«اينترنت چمدانی» عنوان طرحی است که با بودجه وزارت امور خارجه آمريکا و توسط گروهی از کارشناسان در بنياد پژوهشی «نيو امريکن» در حال تکميل است.
هدف اين طرح، ارائه فناوری برای راه اندازی شبکه اينترنتی مستقل (سايه) است که با کمک آن بتوان در هر نقطه ای اقدامات حکومت های سرکوبگر در انسداد شاهراه های اينترنتی را دور زد.
مسئولان اين طرح می گويند که «اينترنت چمدانی» ابزاری است برای تقويت امکانات شهروندان و نهادهای مدنی و اين فناوری می تواند کمک موثری باشد برای مناطقی که اصلا شبکه های ارتباطی اينترنت ندارند و يا در مسير گذار به دمکراسی قرار دارند.
«ساشا مينراث»، مسئول طرح «اينترنت چمدانی» به پرسش هایی که کاربران وب سايت راديو فردا مطرح کرده بودند، پاسخ داده است:
پرسش‌های فنی:
فلسفه/مالکیت
۱) پایگاه اصلی کنترل سیستم در کدام کشور خواهد بود؟
هر شبکه توانایی گسترش و یا کوچک شدن را در اختیار خود دارد. هیچ سیستم کنترل مرکزی وجود ندارد. این نکته احتمال نظارت تمرکز یافته یا حمله متمرکز به شبکه و شکست آن را بعید می‌کند.
۲) با فرض این که پروژه با موفقیت به انجام برسد، آیا کاربران کاملاً غیرقابل شناسایی خواهند بود؟ در این صورت آیا می‌شود گفت که این سیستم در صورت افتادن به دست جانیان و کلاه برداران اینترنتی به ابزار خطرناکی بدل شود؟
چیزی به نام امنیت کامل و ناشناس ماندن کامل در این سیستم وجود ندارد. اما کوشش ما این است که شبکه‌ای درست کنیم با امنیت حداکثری و ناشناخته ماندن حداکثری برای کاربران. در عین حال ما کاربران را از همه ضعف‌ها و پیامدهای احتمالی شبکه آگاه می‌کنیم.
این ابزار ابزاری نیرومند در دست افراد یا جوامعی است که آن را به کار می‌گیرند. هیچ نرم‌افزاری به خودی خود بد یا خوب نیست و افراد با نیات و مقاصد گوناگون می توانند از آن به سود خود استفاده کنند. فعالان در یک رژیم سرکوبگر از نظر دولتی که با آن در تعارض هستند، جانی تلقی می‌شوند.
۳) آیا بهتر نیست که طراحان این شبکه برخی سایت‌ها مانند سایت‌های پورنوگرافی را ببندند تا پهنای باند قابل استفاده‌تر باشد؟
این سرویس طرحی برای بستن یا غیرقابل دسترس کردن هیچ وب سایتی را ندارد.
دسترسی
۱) آیا می‌توانم نرم افزار این پروژه را از طریق سرویس اینترنت معمولی در کشورم، روی کامپیوتر نصب کنم و به اینترنت سایه وصل شوم؟
نرم افزار کوموشن (Commotion) میان دستگاه‌هایی که به هم وصل شده‌اند ارتباط های فرد به فرد ایجاد می‌کند. از همین رو هر کسی می‌تواند این نرم افزار را در کامپیوتر خود نصب و یک شبکه مستقل خلق کند. نیازی نیست این شبکه‌های مستقل یا به اصطلاح «سایه»ای به اینترنت وصل شوند تا کار کنند.
آنها به صورت یک شبکه محلی مانند شبکه‌ای که در یک سازمان یا اداره وجود دارد کار می‌کنند. با اینهمه اگر شما پیوند اینترنتی داشته باشید می‌توانید از طریق آن به اینترنت هم وصل شوید.
۲) آیا هر کاربری می‌تواند به این تکنولوژی دست پیدا کند؟ آیا تاریخ اجرای پروژه قطعی شده است؟
پروژه کوموشن یک پروژه اوپن سورس (منبع باز) است که توانایی کار روی انواع دستگاه‌ها را دارد. یکی از هدف‌های اصلی گروه طراحان این پروژه این است که به رایگان در اختیار همه کسانی که به آن نیاز دارند، گذاشته شود.
این سیستم روی سخت‌افزارهای موجود کار می‌کند و قابلیت گسترش برای مصرف نیازهای محلی را دارد. کوشش ما اینست که دستیابی و پخش آن را آسان کنیم. ما تا زمان نخستین پخش آن یک سال وقت تعیین کرده‌ایم.
۳) آیا این پروژه تنها در جریان بروز جنبش‌ها و ناآرامی‌ها قابل دسترسی خواهد بود یا پروژه‌ای است همیشگی؟
این فناوری یک فناوری برای همه زمان‌هاست. در واقع بسیاری از اجزای سازنده آن هم اکنون در سراسر جهان به منظور ایجاد ارتباط استفاده می‌شود.
۴) آیا کاربران برای استفاده از آن باید پولی پرداخت کنند؟
این نرم افزار همواره رایگان خواهد بود. دلیلی هم وجود ندارد که چرا شبکه‌ها را نمی‌توان رایگان اداره کرد. با این همه جزئیات به کارگیری یک شبکه بستگی به جامعه‌ای که آن را استفاده می‌کند دارد. از این گذشته ممکن است برای وصل شدن به یک شبکه اینترنت عمومی از یک سرویس شبکه‌ای، پرداخت هزینه‌هایی ضرورت داشته باشد.
سخت افزار
۱) چه دستگاهی برای استفاده از این تکنولوژی لازم است؟
برای آنکه بتوان یک شبکه مستقل به وجود آورد، کمترین لوازم مورد نیاز دو یا بیش از دو دستگاه مجهز به وایرلس است، مانند لپ‌تاپ، روتر یا تلفن‌های هوشمند (اسمارت فون). کاربران تازه می‌توانند به شبکه موجود وصل شوند و از دستگاه‌های داری وایرلس یا تلفن‌های همراه جی اس ام استفاده کنند.
