جان نباشد جز خبر در آزمون هرکه را افزون خبر جانش فزون
اين بيت از مولانا با يک گرافيک ساده و صدای محمدرضا حياتی، تيزر ثابت روزهای نخست فعاليت شبکه خبر و پخش آزمايشي اش در سال ۱۳۷۸ بود. تحريريه ای مستقر در زيرزمين که هنوز خاکی بود و همزمان با توليد خبر، کارگران نيز مشغول بنايی و چيدن موزاييک.
حياتی در شبکه خبر نبود اما چون قبل از افتتاح بايد نماهنگها و تيزرها ساخته ميشد و گوينده های شبکه خبر صداهای آشنايی نداشتند، صدای حياتی معرف شبکه ای تازه تاسيس شد که اين روزها باز هم عضو با سابقه ديگری را از دست داده است.
حسن گلخنبان از قديمي ترين تصويربرداران اين شبکه همراه با کاروان همراه محمود احمدی‌نژاد رييس جمهور ايران به آمريکا سفر کرده بود. او پس از پايان نشست سازمان ملل به تهران بازنگشت و از دولت آمريکا درخواست پناهندگی کرد.
شبکه های مختلف راديويی و تلويزيونی صداوسيما طی سالهای اخير، برخی کارمندان و همکاران خود اعم از رسمی، قراردادی يا برنامه ای را به همين نحو از دست داده اند. در اين بين صداوسيما آماری ارائه نميکند اما شواهد و مستنداتی که ذيلاً به گوشه ای از آن اشاره شده نشان ميدهد در يک دهه اخير، شبکه خبر از حيث همکارانی که مهاجرت کردند يا به هر دليلی اعم از اخراج يا انصراف، شغل خود را از دست داده اند سرآمد ديگر شبکه های صداوسيماست.
نقل و انتقالات و جابه جاييها در شبکه های تلويزيونی عادی است و مرسوم. اما اين ميزان از رفت و آمد که اغلب نيز در سطح مجريان و گويندگان رخ ميدهد، در شبکه خبر بسيار چشمگيرتر از ساير شبکه هاست.
پرتعدادند چهره ها و صداهای آشنايی که ناگهان از قاب تصوير اين شبکه محو ميشوند، سر از کشوری ديگر در می آوردند يا در ايران ميمانند و ترجيح می دهند در رسانهای ديگر يا به طور کلی در شغلی ديگر فعاليت کنند. اين روند شامل بسياری از گويندگان و مجريان، سردبيران خبر، همکاران بخش فنی، تصويربرداران و گاه مسئولين و مديران شبکه خبر هم ميشود که برای اجتناب از طولانی شدن گزارش از ذکر همه آن ها خودداری شده است.
مهاجران، اخراجی ها و انصرافی ها
پای حسن گلخنبان به آمريکا رسيد اما دو نفر از همکاران بخش گرافيک شبکه خبر مدتهاست در مالزی هستند و مترصد طی روال اداری برای مهاجرت به استراليا. تصويربردار ديگری هم به انگلستان رسيده اما به خاطر پاره ای نگرانی ها مايل به درج نامش نيست.
خشايار جنيدی گوينده سابق اخبار انگليسی در شبکه خبر، مانند مهبد ابراهيمی و شهريار صيامی از ديگر همکاران سابق شبکه خبر حالا در بی بی سی فارسی فعاليت می کنند. نگارنده اين گزارش، چند سالی در شبکه خبر اجرای برنامه زنده ورزشی «در ورزش» و سپس «با ورزش» را در روزهای شنبه برعهده داشت.
يکی از چهره های شاخص گروه ورزش اين شبکه به تازگی از هلند درخواست اقامت کرده که با توجه به جريان پروندهایش فعلاً حاضر به مصاحبه در اين باره نيست. هومن شهبندی ديگر همکار اين شبکه در سالهای اول فعاليت شبکه خبر نيز اينک مقيم بلژيک است. گويندگان و مجريان متعددی هم در ايران هستند که به دلايل ديگری اعم از خواست و دغدغه شخصی يا اخراج، ديگر با شبکه خبر همکاری نمی کنند.
مريم سيگارودی از گويندگان محبوب شبکه خبر بود و در سال های نخست، شناخته شده ترين گوينده اين شبکه محسوب می شد. گويندگی را از صداوسيمای مرکز گيلان آغاز کرده و به دليل اجرای خوبش به تهران دعوت شد. اما پس از هشت سال گويندگی مجبور شد با آزردگی خاطر از حاشيه ها و زخم زبان ها، از شبکه خبر برود و در واحد دوبلاژ مشغول به کار شود.
هادی زنوزي اصل از گويندگان شبکه خبر که برخلاف عرف رايج در گويندگان خبر سياسی، حين اجرا لبخند می زد و صدا و اجرای خوبی داشت نيز ديگر فعاليتی نه در اين شبکه و نه در صداوسيما ندارد. او در پتروشيمی مشغول کار است.
اصغر حجازيان مدتی در بخش خبر سياسی و سپس اخبار اقتصادی و اجتماعی گويندگی کرد. اما به دلايلی که رسماً اعلام نشد، رفت و ديگر به شبکه بازنگشت.
فرشيد سلطانخواه از نخستين گويندگانی بود که زير بار الزام «ته ريش» گذاشتن نرفت! او همچنين اگر زمزمه اخراج يکی از گويندگان به گوش ميرسيد، به حمايت علنی از او بر می خاست. روزی که شايع شده بود هادی زنوزي اصل اخراج ميشود، گفته بود اگر چنين اتفاقی رخ دهد من هم استعفا خواهم داد.
