در حالی که فلسطینیان غزه شنبه یازدهم فروردین همزمان با خاکسپاری هفده کشته رخدادهای خونین روز جمعه، از افزایش شمار زخمیها در درگیریهای جدید در مرزهای این باریکه خبر دادند، ارتش اسرائیل نیز هشدار داد که حملات به غزه را ممکن است از نواحی مرزی به سایر نقاط غزه گسترش دهد.
به گزارش خبرگزاریها، سرهنگ رونن مانلیس، سخنگوی ارتش اسرائیل، روز شنبه گفت اگر خشونتهای مرزی غزه ادامه یابد، اسرائیل محدوده واکنشهای خود را برای «سرکوب تندروها» گسترش خواهد داد.
فلسطینیان کرانه باختری و نوار غزه و همچنین اعراب شهروند اسرائیل هر سال در روز سیام ماه مارس، به یاد وقایع خونین اعتراضی سال ۱۹۷۶، تظاهراتی با عنوان «روز زمین» برگزار میکنند.
اما حماس و سایر گروههای فلسطینی از مدتها پیش فراخوان دادهاند که مراسم امسال را به مناسبت هفتادمین سالروز تأسیس کشور اسرائیل و انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم/بیتالمقدس تا شش هفته ادامه خواهند داد.
به گفته سرهنگ منلیس، ارتش اسرائیل در واکنش به فلسطینیانی که در درگیریهای مرزی شرکت کرده و «درصدد عبور از مرز» بودهاند، «به صورت محدود» عمل کرده اما در صورت ادامه این وضعیت، اسرائیل تعقیب شبه نظامیان مسلح در نقاط دیگر را در دستور کار خود قرار میدهد.
سخنگوی ارتش اسرائیل کشتههای روز جمعه را کسانی توصیف کرد «که مرتکب خشونت شدهاند». اسرائیل مدعی است که ده تن از کشتهها، اعضای حماس بودهاند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، نیز در اولین واکنش به رخدادهای مرز با غزه، شامگاه شنبه گفت که ارتش به طرزی تحسینبرانگیز عمل کرده و او از عملکرد نظامیان حمایت میکند.
آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل، نیز شامگاه شنبه گفت ارتش در مقابله با کسانی که امنیت کشور را به مخاطره بیندازد، «مماشات نمیکند» و با «قاطعیت و حرفهای» فعالان شاخه نظامی حماس را سرکوب میکند.
به گزارش منابع بیمارستانی غزه، روز شنبه نیز از میان کسانی که در دومین روز از تظاهرات در امتداد مرزها شرکت کردند، دهها تن دیگر با شلیک نظامیان اسرائیلی زخمی شدند.
با وجود این، روز شنبه از شمار تظاهرکنندگان فلسطینی که در طول مرزها و در چارچوب راهپیمایی «بازگشت» شرکت کردند، در مقایسه با سی هزار نفر در روز نخست از این راهپیمایی، به میزان چشمگیری کاسته شده بود.
از سوی دیگر، هزاران فلسطینی شنبه در تشییع جنازه کشتههای خود شرکت کرده و برای «انتقام» از اسرائیل سوگند خوردند؛ سران حماس نیز با حضور در این خاکسپاریها اسرائیل را تهدید به انتقام کردند.
حماس و سایر سازمانهای فلسطینی گفتهاند که راهپیمایی بزرگ «بازگشت»، که از جمعه همزمان با «روز زمین» فلسطینی آغاز شد، تا «روز فاجعه» فلسطینی ادامه خواهد یافت و «ملت فلسطین از تقدیم شهیدان در راه آرمان خود هراسی ندارد».
فلسطینیان سالروز تأسیس اسرائیل را «روز فاجعه» (یوم النکبه) برای خود میدانند و تظاهرات گسترده شش هفتهای را برای هفتادمین سال تأسیس این کشور تدارک دیدهاند؛ تصمیم آمریکا در انتقال سفارتش به بیتالمقدس/اورشلیم نیز ظاهراً انگیزه دیگری برای اعتراض کمسابقه فلسطینیان بودهاست.
رخدادهای روز جمعه که بیش از یک هزار و چهار صد زخمی برجای نهاد و حدود هشتصد تن آنها با گلولههای حقیقی مجروح شدند، خونینترین روز از بعد از جنگ تابستان سال ۲۰۱۴ میان ارتش اسرائیل و حماس در غزه بود.
اما روز شنبه درگیریهای بیشتری نیز میان فلسطینیان کرانه باختری با نظامیان اسرائیلی، بهویژه در نقاط تماس، رخ داد. نیروهای اسرائیلی در اکثر موارد با کاربرد بمبهای دودزا و گاز اشکآور در تلاش پراکنده کردن تظاهرات بودند. اما تشکیلات خودگردانی مدعی شد که اسرائیل از گلولههای حقیقی نیز استفاده کردهاست.
طبق اعلام حکومت فلسطینی شنبه در سراسر کرانه باختری عزای ملی و اعتصاب برقرار بود و محلهای کسبوکار برای همبستگی با غزه بسته شد. محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردانی، اسرائیل را «مسئول کامل» رخدادهای جمعه نامیده و خواهان مداخله جامعه جهانی برای دفاع از فلسطینیان شدهاست.
همزمان با فلسطینیان غزه و کرانه باختری، هزاران تن از عربهای شهروند اسرائیل نیز شنبه در تظاهراتی در شهر امالفحم، به یاد کشتههای غزه سکوت کردند؛ نمایندگان عرب مجلس اسرائیل با سخنرانی در این تظاهرات، اسرائیل را «قاتل» نامیده و گفتند که ملت فسطین به «شهدای خود افتخار میکند».
در حالی که شورای امنیت نتوانست در نشست شامگاه جمعه خود در خصوص رخدادهای مرزی غزه به دلیل اختلاف نظر اعضاء بیانیه مشترکی صادر کند، دبیرکل سازمان ملل خواهان انجام «تحقیق مستقل و شفاف» در مورد رخدادهای جمعه شدهاست.
درخواست تحقیق از رخدادهای غزه، روز شنبه با حمایت فدریکا موگرینی، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز روبهرو شد.
وزارت امور خارجه آلمان نیز شنبه از چشمانداز تشدید بحران میان اسرائیل و فلسطینیان ابراز نگرانی کرد و با فراخواندن طرفین به شکیبایی، خواهان تلاش برای از سرگیری مذاکرات سیاسی میان آنها شد.
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، روز شنبه گفت اسرائیل تهاجمی غیرانسانی به غزه انجام دادهاست.
در حالی که مصر، اردن، اتحادیه عرب و همچنین سازمانهای حقوق بشری، اسرائیل را در رخدادهای روز جمعه نکوهش کردند، تامار زندبرگ، رهبر حزب اسرائیلی مرتز، نیز شنبه خواهان تحقیق در مورد شلیک گسترده نیروهای ارتش اسرائیل در مرزهای غزه شد.
به گفته خانم زندبرگ، که هفته گذشته به رهبری این حزب چپگرا رسید، انگشت نظامیان اسرائیلی «به سهولت بهروی ماشه میرود» و «منفعت خود اسرائیل است که از کشتن بیگناهان که میتواند منطقه را به آتش بکشد، جلوگیری کند»؛ آویگدور لیبرمن، وزیر دفاع اسرائیل، با رد این درخواست، حامیان این پیشنهاد را «ارکستری از منافقین» نامید.