امنیت
۱) آیا رژیم ایران می‌تواند این شبکه را فیلتر کند یا مختل سازد؟
رژیم ایران ممکن است تلاش کند که این سرویس را فیلتر کند یا مختل سازد و حتی ازدحام‌آفرینی کند. با اینهمه طبیعت نامتمرکز یک شبکه زیرساختی از این دست این امکان را می‌دهد که ازدحام را از کنار جاهایی با سرعت‌های پایین و نقاط اتصال شبکه‌ای یا نودها دور کرد. به همین ترتیب داده‌ها را می‌شود در هر نقطه خروج پر و خالی کرد، نه آنهایی که توسط رژیم کنترل می‌شود.
۲) آیا امکان این هست که در این سیستم نشانی‌های آی پی قلابی درست کرد؟ طوری که رژیم نتواند بین کاربر واقعی و کاربر قلابی تشخیص دهد؟
شبکه به گونه‌ای طراحی خواهد شد که نتوان نشانی آی پی را با کاربران ارتباط داد تا ناشناس بودن کاربران تضمین شود.
۳) آیا از یک نوع سیستم کدگذاری مانند SSH استفاده خواهد شد؟
ایمنی کاربران و ناشناخته ماندن آنها ویژگی‌های اصلی این نرم‌افزار را تشکیل می‌دهد و فعالیت‌های کاربران روی شبکه به صورت کدگذاری شده، انجام خواهد شد.
۴) وقتی تعدادی دستگاه به یک نقطه اتصال شبکه‌ای وصل می‌شود، یک سیستم جاسوس وزارت اطلاعات ایران به تنهایی می‌تواند کاربران شبکه را شناسایی و آنها را به خطر بیاندازد. آیا برای جلوگیری از این وضعیت راهی در نظر دارید؟
شبکه راه حل‌های گوناگونی برای کاربردهای گوناگون و سیستم‌های ایمنی مختلف برای شبکه‌های گوناگون در نظر گرفته است. به کارگیری سیستم ناشناس ماندن و فناوری پنهان‌سازی شده در درون شبکه برای اینکه جلوی دستگاه‌های جاسوس برای دستکاری در شبکه را بگیرد، و همین طور منحرف کردن مسیرهای پر ازدحام و خلوت کردن آنها در خروجی‌های متعدد زیر نظارت، به در هم شکستن تلاش دستگاه‌های خبرچین کمک خواهد کرد.
شبکه همچنین قادر است ازدحام‌های ایجاد شده را به صورت کدگذاری شده به بیرون از شبکه راهنمایی کند.
۵) اگر دولت ايران يکی از اين چمدان‌ها را خريداری کند و به کاربران سرويس بدهد، آيا خواهد توانست کاربرانی را که به سرور آنها يا لپ تاپ آنها وصل شده‌اند شناسايی کند؟
به يک معنا بله. گرچه روند عبور داده‌ها از گرهگاه‌های دولتی نيز کدگذاری شده‌اند و غير قابل خواندن هستند. با اين همه داده‌های فرستاده شده به کاربران در يک گرهگاه دولتی با داشتن کليدهای مناسب قابل خواندن و تفسيرند. بنابراين اهميت فراوانی دارد که کاربران دستگاه تازه‌ای که به شبکه می‌پيوندد را خوب بشناسند و به آن اطيمنان داشته باشند.
۶) اگر رژيم يک آی اس پی قلابی درست کند، از کجا می‌توان قلابی بودن آن را تشخيص داد؟
هر شبکه‌ای، چه شبکه کوموشن یا شبکه‌های دیگر، باید با اطمینان درخور آن شبکه مورد داوری قرار گیرد. افراد، شبکه‌هایی را باید به کار گیرند که به آن اطمینان کامل دارند. اگر شبکه‌ای مورد شک باشد باید از شیوه کدگذاری کامل مانند HTTPS استفاده شود تا داده‌ها را در روند گذر از شبکه ایمن کرد.
ویژگی‌ها/ توانایی‌ها
۱) با فرض اینکه اداره ارتباط‌های رادیویی وزارت اطلاعات هم اکنون بر سیگنال‌های فرستاده شده نظارت دارد، آیا این فناوری دارای توانایی ارسال هم هست یا تنها شامل سیگنال‌های دریافت است؟
این پروژه به کاربران اجازه می‌دهد که هم اطلاعاتی را بفرستند و هم دریافت کنند، مانند هر شبکه بی‌سیم دیگر.
۲) آیا ارتباط در زمان واقعی صورت می‌گیرد؟
بله. به همان صورتی که هر شبکه هست. شبکه کوموشن استفاده از سرویس‌های همزمانی مانند تلفن‌های آی پی و ناهمزمانی مانند ایمیل را فراهم می‌سازد.
۳) سرعت کانکشن این شبکه چه اندازه است؟
سرعت اتصال بستگی دارد به توانایی‌های دستگاه‌های به کار برده شده شامل شبکه و پهنای باند قابل استفاده. این موضوع ربطی به نرم‌افزار ندارد.
۴) آیا این سرویس می‌تواند از عهده ترافیک زیاد برآید؟
ظرفیت کلی را دستگاه‌ها و در مورد دسترسی اینترنتی پهنای باند موجود در شبکه تعیین می‌کند. با این همه این نرم‌افزار در جابه‌جایی بار در شبکه به اندازه کافی توان دارد.
۵) با توجه به اینکه شمار زیادی از مردم به کامپیوتر دسترسی ندارند آیا می‌شود کانال‌های تلویزیونی تازه‌ای بدون نیاز به دستگاه‌های اضافی مانند گیرنده و غیره به راه انداخت؟
نه به این صورت. با این همه می‌شود متن، عکس، صدا و ویدئو را به هر دستگاهی که توان نمایش آنها را داشته باشد ارسال کرد. به این معنی که برای نمونه می‌توان از یک تلفن همراه برای دریافت یک فایل صدای پخش شده یا متن یک خبر استفاده کرد.
اما شبکه می‌نواند برای انتقال ویدئو یا صدا به صورتی امن از استودیوهای رادیو تلویزیونی به فرستنده‌های متعارف مورد استفاده قرار گیرد.
۶) آیا می‌توان از طریق تلفن‌های همراه مجهز به سیستم بی‌سیم به این سرویس دسترسی یافت؟ در این صورت می‌توان گفت کسی قادر به بلوکه کردن این سرویس را نخواهد داشت.
شبکه کوموشن مانند هر شبکه بی‌سیم دیگر عمل می‌کند. برای پیوستن به این شبکه هر دستگاه مجهز یه وایفای باید نخست پیوستن به شبکه را برگزیند.
