانونی هستیم.»
روزنامه قانون در تیتر یک خود با عنوان «اجرای مردمی اصل ۲۷» نوشته‌است: «ناکارآمدی مسئولان دولتی برای حل مشکلات معیشتی ملت سبب اعتراضات بخشی از جامعه شد.»
این روزنامه با اشاره به اینکه «طبق اصل ۲۷ قانون اساسی و نظر شورای نگهبان، راهپیمایی بدون حمل سلاح نیاز به مجوز ندارد»، نوشته‌است: «قانون احزاب برخلاف قانون اساسی و برخلاف نظر شورای نگهبان آن را منوط به اخذ مجوز کرده‌است.
عباس عبدی طی یادداشتی در روزنامه اعتماد با تأکید براینکه اعتراضات شهرهای مختلف ایران «در هر حال زمینه‌های اجتماعی مهمی دارد که ناامیدی یکی از زمینه‌های آن است»، از «خستگی اجتماعی»، «تبعیض‌های ناروا» از جمله تبعیض در اعمال قانون، تبعیض در سیاست رسانه‌ای، تبعیض در بودجه‌های تخصیصی و «تحقیر» به عنوان ریشه‌های این اعتراضات یاد کرده‌است.
یادداشت‌نویس این روزنامه تأکید کرده‌است که «کسانی که سهم بیشتری از کیک قدرت و اقتصاد و بودجه سالانه کشور را دارند، به نفع خودشان است که این سهم را عادلانه‌تر کنند، چون در این صورت حداقل می‌توان امیدوار بود که در آینده هم کیک مزبور وجود دارد تا سهمی به آنان برسد. در غیر این حالت، معلوم نیست که اصولاً در آینده کیکی و سهمی وجود داشته باشد.»