تلسکوپ فضایی جیمز وب که با هدف رصد دوران آغازین تکوین منظومهها و کهکشانها حدود یک ماه پیش به فضا پرتاب شد روز دوشنبه به مقصد نهایی خود در مدار خورشید رسید که حدود ۱.۶ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارد.
به گفته مقامات ناسا، این تلسکوپ با کمک رانشگر کوچکش در پنج دقیقه پایانی حرکت خود با موفقیت در نقطهای قرار گرفته که تعادل گرانشی مطلوب برای حرکت در مدار خورشید است.
رانشگر این تلسکوپ توسط مهندسان مرکز کنترل این ماموریت در بالتیمور هدایت میشود و پیامهای رادیویی که این مرکز دریافت کرده است نشان میدهد که تلسکوپ جیمز وب در مداری نزدیک به نقطه لاگرانژ ۲ قرار گرفته است.
این تلسکوپ در مسیری همتراز با چرخش زمین به دور خورشید حرکت خواهد کرد ولی هیچ گاه در سایه زمین قرار نخواهد گرفت تا افق رصد آن کور نشود.
تلسکوپ قبلی ناسا به نام هابل که حدود ۳۰ سال پیش به فضا پرتاب شد در فاصله تقریبا ۵۵۰ کیلومتری از زمین قرار دارد و هر ۹۰ دقیقه یک بار در سایه زمین قرار میگیرد.
نقطه لاگرانژ ۲، نقطه تعادل گرانشی مطلوب که در قرن هجدهم توسط ژوزف لوئیس لاگرانژ، ریاضی دان فرانسوی کشف شد احتمال خارج شدن این تلسکوپ از مسیر پیشبینی شده را به حداقل کاهش میدهد.
با این همه، مرکز کنترل این ماموریت تقریبا هر سه هفته یک بار با به کار انداختن رانشگر تلسکوپ موقعیت آن را تصحیح خواهد کرد.
گام بعدی تنظیم دقیق آینه اصلی تلسکوپ جیمز وب است که ابعاد آن حدود ۶.۵ متر و از صفحات آینهای تلسکوپ هابل یا هر تلسکوپ دیگری بسیار بزرگتر است.
بیشتر در این باره: باز شدن سپر خورشیدی پنج لایه جیمز وبطراحی و اندازه تلسکوپ جیمز وب به آن امکان میدهد که ورای تودههای گاز و از فاصلههای بسیار دورتری اجسام فضایی را رصد کند و این به معنای تجسس در گذشتههای بسیار دورتر از پیدایش منظومهها، ستاره و سیارههای کهکشانهای دیگر است.
انتظار میرود که اکتشافات این تلسکوپ در مورد مراحل اولیه شکلگیری فضا از حدود صد میلیون سال بعد از «انفجار بزرگ» ( بیگبنگ ) تاکنون علم فضاشناسی را متحول کند. بر اساس فرضیه «انفجار بزرگ»، شکلگیری و تکوین جهانی که با عنوان فضا میشناسیم حدود ۱۳.۸ میلیارد سال قبل آغاز شده است.
این تلسکوپ درعین حال به دستگاههای مخصوصی برای ردیابی آثار محتمل حیات در سیارههایی که اخیرا کشف شدهاند و بررسی دقیقتر سیارههای منظومه خورشیدی از جمله مریخ و تیتان، قمر یخزده سیاره کیوان (زحل) مجهز است.
آماده کردن تلسکوپ جیمز وب برای شروع فعالیت فضاشناسی چند ماه دیگر طول خواهد کشید.
آینه بزرگ این تلسکوپ برای اینکه در موشک فضاپیمای حامل آن جا بگیرد در ۱۸ قطعه روی هم تا شده بود. عملیات باز کردن و مونتاژ این قطعات اوایل ژانویه با موفقیت انجام شد ولی تنظیم دقیق موقعیت آنها برای ساختن این آینه بزرگ ممکن است چند هفته دیگر طول بکشد.
همزمان، مهندسان مرکز کنترل مشغول راهاندازی تجهیزات گوناگون تصویربرداری و طیفنگاری این تلسکوپ هستند تا با کمک آن طی سه ماه آینده آینه اصلی تلسکوپ را در موقعیت دقیقش قرار دهند.
اگر تمامی این مراحل با موفقیت به اتمام برسد تلسکوپ جیمز وب در ماه ژوئن رصد را آغاز خواهد کرد.
آماده کردن تلسکوپ برای بلندپروازنهترین بخش از ماموریت آن که تمرکز آینه آن روی دور دستترین نقاط کهکشانهاست مدت بیشتری طول خواهد کشید.
تلسکوپ فضایی جیمز وب محصول همکاری مشترک بین ناسا و سازمانهای فضایی اروپا و کانادا است.