۷) با استفاده از این نوع سرویس برای نمونه چه مقدار از سطح شهری مانند تهران را می‌شود پوشش داد؟
تهران بدون حومه‌اش، ۷۳۰ کیلومتر مربع مساحت، ۹.۱ میلیون جمعیت دارد؛ این سرویس برای این مساحت مناسب است. نرم‌افزار به گونه‌ای طراحی شده که با کمترین دانش فنی و تکنیکی بتواند به صورت مؤثر عمل کند.
در منطقه‌ای شهری مانند تهران بیشتر جمعیت آن دارای تلفن همراه یا دستگاه‌های بی‌سیم با قابلیت تبدیل به استفاده در شبکه‌اند. با این همه شبکه‌های بزرگتر برای سرویس‌دهی مناسب نیاز به برنامه‌ریزی و سازماندهی‌اند.
اینترنت
۱) ایجاد یک شبکه بی‌سیم روی آسمان ایران فکری است عالی. رژیم به سختی خواهد توانست روی سیگنال‌ها پارازیت بیاندازد، چون ممکن است این کار روی سیگنال‌های خودش اثر بگذارد. آیا چنین شبکه‌ای با خدمات ماهواره‌ای هم پشتیبانی خواهد شد؟
یک شبکه محلی مانند شبکه کوموشن را می‌توان با هر ارتباط اینترنتی سنتی پشتیبانی کرد: از جمله سرویس‌های ماهواره‌ای.
۲) اگر ما به این شبکه دسترسی داشته باشیم آیا هنوز برای دسترسی به برخی سرویس‌ها مانند خرید آنلاین یا پرداخت اینترنتی صورت حساب‌ها ناگزیریم از شبکه اینترنتی ایران استفاده کنیم؟
این امکان وجود دارد که به خدمات محلی از طریق شبکه تازه دسترسی یافت و آن را برای اطلاع‌رسانی یا آگاهی‌دهی در محدوده خودش مورد استفاده قرار داد. با این همه برای هر نوع خدمات که متکی به اینترنت است مانند تأییدیه کارت اعتباری، وجود اینترنت ضرورت دارد. البته شبکه کوموشن می‌تواند دسترسی به اینترنت عمومی را برای مردم ساده‌تر سازد.
۳) اگر فرستنده/گیرنده در یک چمدان قرار باشد به دیگر کاربران سرویس دهد، اولین لپ‌تاپ به چه نحوی متصل خواهد شد؟
بسته نرم‌افزار کوموشن ارتباط اینترنتی را فراهم نمی‌کند. بلکه دستگاه‌های محلی را به هم می‌پیوندد و ارتباط‌های اینترنتی را با دیگر کاربران به اشتراک می‌گذارد.
۴) در صورتی که سرمایه پروژه پژوهشی را وزارت کشور آمریکا تقبل کرده است، چه کسی هزینه ارتباط‌های اینترنتی هر کاربر را خواهد پرداخت؟
ارتباط اینترنتی به وسیله این پروژه تأمین نمی‌شود. به جای آن به کاربران اجازه می‌دهد که هر نوع ارتباط اینترنتی موجود و قابل دسترسی را با دیگران شریک شوند و با ایمنی بهتر در جایی که ارتباط اینترنتی وجود ندارد با هم در ارتباط باشند.
۵) آیا با استفاده از این شبکه می‌توان به برخی وبسایت‌های بلوکه در ایران مانند خدمات گوگل دسترسی یافت؟
این شبکه امکان دسترسی به سایت‌های بسته شده موجود را مستقیماً در اختیار کاربران قرار نخواهد داد. با اینهمه شبکه به کاربران اجازه می‌دهد که یک ارتباط اینترنتی سانسور نشده را با دیگر کاربران به اشتراک بگذارند.
کاربران همچنین می‌توانند مستقیماً و مشترکاً به اطلاعاتی دسترسی داشته باشند و داده‌ها را تا زمانی پیوند اینترنتی برقرار است روی دستگاه خود انبار کنند.
۶) آیا این شبکه دسترسی به همه وبسایت‌ها را ممکن خواهد ساخت؟
این شبکه نسبت به نوع ترافیکی که ایجاد می‌کند بی‌طرف است. در صورت داشتن ارتباط اینترنتی کوشش نمی‌کند هیچ سایتی را مسدود کند. اما ممکن است خود آن ارتباط اینترنتی اصلی محدودیت‌هایی داشته باشد.
توسعه و رشد
۱) برنامه‌نویسی نرم‌افزاری این پروژه چگونه انجام می‌شود؟
این پروژه به صورت برنامه‌نویسی منبع-باز یا open source طراحی شده است. برای این کار این پروژه باز، روی وبسایتی با آدرس زیر وجود دارد و ما کوشش می‌کنیم بسیاری از پروژه‌های باز را در این زمینه به کار بگیریم:
http://commotionwireless.net
۲) آیا اینترنت چمدانی همه سیستم‌های عامل را پشتیبانی می‌کند؟
پروژه هم اکنون نسخه‌های موجود ویندوز، مک، GNU/Linux، آندروید، روترها یا مسیریاب‌های جاسازی شده و احتمالاً آی‌فون را پشتیبانی می‌کند. افزون بر آن هر دستگاه استاندارد که بتواند به عنوان یک کاربر به شبکه متصل شود، بدون نیاز به استفاده از نرم‌افزار می‌تواند در شبکه قرار گیرد و از آن استفاده کند.
۳) آیا می‌شود چارت عملیاتی این شبکه را دید؟
شبکه دارای امکانات مدیریت غیرمتمرکز خواهد بود و ساختار فعالیت آن را در دسترس قرار خواهد داد.
۴) آیا درست است که بگوییم این تکنولوژی از نرم‌افزار برای ایجاد ارتباط مودم‌های بی‌سیم در خانه‌های یک محله استفاده می‌کند؟
پروژه بسیار بزرگتر از این محدوده است. این تکنولوژی می‌تواند تلفن‌های همراه معمولی، هر دستگاه مجهز به بی‌سیم (مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ، روتر و غیره) را به هم وصل کند و با حفظ ایمنی ارتباط میان دستگاه‌ها، به کاربران اجازه دهد که با دسترسی به یک اینترنت فعال بتوانند در ارتباط قرار گیرند. از این گذشته استفاده از یک نرم افزار دیگر می‌تواند در صورت تمایل به تلفن‌های دستکاری نشده جی ام اس قابلیت ارسال پیام‌های اس ام اس بدهد.
