«حکم دوم خمینی برای اعدام‌های ۶۷»؛ گزارش بی‌بی‌سی از جلسه دوم منتظری با هیئت مرگ

حسینعلی منتظری در فروردین ۱۳۶۸ از قائم مقامی رهبر جمهوری اسلامی برکنار شد و از ۱۳۷۶ به مدت بیش از پنج سال در حبس خانگی قرار داشت

حسینعلی منتظری در فروردین ۱۳۶۸ از قائم مقامی رهبر جمهوری اسلامی برکنار شد و از ۱۳۷۶ به مدت بیش از پنج سال در حبس خانگی قرار داشت


بر اساس یک فایل صوتی که بی‌بی‌سی فارسی منتشر کرده، حسینعلی منتظری در دیدار دوم خود با اعضای گروه تصمیم‌گیر درباره اعدام‌های تابستان ۱۳۶۷، از «چندش‌آور شدن ولایت فقیه» و همچنین حکم دیگری که روح‌الله خمینی برای اعدام زندانیان چپ صادر کرد سخن می‌گوید.

این فایل صوتی که مدت آن حدود ۲۷ دقیقه است روز دوشنبه ۲۵ فروردین در وبسایت بی‌بی‌سی فارسی منتشر شد و به جلسه دوم حسینعلی منتظری، قانم مقام وقت بنیانگذار جمهوری اسلامی، با سه عضو گروه موسوم به «هیئت مرگ» اختصاص دارد.

بنابر این گزارش، آقای منتظری در این جلسه که ۹ دی ۱۳۶۷ در خانه او در قم برگزار شده، با سه مقام ارشد قضایی وقت صحبت می‌کند؛ این سه نفر شامل حسینعلی نیری، حاکم شرع، مرتضی اشراقی، دادستان تهران، و ابراهیم رئیسی، معاون دادستان، هستند.

چند سال پیش دفتر آیت‌الله منتظری برای اولین بار یک فایل صوتی منتشر کرد که مربوط به سخنان او در دیدار با اعضای «هیئت مرگ» در تاریخ ۲۴ مرداد ۱۳۶۷ بود.

Your browser doesn’t support HTML5

انتقادهای صریح آیت‌الله منتظری از روند اعدام‌های ۶۷ در دیدار با مسئولان قضایی

فایل تازه انتشار یافته مربوط به جلسه‌ای است که حدود چهار ماه و نیم پس از جلسه اول برگزار شده است؛ از چهار فرد تصمیم‌گیر درباره اعدام‌ها که در دیدار اول حضور داشتند، تنها فرد غایب در جلسه دوم مصطفی پورمحمدی، نماینده اطلاعات در اوین، است.


موارد تازه در فایل صوتی جدید

بر اساس گزارش بی‌بی‌سی، جلسه دوم حسینعلی منتظری با اعضای «هیئت مرگ» حدود سه ماه پیش از برکناری او از قائم مقامی روح‌الله خمینی برگزار شده و او در آن ضمن انتقاد شدید از اعدام زندانیان سیاسی می‌گوید که ولایت فقیه «چندش‌آور» شده است.

آقای منتظری در قسمتی از این جلسه می‌گوید ولایت فقیه در ابتدای ورود روح‌الله خمینی به ایران «محبوبیت و قداست» داشت و «ما دلمون می‌خواست ایشان همین‌جوری بمونه [اما الان] ولایت فقیه اصلا پیش مردم چندش‌آور شده، مردم ذله شدن».

جلسه اول آقای منتظری با اعضای هیئت مرگ عمدتا به اعدام گسترده اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق می‌پرداخت؛ اما در فایل صوتی جدید نکات تازه‌ای درباره موج دوم اعدام‌ها که عمدتا شامل گروه‌های چپ بود بیان شده است.

بیشتر در این باره: درگذشت حاکم شرع اعدام‌های ۶۷؛ حسینعلی نیری که بود؟

بر اساس گفته‌های آقای منتظری در فایل صوتی جدید، روح‌الله خمینی افزون بر فرمان اولیه‌ای که درباره اعدام‌ها صادر کرد بعدا نیز در پاسخ به حسینعلی نیری متن دیگری برای اعدام چپ‌ها و کمونیست‌ها نوشت.

حسینعلی منتظری در فایل صوتی جدید می‌گوید که علی خامنه‌ای، رئیس جمهور وقت، در دیدار با او گفته به نظرش فرمان دوم روح‌الله خمینی پس از آن صادر شد که «آقای نیری به امام نوشته راجع به مثلا چپی‌ها و این‌ها».

حسینعلی نیری که در این جلسه حضور دارد اظهارات آقای منتظری درباره نقش خود در اعدام چپ‌ها را رد نمی‌کند.

آیت‌الله منتظری در خاطرات شفاهی خود هم گفته بود عده‌ای با این توجیه که «مذهبی‌ها اعدام شدند پس کمونیست‌ها چه می‌شوند؟» از روح‌الله خمینی «حکم جداگانه‌ای» برای اعدام زندانیان سیاسی چپ گرفتند.

در آثار و اسنادی که جمهوری اسلامی به طور رسمی منتشر کرده تنها به یک فرمان روح‌الله خمینی درباره اعدام‌ها اشاره شده است؛ او اوایل مرداد ۱۳۶۷ و پس از حمله سازمان مجاهدین خلق موسوم به «فروغ جاویدان»، در فرمانی نوشت: «کسانی که در زندان‌های سراسر کشور بر سر موضع نفاق خود پافشاری کرده و می‌کنند، محارب و محکوم به اعدام می‌باشند.»

از روح‌الله خمینی همچنین یادداشت کوتاهی منتشر شده که او در پاسخ به فرزندش، احمد خمینی، درباره کیفیت اعدام‌ها نوشته است: «هر کس در هر مرحله اگر بر سر نفاق باشد حکمش اعدام است. سریعا دشمنان اسلام را نابود کنید.»

پس از این فرمان، در مرداد و شهریور ۱۳۶۷ هزاران زندانی سیاسی و عقیدتی در زندان‌های ایران به طور مخفیانه اعدام و عمدتا در گورهای جمعی دفن شدند.

ابعاد و جزئیات این اعدام‌ها طی چهار دهه گذشته در هاله‌ای از ابهام قرار داشته است.

گفته می‌شود در موج اول اعدام‌ها که اوایل مرداد رخ داد اعضا و هواداران سازمان مجاهدین خلق اعدام شدند و اوایل شهریور موج دوم اعدام‌ها آغاز شد و زندانیان چپ‌ و کمونیست‌ به دار آویخته شدند.

بیشتر در این باره: جاوید رحمان کشتار دهه ۶۰ زندانیان در ایران را «نسل‌کشی» خواند