سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالانهٔ جدید خود خبر داده است که در ۱۱ ماه اخیر، دستکم ۴۵ خبرنگار در سراسر جهان در حین انجام وظیفه کشته شدهاند و در برخی کشورها ازجمله ایران و ترکیه روزنامهنگاران به شیوههای دیگری تحت آزار قرار میگیرند.
گزارشگران بدون مرز در این گزارش که ۲۳ آذر منتشر شد، اعلام کرده که که از میان آمار ذکرشده، از زمان آغاز جنگ در غزه، دستکم ۱۳ روزنامهنگار حین فعالیت در زمینه خبرنگاری در نوار غزه کشته شدهاند.
این سازمان در ادامه مینویسد که اما اگر همهٔ روزنامهنگاران کشتهشده در نوار غزه در ۱۱ ماه اخیر در نظر گرفته شوند، جمع آمار خبرنگاران جانباخته در باریکهٔ غزه طی این مدت به ۵۶ نفر افزایش مییابد.
بنا بر این گزارش، در حال حاضر همچنین ۵۲۱ روزنامهنگار در سراسر جهان ازجمله ایران در ارتباط با کار خود توسط حکومتها بهطور خودسرانه بازداشت شدهاند و در حبس به سر میبرند.
گزارشگران بدون مرز خبر میدهد که بهرغم جنگ غزه، آمار خبرنگاران کشتهشده در حین انجام وظیفه از اول سال جاری میلادی تا اول دسامبر ۲۰۲۳، نسبت به آمارهای ۱۱ سال گذشته پایینترین رقم را نشان میدهد.
رقم ۴۵ خبرنگاری که در سال جاری میلادی کشته شدهاند پایینترین رقم ثبتشده از سال ۲۰۰۲ میلادی است. در سالهای گذشته، در دورهٔ جنگهای سوریه و عراق، نزدیک به ۶۰۰ خبرنگار جان خود را از دست دادند.
گزارش سازمان گزارشگران بدون مرز دلیل کاهش تدریجی تعداد خبرنگاران کشتهشده در جهان طی پنج سال گذشته را پایان جنگ در عراق و سوریه و همچنین اقدامات بیشتر برای محافظت از کار روزنامهنگاری، بهویژه از طریق ابزارهای قانونی و بهویژه در منطقه آمریکای لاتین، ذکر کرده است.
بنا بر این گزارش، تعداد روزنامهنگاران بازداشتشده در جهان نیز نسبت به سال گذشته میلادی ۸.۴ درصد کاهش یافته است.
براساس این گزارش، از میان کشورهایی که روزنامهنگاران در آنها بازداشت شدهاند، بلاروس به جمع سه کشور زندان بزرگ روزنامهنگاران در کنار چین و میانمار پیوست.
از مجموع ۵۲۱ روزنامهنگار بازداشتی در ۱۱ ماه اخیر، چین با ۱۲۱ روزنامهنگار یا فعال رسانهای (ازجمله ۱۲ نفر در هنگکنگ و ۴۲ نفر در سین کیانگ) همچنان بزرگترین زندان روزنامهنگاران در سطح جهان است.
بلاروس، تحت حاکمیت الکساندر لوکاشنکو، اکنون یکی از سه کشوری است که بیشترین تعداد روزنامهنگار زندانی را دارد، ضمن آنکه بلاروس همچنین با ۱۰ روزنامهنگار زن زندانی دومین کشوری است که بیشترین تعداد روزنامهنگاران زن بازداشتشده را پس از چین (۱۴ نفر) دارد.
فهرست ۱۰ زندان بزرگ روزنامهنگاران
۱- چین (و هنککنگ): ۱۲۱ نفر
۲- میانمار: ۶۸ نفر
۳- بلاروس: ۳۹ نفر
۴- ویتنام: ۳۶ نفر
۵- روسیه: ۲۸ نفر
۶- سوریه: ۲۵ نفر
۷- عربستان سعودی: ۲۴ نفر
۸- ایران: ۲۱ نفر
۹- مصر: ۱۹
۱۰- اریتره: ۱۵ نفر
سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش سالانهٔ خود تأکید میکند که نبودن نام برخی کشورها ازجمله ایران و ترکیه در بین سه زندان بزرگ روزنامهنگاران در دنیا بهمعنای وضعیت مناسبتر آنها نیست.
براساس این گزارش، یکی از روشهای آزار و اذیت روزنامهنگاران در ایران و ترکیه زندانی کردن مکرر آنهاست. در سال ۲۰۲۳ در مجموع ۵۸ روزنامهنگار ایرانی و ۴۳ روزنامهنگار ترکیهای مدتی را در زندان سپری کردند.
این در حالی است که نرگس محمدی، فعال مدنی زندانی و برندهٔ جایزهٔ صلح نوبل، اخیراً با نام آوردن از پنج روزنامهنگار زن محبوس در زندانهای ایران شامل الهه محمدی، نیلوفر حامدی، ویدا ربانی، سعیده شفیعی و نسیم سلطانبیگی تأکید کرده است که «تاریکی و سرکوب روزنامهنگاران بخشی از تاریخ رنج ایران است».
نیلوفر حامدی و الهه محمدی سال گذشته در ارتباط با پوشش خبری جانباختن و خاکسپاری مهسا امینی بازداشت شدند و پس از بیشتر از یک سال بازداشت موقت به حبسهای طولانیمدت محکوم شدند.
نرگس محمدی، برندهٔ صلح نوبل، چندی پیش با اشاره به بازداشت بیش از صد روزنامهنگار در جریان جنبش اعتراضی «زن زندگی آزادی» در سال ۱۴۰۱ گفته بود سرکوب روزنامهنگاران از زمان تأسیس حکومت «خودکامهٔ» جمهوری اسلامی آغاز شد و طی ۲۰ سال دستکم ۲۰۰ روزنامه تعطیل و حدود ۸۰۰ روزنامهنگار احضار و بازداشت شدهاند.
بیشتر در این باره: پیام نرگس محمدی در آستانه دریافت نوبل: فعالیت روزنامهنگاران در ایران بخشی از مقاومت مردم است