پروژه‌های دیگر
۱) آیا این سیستم همان سیستم DVB-RCS است؟
نه. گرچه هردوی آنها در برخی ویژگی‌ها همانندی‌هایی دارند. نقاط اتصال شبکه کوموشن را به صورت نظری می‌توان برای خدمات DVB-RCS و محل اتصال به شبکه اینترنت مورد استفاده قرار داد. DVB-RCS از نظر میدان، میدان قراردادی‌تر و محدودی‌تر دارد و ناگزیر است برای ایجاد ارتباط از یک واسطه ماهواره‌ای استفاده کند.
در حالی که شبکه کوموشن اجازه می‌دهد هر نقطه اتصال شبکه‌ای مستقیماً با نقاط اتصال شبکه‌های دیگر پیوند برقرار کند و به اینترنت وصل شود: خواه اتصال از طریق DVB-RCS باشد خواه نه.
۲) آیا برنامه‌هایی هم برای ماهواره وایمکس و یو ام تی اس دارید؟
فعلاً نه. آنها هنوز یک استاندارد خوبی ندارند و در مجموع خوب از آب درنیامده‌اند.
۳) برنامه ماهواره مارک کرک چه شد؟ به نظر می‌آید برای ایران عملی‌تر از اینترنت در چمدان باشد.
این پروژه راهی را دنبال می‌کند که در تکمیل و نه رقابت با اینترنت ماهواره‌ای است.
پرسش‌های عمومی
۳) آیا شما پروژه نمونه را آزمایش کرده‌اید یا هنوز در مرحله نظریه و فرض است؟
این تکنولوژی‌ها هم اکنون در شهرهای گوناگون جهان در حال استفاده است.
۴) آیا این پروژه در نزدیکی مرز به کار خواهد رفت یا وارد کشور خواهد شد؟
ویژگی این شبکه طوری است که بنا به نیاز و امکانات می‌توان آن را گسترش داد، کاهش داد یا به آسانی از یک نقطه‌ای به نقطه دیگر برد.
۵) لطفاً درباره خدمات تلفنی این پروژه هم توضیح بدهید. آیا این خدمات از طریق کارت، اسکایپ یا روش‌های دیگر است؟
شبکه از طریق وایفای و تلفن‌های مجهز به وایفای و از طریق جی ام اس با تلفن‌های معمولی همراه ایجاد ارتباط می‌کند. اگر دسترسی اینترنت فراهم باشد کاربران می‌توانند از اسکایپ یا وویپ هم استفاده کنند. در غیر این صورت کاربران می‌توانند از طریق تلفن‌های دیگر و یا شبکه کوموشن تلفن کنند.
۶) هر واحدی چند کاربر را پوشش می‌دهد؟
کاملاً بستگی به ظرفیت دستگاه‌های مختلف دارد. هم از نظر ارتباط‌های همزمان بی‌سیم و هم از نظر پهنای باند به کار گرفته شده است.
۷) آیا این سرویس می‌تواند با شبکه محلی ایجاد ارتباط کند؟
بله.
۸) این پروژه برای آمریکا چه سودی در بر دارد؟
برای همه جوامع دنیا داشتن ارتباط‌های آزاد و ایمن و بدون ترس از شناسایی چه در سطح محلی و چه منطقه‌ای اهمیت فراوانی دارد. این تکنولوژی‌ها هم اکنون نیز در گوشه و کنار دنیا به کار گرفته می‌شود و خدماتی در راستای نجات قربانیان سوانح و بلایا، توسعه بازرگانی، گسترش ارتباطات میان افراد یک جامعه و دسترسی آسان به امکانات زیستی در شهرها انجام می‌دهد.
۹) اگر دسترسی به ابزارهای مورد نیاز اینترنت چمدانی در ایران آسان نباشد آیا می‌توان وسایل آن را از بازار ایران تهیه کرد و سپس با مونتاژ آنها و دانلود کردن نرم‌افزار اینترنت چمدانی ساخت؟
بله. پروژه بر اساس امکانات مواد سخت‌افزاری موجود در ایران طراحی شده است.
۱۰) این روش چه امتیازی بر اینترنت ماهواره‌ای دارد؟
این سیستم یک چمدان پر ابزار است که از هر نوع اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند در راستای ایجاد ارتباط میان کاربران شبکه استفاده کند. حتی اگر ارتباط اینترنتی هم وجود نداشته باشد، کاربران شبکه می‌توانند بدون ترس از شناسایی شدن با همدیگر ارتباط ایجاد کنند. سرانجام این که این شبکه طوری طرح شده است که به کاربران اجازه می‌دهد وارد شبکه شوند و یا آن را ترک کنند.
۱۱) از آنجا که پرداخت به صورت آنلاین در ایران نیست، چگونه می‌توانیم هزینه‌ها را بپردازیم؟
نرم‌افزار کوموشن یک نرم‌افزار رایگان است. هیچ حق عضویتی برای استفاده از آن وجود ندارد.
۱۲) نشانی وبسایت رسمی پروژه چیست؟
http://tech.chambana.net/projects/commotion
۱۳) چرا از سیستم‌های اینترنت ماهواره‌ای مانند خدماتی که خطوط هوایی از آن استفاده می‌کنند استفاده نمی‌کنید؟
اینترنت‌های ماهواره‌ای مکمل نرم‌افزار شبکه کوموشن است. این شبکه می‌کوشد نرم‌افزاری فراهم کند که با استفاده از آن بتوان در محیطی ایمن و بدون ترس از شناخته شدن زیرساخت شبکه‌ای محلی را به وجود آورد با هزینه کم و وسایل موجود. این شبکه می‌تواند دسترسی به ارتباط اینترنتی را در صورت وجود آن برای کاربران فراهم سازد. اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند این گام را برای شبکه فراهم سازد.
