لایکا؛ سفر بی‌بازگشت سگ فضانورد به مدار زمین
لایکا نام سگ ماده سه ساله‌ای است که از سوی دانشمندان اتحاد شوروی به مدار زمین فرستاده شد. دانشمندان در آن زمان اعلام کردند از بین چند سگ لایکا را به دلیل «مقاومت، اتکا به نفس و بُنیه‌اش» انتخاب کردند. کسانی که با این سگ کار کرده بودند او را «ساکت و خونگرم» توصیف می‌کردند.
در این عکس لایکا داخل کپسولی برای ارسال به فضا بسته شده است. دلیل انتخاب سگ‌های ماده -از جمله لایکا- این بود که بر خلاف سگ‌های نر، آنها برای ادرار، یک پایشان را بالا نمی‌برند.
دانشمندان می‌دانستند این سگ‌‌‌ها از این مسافرت جان به در نخواهند برد، بنابراین یکی از آنها لایکا را روز قبل از ماموریت به خانه اش می‌برد. یکی دیگر از دانشمندان به یاد می‌آورد که با گریه از لایکا طلب بخشش کرده‌است.
تصاویر برجای مانده از سفر «لایکا» سفینه فضایی حامل او را در حالی نشان می‌دهد که روز یکشنبه، ۱۲ آبان ۱۳۳۶ از پایگاهی در قزاقستان به فضا پرتاب شد. کپسول حامل لایکا چهار بار زمین را دور زد. کمی بعد سامانه سرمایش سفینه از کار افتاد و لایکا در اثر کمبود آب بدن جان داد. سفینه پنج ماهی در فضا سرگردان بود تا اینکه در نهایت در نزدیکی جو زمین آتش گرفت و از بین رفت.
عملیات فرستادن یک سگ به فضا به خواست «نیکیتا خروشچف»، دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست در اتحاد جماهیر شوروی، کلید خورد. این عملیات در سالگرد انقلاب سال ۱۹۱۷ انجام شد. دانشمندان برای طراحی و ساخت سفینه حامل لایکا فقط چهار هفته وقت داشتند و به همین دلیل برای طرح‌ریزی عملیات بازگشت لایکا وقت کافی در اختیارشان نبود.
سگ‌هایی در یک مرکز سانترفیوژ در مسکو تمرین داده شدند. قبل از لایکا روس‌ها در اتحاد شوروی چند سگ دیگر را هم به فضا فرستاده بودند. اما او نخستین سگی بود که به مدار زمین رفت و آن را دور زد. لایکا از یک جهت دیگر هم اولین نمونه در نوع خود بود: از همان اول مشخص بود که مرگ پایان سفر او را رقم خواهد زد.
سه سال بعد از مرگ لایکا، روس‌ها موفق شدند دو سگ دیگر را به نام‌های «بِلکا» و «استرلکا» به مدار زمین بفرستند. در این سفر یک خرگوش و چند موش همسفر این دو سگ بودند. همه این مسافران فضا زنده به زمین برگشتند. یک سال بعد از این عملیات بود که «یوری گاگارین» به عنوان نخستین انسان به فضا فرستاده شد.
خاطره لایکا تا امروز در ذهن بسیاری در سراسر جهان باقی مانده و به یادبود این سگ فضانورد تا کنون چند فیلم، آهنگ و تمبر یادبود منتشر شده است.
در مسکو هم خاطره لایکا را با ساخت این مجسمه یادبود گرامی داشته‌اند. تندیس لایکا حدود ۹ سال پیش رونمایی شد. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی، «اولِگ گازنکو»، دانشمندی که لایکا را انتخاب کرده بود، گفت «هرچه زمان می‌گذرد از کرده خودم پشیمان‌تر می‌شوم. ما نباید آن کار را می‌کردیم.... به اندازه کافی درباره عملیات اطلاعات نداشتیم که مرگ این سگ را توجیه کنیم.»