ماکسیم صبح (Maksym Subkh)، نمایندهٔ ویژهٔ رئیس‌جمهور اوکراین در امور خاورمیانه و شمال آفریقا، به مناسبت سومین سالگرد سرنگونی هواپیمای اوکراینی و در حالی‌که اوکراین مدام در معرض تهدید حملات روسیه با استفاده از پهپادهای ساخت ایران قرار دارد، نخستین مقالهٔ خود را برای مخاطبان فارسی‌زبان به طور اختصاصی در اختیار رادیو فردا گذاشته است.
او در این یادداشت تأکید می‌کند اوکراین از بی‌میلی ایران به مسئولیت‌پذیری در ارتباط با فاجعهٔ سرنگونی پرواز ۷۵۲ و تکذیب غیرصادقانهٔ ارسال سلاح به روسیه آگاه است و ایران را فرامی‌خواند رویکرد خود را تغییر دهد یا با پیامدهای سخت روبه‌رو شود.
در سومین سالگرد فاجعهٔ پرواز ۷۵۲، هواپیمای اوکراینی که در اقدامی جنایتکارانه توسط نظامیان ایرانی بر فراز تهران سرنگون شده، باید خاطرنشان کرد اوکراین در اتحاد با سایر کشورهای متأثر متعهد و مصمم هستند حقیقت را روشن، و عدالت را اجرا کنند.
۲۸ دسامبر ۲۰۲۲ (۷ دی‌ماه ۱۴۰۱)، اوکراین، کانادا، سوئد و بریتانیا در بیانیه‌ای مشترک از حکومت ایران خواستند به دلیل سرنگونی پرواز ۷۵۲ با دو موشک زمین به هوا که به طور غیرقانونی و عمدی توسط اعضای یگان پدافند هوایی سپاه پاسداران شلیک شده، در فرایند حقوقی با داوری بین‌المللی مشارکت کند.
تأکید شده گروه بین‌المللی هماهنگی و واکنش برای قربانیان پرواز ۷۵۲، پیگیرانه در تلاش است ایران را به دلیل نقض مکرر تعهداتش و حقوق بین‌الملل پاسخگو کند. از این رو عقب‌نشینی از مطالبات‌مان منتفی است و جایی برای زدوبند پشت پرده‌ای که ایران کوشیده به برخی کشورهای درگیر در این روند حقوقی پیشنهاد دهد تا هرچه سریع‌تر این پرونده را با حداقل هزینه‌های مالی و اعتباری برای خود مختوم کند، وجود ندارد.
اوکراین همراه با سایر کشورهایی که شهروندانشان در فاجعهٔ سرنگونی پرواز ۷۵۲ جان باخته‌اند، آمادگی دارند به دادگاه بین‌المللی مراجعه کنند تا صراحتاً قصور رژیم جمهوری اسلامی ایران در ارتکاب به این جنایت ثابت و مجازات تمام افراد مسئول تضمین شود و ایران را واداریم مسئولیت خود را به‌ویژه در قبال بستگان قربانیان بپذیرد.
بیشتر در این باره: همکاری با ایران بی‌فایده است؛ یادداشت مسئول اوکراینی تحقیقات پرواز ۷۵۲تردیدی نیست بریتانیا که گزارش شده درصدد است سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را سازمان تروریستی اعلام کند از جمله به دلیل تعلل و سرپیچی عمدی ایران از تحقیقات شفاف دربارهٔ سرنگونی هواپیمای اوکراینی، چنین تصمیمی گرفته است. می‌دانیم نیروی قدس سپاه پاسداران در سال ۲۰۱۹ توسط آمریکا تروریستی اعلام شد. اتحادیهٔ اروپا و به‌ویژه آلمان به طور جدی احتمال اتخاذ تصمیم مشابهی را بررسی می‌کنند. کانادا هم به نوبهٔ خود محدودیت‌های سخت در ارتباطات با سپاه پاسداران از جمله تحریم‌های شخصی علیه سران این نهاد وضع کرده است.
با توجه به این تحولات، حکومت ایران باید آماده پیامدهای سختی باشد هم به دلیل موضع غیرسازنده‌شان در پروندهٔ هواپیمای سرنگون شده و هم به دلیل مشارکت در تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین از طریق تحویل پهپاد و سایر تجهیزات مرگبار.
یادآوری می‌کنم به‌تازگی دمیترو کولبا وزیر خارجهٔ اوکراین طی مصاحبه با یک نشریهٔ مهم عربی گفت روسیه و ایران احتمالاً مشغول مذاکره دربارهٔ تحویل برخی انواع موشک‌های ایرانی هستند و اوکراین با دقت این موضوع را دنبال می‌کند. او هشدار داد در صورت ارسال موشک از ایران به روسیه -که عبور از «خط قرمز» تلقی خواهد شد- تهران با تمام ابزارهای بین‌المللی تحت فشار قرار خواهد گرفت تا رویکرد خود را تغییر دهد.
متأسفانه ایران با تحویل پهپاد به روسیه حامی و شریک عملیات تروریستی کرملین علیه غیرنظامیان اوکراینی شده و این در حالی است که مردم اوکراین همواره احساس دوستانه‌ای به مردم ایران داشته‌اند.
در پی بررسی صدها قطعه پهپادهای ایرانی و با استناد به منابع اطلاعاتی، اوکراین اطمینان کامل یافته که روسیه این تسلیحات را از ایران دریافت کرده است. متوجه هستیم حکومت ایران همواره منکر شواهدی‌ست که به ضرر خود می‌داند. به همین دلیل کی‌یف در ماه اکتبر سال گذشته به آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد پیشنهاد داد کارشناسان بین‌المللی را برای انجام تحقیقات بی‌طرفانه به اوکراین اعزام کند چراکه این مسئله نه تنها با تهاجم نظامی روسیه علیه اوکراین مرتبط است بلکه نقض قطعنامهٔ ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایران است. بسیار متأسفیم این گروه کارشناسی از جمله به دلیل باجگیری و تهدید صریح این نهاد بین‌المللی از سوی روسیه تاکنون به اوکراین اعزام نشده‌اند.
از این فرصت استفاده می‌کنم تا بار دیگر تأکید کنم اوکراین به طور مستقل و پس از بررسی‌های دقیق کارشناسی پهپادهایی که روسیه از آن استفاده می‌کند نتیجه گرفته این پهپادها ایرانی‌ست. حتی زمانی‌که متحدان غربی‌مان در تابستان گذشته علناً نسبت به آمادگی ایران برای تحویل سلاح به روسیه هشدار می‌دادند، اوکراین سکوت کرد و از طرح اتهام علیه ایران دوری جست و تنها در ماه سپتامبر که نقش ایران فرای هر‌گونه شک و تردید مشخص و ثابت شد، دربارهٔ لغو استوارنامهٔ سفیر ایران و کاهش شمار دیپلمات‌های سفارت جمهوری اسلامی در کی‌یف تصمیم گرفتیم.
امروزه روابط اوکراین و ایران به دلیل موضع تهران بدترین دوره را پشت سر می‌گذارد و دورنمای این مناسبات صرفاً به گام‌های ملموس ایران بستگی دارد و نه اظهارات فریبکارانه مقامات رسمی این کشور.