۱۴) پس از راه‌اندازی پروژه در صورتی که نیاز به کمک و راهنمایی داشته باشیم با چه مرجعی باید تماس بگیریم؟
وبسایت پروژه، اطلاعات و نشانی‌های ایمیل لازم را فراهم کرده است.
http://tech.chambana.net/projects/commotion
هدف اين طرح، ارائه فناوری برای راه اندازی شبکه اينترنتی مستقل (سايه) است که با کمک آن بتوان در هر نقطه ای اقدامات حکومت های سرکوبگر در انسداد شاهراه های اينترنتی را دور زد.
مسئولان اين طرح می گويند که «اينترنت چمدانی» ابزاری است برای تقويت امکانات شهروندان و نهادهای مدنی و اين فناوری می تواند کمک موثری باشد برای مناطقی که اصلا شبکه های ارتباطی اينترنت ندارند و يا در مسير گذار به دمکراسی قرار دارند.
«ساشا مينراث»، مسئول طرح «اينترنت چمدانی» به پرسش هایی که کاربران وب سايت راديو فردا مطرح کرده بودند، پاسخ داده است:
پرسش‌های فنی:
فلسفه/مالکیت
۱) پایگاه اصلی کنترل سیستم در کدام کشور خواهد بود؟
هر شبکه توانایی گسترش و یا کوچک شدن را در اختیار خود دارد. هیچ سیستم کنترل مرکزی وجود ندارد. این نکته احتمال نظارت تمرکز یافته یا حمله متمرکز به شبکه و شکست آن را بعید می‌کند.
۲) با فرض این که پروژه با موفقیت به انجام برسد، آیا کاربران کاملاً غیرقابل شناسایی خواهند بود؟ در این صورت آیا می‌شود گفت که این سیستم در صورت افتادن به دست جانیان و کلاه برداران اینترنتی به ابزار خطرناکی بدل شود؟
چیزی به نام امنیت کامل و ناشناس ماندن کامل در این سیستم وجود ندارد. اما کوشش ما این است که شبکه‌ای درست کنیم با امنیت حداکثری و ناشناخته ماندن حداکثری برای کاربران. در عین حال ما کاربران را از همه ضعف‌ها و پیامدهای احتمالی شبکه آگاه می‌کنیم.
این ابزار ابزاری نیرومند در دست افراد یا جوامعی است که آن را به کار می‌گیرند. هیچ نرم‌افزاری به خودی خود بد یا خوب نیست و افراد با نیات و مقاصد گوناگون می توانند از آن به سود خود استفاده کنند. فعالان در یک رژیم سرکوبگر از نظر دولتی که با آن در تعارض هستند، جانی تلقی می‌شوند.
۳) آیا بهتر نیست که طراحان این شبکه برخی سایت‌ها مانند سایت‌های پورنوگرافی را ببندند تا پهنای باند قابل استفاده‌تر باشد؟
این سرویس طرحی برای بستن یا غیرقابل دسترس کردن هیچ وب سایتی را ندارد.
دسترسی
۱) آیا می‌توانم نرم افزار این پروژه را از طریق سرویس اینترنت معمولی در کشورم، روی کامپیوتر نصب کنم و به اینترنت سایه وصل شوم؟
نرم افزار کوموشن (Commotion) میان دستگاه‌هایی که به هم وصل شده‌اند ارتباط های فرد به فرد ایجاد می‌کند. از همین رو هر کسی می‌تواند این نرم افزار را در کامپیوتر خود نصب و یک شبکه مستقل خلق کند. نیازی نیست این شبکه‌های مستقل یا به اصطلاح «سایه»ای به اینترنت وصل شوند تا کار کنند.
آنها به صورت یک شبکه محلی مانند شبکه‌ای که در یک سازمان یا اداره وجود دارد کار می‌کنند. با اینهمه اگر شما پیوند اینترنتی داشته باشید می‌توانید از طریق آن به اینترنت هم وصل شوید.
۲) آیا هر کاربری می‌تواند به این تکنولوژی دست پیدا کند؟ آیا تاریخ اجرای پروژه قطعی شده است؟
پروژه کوموشن یک پروژه اوپن سورس (منبع باز) است که توانایی کار روی انواع دستگاه‌ها را دارد. یکی از هدف‌های اصلی گروه طراحان این پروژه این است که به رایگان در اختیار همه کسانی که به آن نیاز دارند، گذاشته شود.
این سیستم روی سخت‌افزارهای موجود کار می‌کند و قابلیت گسترش برای مصرف نیازهای محلی را دارد. کوشش ما اینست که دستیابی و پخش آن را آسان کنیم. ما تا زمان نخستین پخش آن یک سال وقت تعیین کرده‌ایم.
۳) آیا این پروژه تنها در جریان بروز جنبش‌ها و ناآرامی‌ها قابل دسترسی خواهد بود یا پروژه‌ای است همیشگی؟
این فناوری یک فناوری برای همه زمان‌هاست. در واقع بسیاری از اجزای سازنده آن هم اکنون در سراسر جهان به منظور ایجاد ارتباط استفاده می‌شود.
۴) آیا کاربران برای استفاده از آن باید پولی پرداخت کنند؟
این نرم افزار همواره رایگان خواهد بود. دلیلی هم وجود ندارد که چرا شبکه‌ها را نمی‌توان رایگان اداره کرد. با این همه جزئیات به کارگیری یک شبکه بستگی به جامعه‌ای که آن را استفاده می‌کند دارد. از این گذشته ممکن است برای وصل شدن به یک شبکه اینترنت عمومی از یک سرویس شبکه‌ای، پرداخت هزینه‌هایی ضرورت داشته باشد.
سخت افزار
۱) چه دستگاهی برای استفاده از این تکنولوژی لازم است؟
برای آنکه بتوان یک شبکه مستقل به وجود آورد، کمترین لوازم مورد نیاز دو یا بیش از دو دستگاه مجهز به وایرلس است، مانند لپ‌تاپ، روتر یا تلفن‌های هوشمند (اسمارت فون). کاربران تازه می‌توانند به شبکه موجود وصل شوند و از دستگاه‌های داری وایرلس یا تلفن‌های همراه جی اس ام استفاده کنند.
امنیت
۱) آیا رژیم ایران می‌تواند این شبکه را فیلتر کند یا مختل سازد؟
رژیم ایران ممکن است تلاش کند که این سرویس را فیلتر کند یا مختل سازد و حتی ازدحام‌آفرینی کند. با اینهمه طبیعت نامتمرکز یک شبکه زیرساختی از این دست این امکان را می‌دهد که ازدحام را از کنار جاهایی با سرعت‌های پایین و نقاط اتصال شبکه‌ای یا نودها دور کرد. به همین ترتیب داده‌ها را می‌شود در هر نقطه خروج پر و خالی کرد، نه آنهایی که توسط رژیم کنترل می‌شود.
