وزارت خزانه‌داری آمریکا روز جمعه هفتم آبان، از وضع تحریم علیه دو شرکت و چهار فرد ایرانی دخیل در برنامه‌های پهپادی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر داد.
دو شرکت تحریم‌شده «اوج پرواز ما دو نفر» و «کیمیا پارت سیوان» نام دارند که به ترتیب مهم‌ترین تأمین‌کنندگان موتور و سامانه‌های ناوبری پهپادهای نیروهای سه‌گانه سپاه پاسداران هستند.
سال‌هاست که نیروی هوافضای سپاه، سپاه قدس و نیروهای نیابتی‌شان چون شبه‌نظامیان حوثی در یمن و کتائب حزب‌الله در عراق، از پهپادهای انتحاری استفاده می‌کنند. پهپادهایی که در جنگ یمن به پالایشگاه‌ها، پایگاه‌های نظامی و تسلیحات ارتش عربستان سعودی، از جمله سامانه‌های پدافندی چون پاتریوت آسیب رساندند، و در عراق و سوریه بر علیه پایگاه‌های محل استقرار نیروهای نظامی آمریکایی استفاده شدند.
بیشتر در این باره: آمریکا فرمانده واحد پهپادی سازمان هوافضای سپاه پاسداران را تحریم کردوضع تحریم‌های جدید علیه برنامه‌های پهپادی سپاه را می‌توان پاسخ دولت آمریکا به حملات پهپادی اخیر نیروهای نیابتی سپاه قدس به پایگاه‌های نیروهای نظامی آمریکا در عراق و سوریه به حساب آورد.
حملاتی که در آخرین مورد آن که روز ۲۸ مهر صورت گرفت، از پنج پهپاد انتحاری مجهز به موتورهای تأمین‌شده توسط شرکت «اوج پرواز ما دو نفر» (مادو) علیه پایگاه مورد استفاده نیروهای آمریکایی در نزدیکی منطقه التنف در سوریه استفاده شده که البته هیچ تلفاتی از خود باقی نگذاشت.
درباره افراد و شرکت‌های تحریم‌شده چه می‌دانیم؟
دو نفر از افراد تحریم‌شده از اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، و دو نفر دیگر دو بازرگان ایرانی و در حقیقت مدیران عامل شرکت‌های تحریم‌شده هستند. از این میان سرتیپ پاسدار عبدالله محرابی، رئیس سازمان تحقیق و جهاد خودکفایی سپاه پاسداران، و سرتیپ پاسدار سعید آقاجانی، فرمانده ستاد فرماندهی پهپادی نیروی هوافضای سپاه پاسداران، مهم‌ترین افراد هستند.
سازمان تحت ریاست عبدالله محرابی وظیفه توسعه و طراحی تسلیحات جدید را با کمک متخصصان و مهندسان دانشگاه جامع امام حسین سپاه پاسداران و همچنین صنایع هوافضای شاهد (واقع در فرودگاه بدر اصفهان) بر عهده دارد. این تسلیحات شامل پهپادهای انتحاری و تهاجمی خانواده شاهد نیز می‌شوند.
پهپادهای طراحی توسط صنایع هوافضای شاهد متعلق به نیروی هوافضای سپاه و همچنین زیر مجموعه سازمان جهاد خودکفایی سپاه پاسداران پس از ساخت در پایگاه هوایی بدر، آزمون‌های پروازی‌شان را در پایگاه هوایی نصر در کاشان می‌گذارند. وظیفه تولید انبوه عمده این پهپادها بر عهده شرکت هسا (صنایع هواپیماسازی ایران) متعلق به وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در شاهین شهر اصفهان است.
وظیفه تأمین اجزای مورد استفاده در ساخت این پهپادها، شامل سامانه‌های ناوبری، هدایت خودکار و همچنین موتورها بر عهده صنایع هوافضای شاهد است و این صنایع این قطعات را از شرکت‌های غیرنظامی چون مادو و کیمیا پارت سیوان تأمین می‌کند. این شرکت‌ها نیز این قطعات را در کارگاه‌های خود در ایران و یا در کشور چین تولید، و یا از طریق افراد یا شرکت‌های خارجی تأمین‌کننده قطعات هواپیماهای رادیو کنترل تهیه می‌کنند.
پهپاد سیمرغ در جریان بازدید رهبر جمهوری اسلامی از نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه در اردیبهشت ۹۳
شرکت مادو، تأمین‌کننده قلب تپنده پهپادهای ایرانی
پهپادهای شناسایی و انتحاری سبک طراحی و تولید شده توسط صنایع هوافضای شاهد و شرکت هسا همواره از موتورهای وانکل و همچنین پیستونی دو سیلندر و چهار سیلندر ساخت شرکت‌هایی چون لیمباخ آلمان استفاده می‌کردند. از سال ۱۳۹۰، دولت آمریکا بر کشورهای اروپایی فشار آورد تا مانع از فروش موتورهای مورد استفاده در پهپادهای ایرانی شوند. در این راستا دو تاجر ایرانی در سال ۱۳۹۳ در آلمان دستگیر و محاکمه شدند.
دشواری در تأمین این موتورها از آلمان که البته کاربری دوگانه دارند، سبب شد تا شرکت صنایع هوافضای شاهد از شرکت «ما دو نفر» به ریاست محمد ابوطالبی استفاده کند. این شرکت با بیش از ۱۰ سال سابقه تولید موتورهای دوزمانه و خورجینی برای موتورسیکلت‌های ساخت داخل کشور، زیرساخت‌های لازم را جهت تولید انبوه موتورهای پیستونی مورد استفاده در پهپادهای سبک ساخت داخل ایران داشت.
