نوبل ادبیات: دریافت جایزه از لای دست معترضان

تجمع مردم علیه اعطای جایزه نوبل به پتر هانتکه، استکهلم

سرانجام، پتر هانتکه جایزه نوبلش را از دست پادشاه سوئد گرفت و صدای معترضان بیرون سالن اعطای مراسم نیز تأثیری بر تصمیم این آکادمی نگذاشت.

بیشتر در این باره: الگا توکارچوک؛ یک زن عارف با آرایش جامائیکایی

روز گذشته، الگا توکارچوک، برنده نوبل ادبیات ۲۰۱۸، و پتر هانتکه، برنده نوبل ادبی ۲۰۱۹، جوایز خود را به ‌طور رسمی از پادشاه سوئد دریافت کردند، اما این مراسم مثل همیشه در آرامش برگزار نشد و همزمان شماری از منتقدان هانتکه در بیرون از سالن اعطای جایزه با برپایی تظاهرات به این تصمیم آکادمی اعتراض کردند.

معترضانی که همزمان با برگزاری مراسم در بیرون از ساختمان تجمع کرده بودند، پلاکاردهایی در دست داشتند در اعتراض به انتخاب آکادمی نوبل و نیز واکنش پتر هانتکه به قتل‌ عام در صربستان در سال ۱۹۹۵ که طی آن چندین هزار مسلمان بوسنیایی کشته شدند.

به گزارش رویترز، عدنان محمودویچ، از برگزارکنندگان تجمع علیه پتر هانتکه، گفته است مشکل هانتکه این است که نسل‌کشی مردم بوسنی در دهه ۱۹۹۰ میلادی را انکار می‌کند.

پتر هانتکه در حال دریافت جایزه خود از دست پادشاه سوئد

اعتراضاتی که در حاشیه مراسم اعطای نوبل ادبیات اتفاق افتاد، در ادامه واکنش‌هایی است که از هنگام اعلام برنده شدن هانتکه در مهرماه شکل گرفت.

به ادعای منتقدان پتر هانتکه، او متهم است به این‌که در جریان جنگ بالکان در دهه ۱۹۹۰ جانب رژیم اسلوبودان میلوشویچ، رئیس‌جمهور سابق صرب‌ها، را گرفت و در چند سخنرانی و اظهارنظر عمومی گفت که مسلمانان سارایوو خود عامل قتل‌عام و کشتار خود بوده‌اند و در سربرنیتسا اصلاً قتل‌عامی رخ نداده است.

پتر هانتکه این اتهامات را به طور تلویحی رد می‌کند، اما حاضر به ارائه توضیح درباره برخی اقداماتش در این باره هم نیست. از جمله این‌که در کتاب مجموعه‌جستار خود در سال ۱۹۹۶ واقعیت‌های نسل‌کشی در سربرنیتسا را به چالش کشید و هنگام تدفین میلوشویچ در سال ۲۰۰۵ سخنرانی کرد و در سال ۲۰۰۶ نیز وقتی منتقدان خطاب به او از اجساد قربانیان به‌عنوان شواهدی از این نسل‌کشی یاد کردند، پاسخی رکیک به آن‌ها داد.

بیشتر در این باره: انتقاد از انتخاب پتر هانتکه به عنوان برنده نوبل ادبیات

اعتراضات به نوبل هانتکه به‌مرور چنان بالا گرفت که طوماری با بیش از ۳۵ هزار امضا تهیه شد با این خواسته از آکادمی نوبل جایزه را از این نویسنده اتریشی متهم به «دفاع از نسل‌کشی در صربستان» پس بگیرد.

با این اوصاف و به رغم همه اعتراضات، آکادمی سوئد و برخی اعضای کمیته ادبیات نوبل از اعطای جایزه به پتر هانتکه به‌شدت دفاع کردند و گفتند او سزاوار این جایزه بوده است.

از جمله ماتس مالم، دبیر دائمی آکادمی سوئد، و اریک رونه‌سون، یکی از اعضای آکادمی، اذعان کرده‌اند که برخی سخنان هانتکه قطعاً تحریک‌آمیز و نامناسب و مبهم بوده، اما تأکید کرده‌‌اند که این واکنش‌ها بر پایه موج احساسی رسانه‌هاست و «هیچ نوشته یا مدرکی پیدا نکرده‌اند مبنی بر این‌که او به جامعه متمدن و اصل ارزش برابر همه‌ی انسان‌ها حمله کرده باشد.»

علاوه بر معترضان عادی و برخی انجمن‌های حقوق بشری، برخی نهادهای ادبی و نویسندگان مشهور نیز از منتقدان این جایزه بودند.

از میان‌ آن‌ها سلمان رشدی و انجمن قلم آمریکا تندترین واکنش‌ها را نشان دادند و الکساندار هِمون، نویسنده بوسنیایی-آمریکایی، نیز عبارت کنایه‌آمیز «باب دیلنِ توجیه‌گران نسل‌کشی» را برای پتر هانتکه به کار برد تا هم نوبل ادبیات برای او را زیر سؤال ببرد و همزمان اعطای نوبل ادبیات در سال ۲۰۱۷ به باب دیلن، ترانه‌سرا، را نیز هجو کند.

به گزارش رویترز، در مراسم رسمی اعطای نوبل، سفیران کشورهای آلبانی، بوسنی، کرواسی، کوزوو و ترکیه به نشانه اعتراض شرکت نکردند.

در این مورد، بهجت پاکولی، وزیر خارجه کوزوو گفت: «این یک روز شرم‌آور است و نشانگر این‌ که اروپا فراموش کرده است که چه بر سر ما در کوزوو، بوسنی و کرواسی آمد.»

پتر هانتکه، چند روز پس از اعلام برنده شدنش، به یک خبرنگار گفته بود: «من از تبار تولستوی و هومر و سروانتس‌ام. راحتم بگذار و از این چیزها از من نپرس.»