۲) آیا امکان این هست که در این سیستم نشانی‌های آی پی قلابی درست کرد؟ طوری که رژیم نتواند بین کاربر واقعی و کاربر قلابی تشخیص دهد؟
شبکه به گونه‌ای طراحی خواهد شد که نتوان نشانی آی پی را با کاربران ارتباط داد تا ناشناس بودن کاربران تضمین شود.
۳) آیا از یک نوع سیستم کدگذاری مانند SSH استفاده خواهد شد؟
ایمنی کاربران و ناشناخته ماندن آنها ویژگی‌های اصلی این نرم‌افزار را تشکیل می‌دهد و فعالیت‌های کاربران روی شبکه به صورت کدگذاری شده، انجام خواهد شد.
۴) وقتی تعدادی دستگاه به یک نقطه اتصال شبکه‌ای وصل می‌شود، یک سیستم جاسوس وزارت اطلاعات ایران به تنهایی می‌تواند کاربران شبکه را شناسایی و آنها را به خطر بیاندازد. آیا برای جلوگیری از این وضعیت راهی در نظر دارید؟
شبکه راه حل‌های گوناگونی برای کاربردهای گوناگون و سیستم‌های ایمنی مختلف برای شبکه‌های گوناگون در نظر گرفته است. به کارگیری سیستم ناشناس ماندن و فناوری پنهان‌سازی شده در درون شبکه برای اینکه جلوی دستگاه‌های جاسوس برای دستکاری در شبکه را بگیرد، و همین طور منحرف کردن مسیرهای پر ازدحام و خلوت کردن آنها در خروجی‌های متعدد زیر نظارت، به در هم شکستن تلاش دستگاه‌های خبرچین کمک خواهد کرد.
شبکه همچنین قادر است ازدحام‌های ایجاد شده را به صورت کدگذاری شده به بیرون از شبکه راهنمایی کند.
۵) اگر دولت ايران يکی از اين چمدان‌ها را خريداری کند و به کاربران سرويس بدهد، آيا خواهد توانست کاربرانی را که به سرور آنها يا لپ تاپ آنها وصل شده‌اند شناسايی کند؟
به يک معنا بله. گرچه روند عبور داده‌ها از گرهگاه‌های دولتی نيز کدگذاری شده‌اند و غير قابل خواندن هستند. با اين همه داده‌های فرستاده شده به کاربران در يک گرهگاه دولتی با داشتن کليدهای مناسب قابل خواندن و تفسيرند. بنابراين اهميت فراوانی دارد که کاربران دستگاه تازه‌ای که به شبکه می‌پيوندد را خوب بشناسند و به آن اطيمنان داشته باشند.
۶) اگر رژيم يک آی اس پی قلابی درست کند، از کجا می‌توان قلابی بودن آن را تشخيص داد؟
هر شبکه‌ای، چه شبکه کوموشن یا شبکه‌های دیگر، باید با اطمینان درخور آن شبکه مورد داوری قرار گیرد. افراد، شبکه‌هایی را باید به کار گیرند که به آن اطمینان کامل دارند. اگر شبکه‌ای مورد شک باشد باید از شیوه کدگذاری کامل مانند HTTPS استفاده شود تا داده‌ها را در روند گذر از شبکه ایمن کرد.
ویژگی‌ها/ توانایی‌ها
۱) با فرض اینکه اداره ارتباط‌های رادیویی وزارت اطلاعات هم اکنون بر سیگنال‌های فرستاده شده نظارت دارد، آیا این فناوری دارای توانایی ارسال هم هست یا تنها شامل سیگنال‌های دریافت است؟
این پروژه به کاربران اجازه می‌دهد که هم اطلاعاتی را بفرستند و هم دریافت کنند، مانند هر شبکه بی‌سیم دیگر.
۲) آیا ارتباط در زمان واقعی صورت می‌گیرد؟
بله. به همان صورتی که هر شبکه هست. شبکه کوموشن استفاده از سرویس‌های همزمانی مانند تلفن‌های آی پی و ناهمزمانی مانند ایمیل را فراهم می‌سازد.
۳) سرعت کانکشن این شبکه چه اندازه است؟
سرعت اتصال بستگی دارد به توانایی‌های دستگاه‌های به کار برده شده شامل شبکه و پهنای باند قابل استفاده. این موضوع ربطی به نرم‌افزار ندارد.
۴) آیا این سرویس می‌تواند از عهده ترافیک زیاد برآید؟
ظرفیت کلی را دستگاه‌ها و در مورد دسترسی اینترنتی پهنای باند موجود در شبکه تعیین می‌کند. با این همه این نرم‌افزار در جابه‌جایی بار در شبکه به اندازه کافی توان دارد.
۵) با توجه به اینکه شمار زیادی از مردم به کامپیوتر دسترسی ندارند آیا می‌شود کانال‌های تلویزیونی تازه‌ای بدون نیاز به دستگاه‌های اضافی مانند گیرنده و غیره به راه انداخت؟
نه به این صورت. با این همه می‌شود متن، عکس، صدا و ویدئو را به هر دستگاهی که توان نمایش آنها را داشته باشد ارسال کرد. به این معنی که برای نمونه می‌توان از یک تلفن همراه برای دریافت یک فایل صدای پخش شده یا متن یک خبر استفاده کرد.
اما شبکه می‌نواند برای انتقال ویدئو یا صدا به صورتی امن از استودیوهای رادیو تلویزیونی به فرستنده‌های متعارف مورد استفاده قرار گیرد.
۶) آیا می‌توان از طریق تلفن‌های همراه مجهز به سیستم بی‌سیم به این سرویس دسترسی یافت؟ در این صورت می‌توان گفت کسی قادر به بلوکه کردن این سرویس را نخواهد داشت.
شبکه کوموشن مانند هر شبکه بی‌سیم دیگر عمل می‌کند. برای پیوستن به این شبکه هر دستگاه مجهز یه وایفای باید نخست پیوستن به شبکه را برگزیند.
