شصت و ششمین دوره جشنواره فیلم برلین، روز پنجشنبه با نمایش فیلم «درود بر سزار» ساخته برادران کوئن آغاز شد. این فیلم که تازهترین ساخته جوئل و ایتن کوئن، فیلمسازان متفاوت سینمای امریکاست، انتخاب مناسبی بود برای جشنوارهای که شعار این دورهاش را حق همه برای شاد زندگی کردن عنوان کرده است.
درود بر سزار نگاه شوخ طبعانهای به دوران اوج فعالیت استودیوهای فیلمسازی در دهه ۵۰ میلادی دارد. دورانی که از آن به نام عصر طلایی هالیوود نام برده میشود. فیلم علاوه بر ارجاع به برخی مناسبتهای سینمایی آن دوران، اشارهای طنزآمیز هم به برخی وقایع اجتماعی و سیاسی دهه ۵۰ از جمله نفوذ تفکر چپ گرایانه و کمونیسم بر برخی سینماگران آن زمان دارد.
حضور ستارگان پرتعداد فیلم درود بر سزار در برلین، باعث شد تا از همان روز اول توجه علاقمندان سینما به جشنواره جلب شود. نشست رسانهای عوامل فیلم که با حضور دو کارگردانش و نیز جورج کلونی، جاش برولین، تیلدا سوئینتن، چنینگ تِیتم و آلدن ایرینراک برگزار شد، مانند خود فیلم فضای شاد و شوخ طبعانهای داشت. با این همه این نشست هم از آنچه بر فضای کلی جشنواره سنگینی میکند، تحولات خاورمیانه و بحران پناهجویی بینصیب نبود و یک خبرنگار عرب از جورج کلونی خواست تا از توجه رسانهای پیرامونش استفاده کند و روایتگر مشکلات فعلی خاورمیانه باشد.
پیش از آن در نشست رسانهای هیئت داوران امسال هم سؤالهایی مرتبط با اتفاقات و جریانهای سیاسی و فرهنگی از داوران و بویژه از رئیس این دوره آنها، مریل استریپ، بازیگر معروف پرسیده شد. خانم استریپ که نخستین بار است در جایگاه ریاست داوران یک جشنواره سینمایی معتبر انتخاب شده است، حضور در این جمع را برای خود جالب دانست اما در مقابل پرسشهایی مانند اینکه نگاهش به چند فیلم خاورمیانهای حاضر در جشنواره چگونه است، پاسخ چندانی نداشت.
گروه داوران امسال برلین با حضور ۴ چهره فرهنگی و سینمایی زن از کشورهای مختلف در آن، شاهد اکثریتی زنانه است. نکتهای که به نوعی پاسخ برلین به انتقادهای معمول این سالهای رسانهها از جشنوارههای بینالمللی در توجه نکردن کافی به فیلمسازان زن محسوب میشود. با این همه در همین نشست رسانهای داوران با سؤالهایی مانند اینکه چرا از سیاهپوستان یا فیلمسازان آفریقایی نمایندهای در گروه داوران نیست هم مواجه شدند. نیک جیمز، منتقد مشهور و از اعضای هیئت داوران البته پاسخ این سؤالها را به مسئولان جشنواره ارجاع داد.
دیتر کاسلیگ، دبیر معروف برلیناله پیش از شروع جشنواره با اشاره به بحرانهای مختلف فعلی حاکم بر دنیا ابراز امیدواری کرده بود که جشنواره امسال بتواند فرصتی باشد هرچند محدود برای یادآوری شادی و حس خوشبختی به مخاطبانش. او در همین راه خبر داده بود که برلین امسال با توزیع بلیت رایگان به تعدادی از پناهجویان تازه امده به این شهر میخواهد کمکی باشد به آنها در تحمل دوران سخت و طولانی انتظار آنها. بحران پناهجویی و مهاجرت البته در تعدادی از فیلمهای امسال برلین مضمون اصلی است و انتظار میرود در روزهای آینده هم در رویدادهای جشنواره خودنمایی کند.
جشنواره امسال برلین به شیوه مرسومش نمایشگر طیف گستردهای از فیلمهای مختلف ساخته کشورهای گوناگون جهان است. از میان بیش از ۲۰۰ فیلمی که امسال در بخشهای مختلف برلین به نمایش در میآید، ۱۸۷ فیلم نخستین نمایش بینالمللیشان را تجربه میکنند. از جمله انها چند فیلمی است که از سینماگران ایرانی ساکن ایران و خارج از ایران در جشنواره به نمایش در میآید.
فیلم «لانتوری» ساخته بحثانگیز رضا درمیشیان که نمایشش در دوره اخیر جشنواره فجر با حاشیههای مختلفی همراه بود اولین فیلم ایرانی است که روز یکشنبه در بخش پانوراما نمایش داده خواهد شد. رفیع پیتز با «من نرو هستم» نخستین ایرانی است که فیلمش در بخش مسابقه در روز سهشنبه به عنوان محصولی از آلمان، فرانسه و مکزیک اکران میشود و پس از او در این بخش مانی حقیقی نمایشگر فیلم تازهاش «اژدها وارد میشود» خواهد بود.
«والدراما» از عباس امینی و «رویاهای دم صبح» از مهرداد اسکویی دیگر فیلمهای ایرانی حاضر در جشنواره هستند. ضمن آنکه مستند «زندگی در مرز» به تهیه کنندگی بهمن قبادی هم به عنوان محصولی از عراق در جشنواره حاضر است.