بهترین کمدی تاریخ سینما به انتخاب منتقدان جهانی

  • محمد عبدی

مونرو در سال ۱۹۵۹ در فرودگاه لاگاردیا، پیش از سفر به شیکاگو برای مراسم گشایش «بعضی‌ها داغشو دوست دارند»

بازی انتخاب بهترین‌ها، بازی جذابی است که می‌توان جدی‌اش گرفت یا نه؛ اما همیشه نتایج نهایی انتخاب‌ها- جدای از نمایش سلیقه و نوع نگاه هر منتقد در انتخاب‌هایش که شاید مهمتر از نتیجه نهایی است- می‌تواند از جهت نمایش سلیقه کلی مورد توجه قرار گیرد، حتی اگر انتخاب نهایی در واقع «بهترین» هم نباشد و گذشت زمان نتیجه دیگری را رقم بزند.

در آخرین نوع نظرخواهی از منتقدان جهانی، این بار ۲۵۳ منتقد از ۵۲ کشور، بهترین کمدی‌های تاریخ سینما را انتخاب کرده‌اند. این نظرسنجی به دعوت بخش فرهنگی بی بی سی برگزار شده و نتیجه آن به همراه تحلیل‌های مختلف روز سه شنبه سی و یکم مرداد منتشر شده است.

در این نظرسنجی، «بعضی‌ها داغشو دوست دارند» ساخته تحسین برانگیز بیلی وایلدر با بازی جک لمون، تونی کرتیس و مریلین مونرو، بیشترین رای را آورده که تعجبی هم ندارد: یک فیلم دیدنی کامل که داستان دو مرد را روایت می‌کند که برای فرار از دست مافیا خود را به عنوان زن جا می‌زنند و وارد یک گروه نوازنده جاز زنان می‌شوند.

فیلمنامه این فیلم به عنوان یک کلاس درس می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد و دیالوگ‌های به دقت نوشته شده آن، فراموش نشدنی اند، از جمله دیالوگ نهایی فیلم (در پاسخ به این اعتراف که او یک مرد است): «هیچ کس کامل نیست!»

«دکتر استرنج لاو یا چگونه یاد گرفتم دست از نگرانی بردارم و بمب اتم را دوست بدارم» ساخته استنلی کوبریک(۱۹۶۴)، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است.

آنی ‌هال (وودی آلن)، روز موش خرما (هارولد رامیس)، سوپ اردک (لئو مک کاری)، زندگی برایان (تری جونز)، هواپیما (جیم آبراهامز، جری و دیوید زوکر)، زمان بازی (ژاک تاتی)، این اسپینال تپ است (راب رینر) و ژنرال (باستر کیتن) به ترتیب رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده اند.

دو فیلم از چارلی چاپلین (عصر جدید و دیکتاتور بزرگ) رتبه‌های دوازدهم و شانزدهم را به خود اختصاص داده‌اند. طبق تحلیل برگزارکنندگان، عصر جدید غالباً محبوب منتقدان جنوب آسیا بوده (رتبه اول در میان رای‌دهندگان از این مناطق) اما اقبال قابل توجهی در بین منتقدان اروپایی و آمریکایی نداشته است.

برگزار کنندگان فهرست اولیه ای ارائه نکرده‌اند و تنها از رای دهندگان خواسته اند ده فیلم برتر «کمدی» تاریخ را انتخاب کنند و تعریف «کمدی» را به خود رای‌دهنده واگذار کرده‌اند. در نهایت حضور چند فیلم در فهرست نهایی صد فیلم برگزیده به عنوان کمدی، شاید کمی ‌عجیب به نظر برسد؛ از جمله حضور «قصه‌های عامه پسند» (کوئنتین تارانتینو) در رتبه چهل و ششم و «زنان در آستانه انفجار عصبی» (پدرو آلمودووار) در رتبه پنجاهم.

اختلاف نظر درباره واژه «کمدی» باعث شده که از هشتاد و نه برنده جایزه اسکار بهترین فیلم کمدی، تنها سه فیلم در فهرست نهایی صد فیلم کمدی منتقدان جای داشته باشند و برگزار کنندگان این رای گیری از هشتاد و نه برنده اسکار این بخش تنها هفت فیلم را «کمدی» می‌دانند.

۱۳۵ منتقد مرد و ۱۱۸ منتقد زن از شش قاره جهان در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند و انتخاب اول و دوم زنان و مردان هر دو به یک نتیجه مشترک رسیده و اختلاف عمده‌ای بین سلیقه زنان و مردان منتقد دیده نمی‌شود.

نگارنده این سطور به عنوان تنها ایرانی حاضر در این رای گیری، این ده فیلم را انتخاب کرده است: پرخوری (مارکو فرری)، جعبه موسیقی (جیمز پاروت/لورل و‌هاردی)، هفت شانس (باستر کیتن)، سفر به ماه (ژرژ ملی یس)، نینوچکا (ارنست لوبیچ)، احمق مرا ببوس (بیلی وایلدر)، گلوله آتش (هوارد‌هاکس)، در یک شب اتفاق افتاد (فرانک کاپرا)، پولو بردار و فرار کن (وودی آلن) و تازه چه خبر دکتر جون؟ (پیتر باگدانوویچ).

فهرست صد فیلم نهایی غالباً از فیلم‌های کلاسیک تشکیل شده و جدیدترین فیلمی‌که به این فهرست راه یافته، «تونی اردمن» ساخته مارن آده محصول ۲۰۱۶ است.