۷) با استفاده از این نوع سرویس برای نمونه چه مقدار از سطح شهری مانند تهران را می‌شود پوشش داد؟
تهران بدون حومه‌اش، ۷۳۰ کیلومتر مربع مساحت، ۹.۱ میلیون جمعیت دارد؛ این سرویس برای این مساحت مناسب است. نرم‌افزار به گونه‌ای طراحی شده که با کمترین دانش فنی و تکنیکی بتواند به صورت مؤثر عمل کند.
در منطقه‌ای شهری مانند تهران بیشتر جمعیت آن دارای تلفن همراه یا دستگاه‌های بی‌سیم با قابلیت تبدیل به استفاده در شبکه‌اند. با این همه شبکه‌های بزرگتر برای سرویس‌دهی مناسب نیاز به برنامه‌ریزی و سازماندهی‌اند.
اینترنت
۱) ایجاد یک شبکه بی‌سیم روی آسمان ایران فکری است عالی. رژیم به سختی خواهد توانست روی سیگنال‌ها پارازیت بیاندازد، چون ممکن است این کار روی سیگنال‌های خودش اثر بگذارد. آیا چنین شبکه‌ای با خدمات ماهواره‌ای هم پشتیبانی خواهد شد؟
یک شبکه محلی مانند شبکه کوموشن را می‌توان با هر ارتباط اینترنتی سنتی پشتیبانی کرد: از جمله سرویس‌های ماهواره‌ای.
۲) اگر ما به این شبکه دسترسی داشته باشیم آیا هنوز برای دسترسی به برخی سرویس‌ها مانند خرید آنلاین یا پرداخت اینترنتی صورت حساب‌ها ناگزیریم از شبکه اینترنتی ایران استفاده کنیم؟
این امکان وجود دارد که به خدمات محلی از طریق شبکه تازه دسترسی یافت و آن را برای اطلاع‌رسانی یا آگاهی‌دهی در محدوده خودش مورد استفاده قرار داد. با این همه برای هر نوع خدمات که متکی به اینترنت است مانند تأییدیه کارت اعتباری، وجود اینترنت ضرورت دارد. البته شبکه کوموشن می‌تواند دسترسی به اینترنت عمومی را برای مردم ساده‌تر سازد.
۳) اگر فرستنده/گیرنده در یک چمدان قرار باشد به دیگر کاربران سرویس دهد، اولین لپ‌تاپ به چه نحوی متصل خواهد شد؟
بسته نرم‌افزار کوموشن ارتباط اینترنتی را فراهم نمی‌کند. بلکه دستگاه‌های محلی را به هم می‌پیوندد و ارتباط‌های اینترنتی را با دیگر کاربران به اشتراک می‌گذارد.
۴) در صورتی که سرمایه پروژه پژوهشی را وزارت کشور آمریکا تقبل کرده است، چه کسی هزینه ارتباط‌های اینترنتی هر کاربر را خواهد پرداخت؟
ارتباط اینترنتی به وسیله این پروژه تأمین نمی‌شود. به جای آن به کاربران اجازه می‌دهد که هر نوع ارتباط اینترنتی موجود و قابل دسترسی را با دیگران شریک شوند و با ایمنی بهتر در جایی که ارتباط اینترنتی وجود ندارد با هم در ارتباط باشند.
۵) آیا با استفاده از این شبکه می‌توان به برخی وبسایت‌های بلوکه در ایران مانند خدمات گوگل دسترسی یافت؟
این شبکه امکان دسترسی به سایت‌های بسته شده موجود را مستقیماً در اختیار کاربران قرار نخواهد داد. با اینهمه شبکه به کاربران اجازه می‌دهد که یک ارتباط اینترنتی سانسور نشده را با دیگر کاربران به اشتراک بگذارند.
کاربران همچنین می‌توانند مستقیماً و مشترکاً به اطلاعاتی دسترسی داشته باشند و داده‌ها را تا زمانی پیوند اینترنتی برقرار است روی دستگاه خود انبار کنند.
۶) آیا این شبکه دسترسی به همه وبسایت‌ها را ممکن خواهد ساخت؟
این شبکه نسبت به نوع ترافیکی که ایجاد می‌کند بی‌طرف است. در صورت داشتن ارتباط اینترنتی کوشش نمی‌کند هیچ سایتی را مسدود کند. اما ممکن است خود آن ارتباط اینترنتی اصلی محدودیت‌هایی داشته باشد.
توسعه و رشد
۱) برنامه‌نویسی نرم‌افزاری این پروژه چگونه انجام می‌شود؟
این پروژه به صورت برنامه‌نویسی منبع-باز یا open source طراحی شده است. برای این کار این پروژه باز، روی وبسایتی با آدرس زیر وجود دارد و ما کوشش می‌کنیم بسیاری از پروژه‌های باز را در این زمینه به کار بگیریم:
http://commotionwireless.net
۲) آیا اینترنت چمدانی همه سیستم‌های عامل را پشتیبانی می‌کند؟
پروژه هم اکنون نسخه‌های موجود ویندوز، مک، GNU/Linux، آندروید، روترها یا مسیریاب‌های جاسازی شده و احتمالاً آی‌فون را پشتیبانی می‌کند. افزون بر آن هر دستگاه استاندارد که بتواند به عنوان یک کاربر به شبکه متصل شود، بدون نیاز به استفاده از نرم‌افزار می‌تواند در شبکه قرار گیرد و از آن استفاده کند.
۳) آیا می‌شود چارت عملیاتی این شبکه را دید؟
شبکه دارای امکانات مدیریت غیرمتمرکز خواهد بود و ساختار فعالیت آن را در دسترس قرار خواهد داد.
۴) آیا درست است که بگوییم این تکنولوژی از نرم‌افزار برای ایجاد ارتباط مودم‌های بی‌سیم در خانه‌های یک محله استفاده می‌کند؟
پروژه بسیار بزرگتر از این محدوده است. این تکنولوژی می‌تواند تلفن‌های همراه معمولی، هر دستگاه مجهز به بی‌سیم (مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ، روتر و غیره) را به هم وصل کند و با حفظ ایمنی ارتباط میان دستگاه‌ها، به کاربران اجازه دهد که با دسترسی به یک اینترنت فعال بتوانند در ارتباط قرار گیرند. از این گذشته استفاده از یک نرم افزار دیگر می‌تواند در صورت تمایل به تلفن‌های دستکاری نشده جی ام اس قابلیت ارسال پیام‌های اس ام اس بدهد.