نخستین تولید انبوه موتورهای پیستونی برای استفاده در پهپادهای ساخت ایران از سوی این شرکت به سال ۱۳۹۰ باز می‌گردد. در آن سال، این شرکت ده‌ها دستگاه موتور را برای استفاده در پهپادهای سایه ۱ و ۲ که نمونه‌های مهندسی معکوس‌شده از بوئینگ اسکن ایگل آمریکایی بودند تأمین کرد. قطعات موتورهای تأمین‌شده در این شرکت که در ایران طراحی می‌شدند، در چین تولید و در ایران مونتاژ می‌شدند.
از مهم‌ترین موتورهای تولیدشده توسط این شرکت موتورهای وانکل (نوعی موتور دورانی درون‌سوز) است که روی پهپادهای انتحاری طوفان (پهپادی مشابه با هارپی ساخت اسرائیل) طراحی و ساخته شده توسط صنایع هوافضای شاهد و شرکت هسا مورد استفاده قرار دارند.
این شرکت چهار نوع موتور وانکل تولید می‌کند که مادو ۷۸۳ و ۷۸۸ مهم‌ترین آنها هستند. این دو موتور پس از تحویل به سپاه شاهد ۷۸۳ و ۷۸۸ نامگذاری می‌شوند، البته هنوز مهر شرکت مادو (MADO) را بر خود دارند.
یکی از پهپادهای انتحاری به کار رفته در رزمایش موسوم به «پیامبر اعظم» در دی ماه ۹۹
طوفان؛ خطرناک‌ترین پهپاد انتحاری مورد استفاده سپاه
پهپاد انتحاری طوفان که شاهد -۱۳۶ نیز نام دارد، در سال ۱۳۹۰ توسط مرکز تحقیقات صنعت و جهاد خودکفایی نیروی هوافضای سپاه با همکاری مراکزی چون صنایع هوافضای قدس طراحی و در تأسیسات صنایع هوافضای شاهد، بی‌نیاز به شرکت هسا ساخته شد.
این پهپادهای بال مثلثی، مجهز به موتورهای پیستونی دارای بدنه از جنس مواد مرکب با قابلیت جذب امواج راداری بودند. در دماغه این پهپادها حسگر یا سنسور راداری تعبیه شده بود که تنها حدود یک تا دو دقیقه پیش از برخورد موشک به هدف در نزدیکی مختصات جغرافیایی وارد شده به سامانه ناوبری پهپاد روشن شده و با جست‌وجوی منطقه هدف آن را شناسایی کرده و پس از قفل کردن بر روی آن مسیر پهپاد را اصلاح و منجر به برخورد آن به هدف با دقت بالا می‌شد.
شبه‌نظامیان حوثی در کنار استفاده گسترده از پهپادهای انتحاری قاصف ۱، ۲ و ۲کی در جنگ با ائتلاف به رهبری عربستان سعودی، از پهپادهای طوفان نیز بر علیه اهداف راهبردی چون سایت‌های پدافندی نیروی پدافند هوایی عربستان سعودی استفاده کردند.
در جریان حمله به تأسیسات تولید نفت آرامکو سعودی در بقیق و خریص در شرق عربستان سعودی در ۲۳ شهریور ۹۸، در کنار استفاده از موشک‌های کروز قدس، از پهپادهای انتحاری طوفان نیز استفاده شد. پهپادهایی که بر اساس تصاویر دوربین‌های مداربسته پالایشگاه، با دقت بسیار بالایی تأسیسات آن از جمله مخازن گاز را هدف قرار دادند.
در جریان حمله پهپادی به کشتی «مِرسِر استریت»، نفتکش لیبریایی تحت اجاره یک شرکت انگلستانی متعلق به یک سرمایه‌دار اسرائیلی، در ۷ مرداد امسال، از یک پهپاد انتحاری طوفان استفاده شد. این حمله منجر به کشته شدن فرمانده رومانیایی کشتی و یک محافظ بریتانیایی آن شد.
بقایای پهپاد «ایرانی» استفاده شده در حمله به تأسیسات نفتی آرامکو، به نمایش در آمده توسط عربستان سعودی در اردیبهشت ۹۸
به دنبال این حمله، وزارت دفاع اسرائیل نام یکی از افراد مسئول در آن را اعلام کرد؛ سعید آقاجانی، فرمانده ستاد فرماندهی پهپادی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در حال حاضر، و از متولیان توسعه و ساخت پهپادهای بال مثلثی خانواده شاهد در خدمت نیروی هوافضای سپاه پاسداران در سال‌های اخیر.
قریب به سه دهه است که ایالات متحده برنامه‌های پهپادی ایران را که در گذشته محدود به طراحی و ساخت پهپادهای شناسایی بودند، تحت تحریم قرار داده است. تحریم‌هایی که مانع از توسعه و ساخت پهپادهای ایرانی نشده است.
به نظر نمی‌رسد که همچون تحریم‌های گذشته، تحریم کنونی وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز اخلالی در روند ساخت و به‌کارگیری پهپادهای انتحاری توسط نیروی هوافضای سپاه پاسداران، سپاه قدس و شبه‌نظامیان وابسته به آنها ایجاد کند.
وضع این تحریم‌ها، تنها موجب افزایش هزینه ساخت پهپادها و در برخی موارد محدود منجر به کاهش کیفیت محصول نهایی به علت استفاده از قطعات نامرغوب می‌شود.