پروژه‌های دیگر
۱) آیا این سیستم همان سیستم DVB-RCS است؟
نه. گرچه هردوی آنها در برخی ویژگی‌ها همانندی‌هایی دارند. نقاط اتصال شبکه کوموشن را به صورت نظری می‌توان برای خدمات DVB-RCS و محل اتصال به شبکه اینترنت مورد استفاده قرار داد. DVB-RCS از نظر میدان، میدان قراردادی‌تر و محدودی‌تر دارد و ناگزیر است برای ایجاد ارتباط از یک واسطه ماهواره‌ای استفاده کند.
در حالی که شبکه کوموشن اجازه می‌دهد هر نقطه اتصال شبکه‌ای مستقیماً با نقاط اتصال شبکه‌های دیگر پیوند برقرار کند و به اینترنت وصل شود: خواه اتصال از طریق DVB-RCS باشد خواه نه.
۲) آیا برنامه‌هایی هم برای ماهواره وایمکس و یو ام تی اس دارید؟
فعلاً نه. آنها هنوز یک استاندارد خوبی ندارند و در مجموع خوب از آب درنیامده‌اند.
۳) برنامه ماهواره مارک کرک چه شد؟ به نظر می‌آید برای ایران عملی‌تر از اینترنت در چمدان باشد.
این پروژه راهی را دنبال می‌کند که در تکمیل و نه رقابت با اینترنت ماهواره‌ای است.
پرسش‌های عمومی
۳) آیا شما پروژه نمونه را آزمایش کرده‌اید یا هنوز در مرحله نظریه و فرض است؟
این تکنولوژی‌ها هم اکنون در شهرهای گوناگون جهان در حال استفاده است.
۴) آیا این پروژه در نزدیکی مرز به کار خواهد رفت یا وارد کشور خواهد شد؟
ویژگی این شبکه طوری است که بنا به نیاز و امکانات می‌توان آن را گسترش داد، کاهش داد یا به آسانی از یک نقطه‌ای به نقطه دیگر برد.
۵) لطفاً درباره خدمات تلفنی این پروژه هم توضیح بدهید. آیا این خدمات از طریق کارت، اسکایپ یا روش‌های دیگر است؟
شبکه از طریق وایفای و تلفن‌های مجهز به وایفای و از طریق جی ام اس با تلفن‌های معمولی همراه ایجاد ارتباط می‌کند. اگر دسترسی اینترنت فراهم باشد کاربران می‌توانند از اسکایپ یا وویپ هم استفاده کنند. در غیر این صورت کاربران می‌توانند از طریق تلفن‌های دیگر و یا شبکه کوموشن تلفن کنند.
۶) هر واحدی چند کاربر را پوشش می‌دهد؟
کاملاً بستگی به ظرفیت دستگاه‌های مختلف دارد. هم از نظر ارتباط‌های همزمان بی‌سیم و هم از نظر پهنای باند به کار گرفته شده است.
۷) آیا این سرویس می‌تواند با شبکه محلی ایجاد ارتباط کند؟
بله.
۸) این پروژه برای آمریکا چه سودی در بر دارد؟
برای همه جوامع دنیا داشتن ارتباط‌های آزاد و ایمن و بدون ترس از شناسایی چه در سطح محلی و چه منطقه‌ای اهمیت فراوانی دارد. این تکنولوژی‌ها هم اکنون نیز در گوشه و کنار دنیا به کار گرفته می‌شود و خدماتی در راستای نجات قربانیان سوانح و بلایا، توسعه بازرگانی، گسترش ارتباطات میان افراد یک جامعه و دسترسی آسان به امکانات زیستی در شهرها انجام می‌دهد.
۹) اگر دسترسی به ابزارهای مورد نیاز اینترنت چمدانی در ایران آسان نباشد آیا می‌توان وسایل آن را از بازار ایران تهیه کرد و سپس با مونتاژ آنها و دانلود کردن نرم‌افزار اینترنت چمدانی ساخت؟
بله. پروژه بر اساس امکانات مواد سخت‌افزاری موجود در ایران طراحی شده است.
۱۰) این روش چه امتیازی بر اینترنت ماهواره‌ای دارد؟
این سیستم یک چمدان پر ابزار است که از هر نوع اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند در راستای ایجاد ارتباط میان کاربران شبکه استفاده کند. حتی اگر ارتباط اینترنتی هم وجود نداشته باشد، کاربران شبکه می‌توانند بدون ترس از شناسایی شدن با همدیگر ارتباط ایجاد کنند. سرانجام این که این شبکه طوری طرح شده است که به کاربران اجازه می‌دهد وارد شبکه شوند و یا آن را ترک کنند.
۱۱) از آنجا که پرداخت به صورت آنلاین در ایران نیست، چگونه می‌توانیم هزینه‌ها را بپردازیم؟
نرم‌افزار کوموشن یک نرم‌افزار رایگان است. هیچ حق عضویتی برای استفاده از آن وجود ندارد.
۱۲) نشانی وبسایت رسمی پروژه چیست؟
http://tech.chambana.net/projects/commotion
۱۳) چرا از سیستم‌های اینترنت ماهواره‌ای مانند خدماتی که خطوط هوایی از آن استفاده می‌کنند استفاده نمی‌کنید؟
اینترنت‌های ماهواره‌ای مکمل نرم‌افزار شبکه کوموشن است. این شبکه می‌کوشد نرم‌افزاری فراهم کند که با استفاده از آن بتوان در محیطی ایمن و بدون ترس از شناخته شدن زیرساخت شبکه‌ای محلی را به وجود آورد با هزینه کم و وسایل موجود. این شبکه می‌تواند دسترسی به ارتباط اینترنتی را در صورت وجود آن برای کاربران فراهم سازد. اینترنت ماهواره‌ای می‌تواند این گام را برای شبکه فراهم سازد.
۱۴) پس از راه‌اندازی پروژه در صورتی که نیاز به کمک و راهنمایی داشته باشیم با چه مرجعی باید تماس بگیریم؟
وبسایت پروژه، اطلاعات و نشانی‌های ایمیل لازم را فراهم کرده است.
http://tech.chambana.net/projects/commotion