حميده کيهان از روز نخست پخش آزمايشی در شبکه خبر بود و بسيار فعال. گفتگوی پزشکی را اجرا می کرد و اخبار بانوان را ميخواند و با برنامه زنده گروه علمی فرهنگی نيز همکاری داشت. او سال ۱۳۸۴ گويندگی خبر را کنار گذاشت و از صداوسيما رفت.
منير مصدری هم گوينده اخبار اجتماعی و اخبار جوان شبکه خبر بود. دقيق و حساس در تلفظ صحيح واژه ها. تحصيل کرده اقتصاد بود و ساير گويندگان شبکه، تلفظ واژه های اقتصادی را با او مرور می کردند. او را با اين بهانه که اجرا و صدای خوبی ندارد از شبکه خبر کنار گذاشتند.
هومان نارنجيها مدتی سرپرست گويندگان شبکه خبر بود و سردبير اخبار پزشکی. برنامه های پزشکی اش به خاطر طرح موضوعات پزشکی روز با بيانی ساده، بينندگان بسياری داشت و آمار تماس مخاطبين با اين برنامه بالا بود. او که همان زمان مديريت امور فرهنگی و پيشگيری از اعتياد را در سازمان بهزيستی برعهده داشت، در اوج محبوبيت برنامه اش ناگهان اعلام کرد به دليل افتتاح کلينيک ترک اعتياد، کمبود وقت دارم و ديگر به صداوسيما نمی آيم.
رضا ايزدی هم از گويندگانی بود که در همان سال های اول به دليل آنچه گفته می شد اختلاف سليقه با مديران است، با شبکه خبر وداع گفت. کيوان همتی نيز از گويندگان شاخص شبکه خبر بود که شش سال قبل از شبکه خبر خداحافظی کرد و به راديو بازگشت.
عبدالله عليخانی از گويندگان خوش صدای شبکه خبر بود که صدايش با اجرای آيه " وأعدوا لهم ماستطعتم من قوة" که قبل از خبرهای مرتبط با رويدادهای نظامی و مانورها پخش ميشود برای بينندگان تلويزيونی آشناست. او اجرای نريشن برنامه های سياسی فراوانی را برعهده داشت. عليخانی هم پس از سال ها اجرا و گويندگی در شبکه خبر، به دلايلی نامعلوم رفت.
عليرضا پياميار که گويندگی را از صداوسيمای زنجان آغاز کرده بود، يک سال پس از افتتاح شبکه خبر به جمع گويندگان پيوست. ابتدا اخبار مذهبی که قبل از اذان ظهر پخش می شد را اجرا می کرد اما سپس اخبار سياسی را هم می خواند. مدتی بعد او از اين شبکه رفت و در شبکه ای ديگر مشغول به کار شد.
گروه ورزش در نظرسنجی های مخاطبين همواره موفق ترين گروه در کل شبکه بوده و همچنان هست. اما در اين گروه هم خانه تکانيهای اساسی صورت گرفت. دکتر حميد قاسمی نخستين مدير گروه ورزش شبکه خبر حالا مدير تربيت بدنی دانشگاه پيام نور است. بسياری از خبرنگاران، گزارشگران و تهيه کنندگان اين گروه شغل خود را از دست دادند. اختيارات سيروس معدندار مدير بعدی را هم محدود کردند و در عوض افرادی مثل باجناق محمدجعفر صافی رييس پيشين دفتر صداوسيمای ايران در لندن، برای تهيه کنندگی برنامه های زنده وارد اين گروه شدند!
ساير عوامل مهم ريزش در شبکه خبر
غير از دلايل عام مانند مصائب فعاليت در رسانه غير آزاد و محدوديت هايی که بيش و کم در کل سازمان صداوسيما و رسانه های حکومتی وجود دارد، موارد ديگری هست که وقوع يا عوارض آن در شبکه خبر چشمگيرتر از ساير شبکه ها بوده است.
رد گزينش دسته جمعی خبرنگاران از اواخر سال ۱۳۸۴ از جمله اين اتفاقات است. پانزده خبرنگار شبکه خبر به بهانه رد گزينش از کار اخراج شدند. وقتی جای آنها بلافاصله با خبرنگارهای تازه کار "واحد مرکزی خبر" پر شد، مشخص گرديد که علت تسويه ناگهانی خبرنگاران شبکه از سوی واحد گزينش صداوسيما چه بوده است.
تبعيض در توزيع امتيازات و امکانات بين واحد مرکزی خبر و شبکه خبر نيز همواره محل اعتراض خبرنگاران شبکه خبر بوده و هست.
ماجرای فارغ التحصيلان دانشگاه امام صادق نيز از کابوسهای خبرنگاران اين شبکه بوده است. فارغ التحصيلان اين دانشگاه در رشته هايی مانند علوم سياسی به راحتی جذب معاونت سياسی صدا و سيما می شوند که شبکه خبر نيز در ساختار اداری صداوسيما زير نظر همين معاونت است.
با توجه به آزمونهای گزينش خاص دانشگاه امام صادق برای پذيرش دانشجو، فارغ التحصيلانش هم مورد اعتماد نظام هستند و عجيب نيست که به رغم دشواری های استخدام در صداوسيما، بسياری از آن ها در مدتی کمتر از شش ماه به استخدام رسمی اين سازمان درآمدند. بي آنکه سابقه ای در رسانه ها داشته باشند، اغلب تحت عنوان کارشناس سياسی، سمت هايی چون دبير خبر، گزارشگر يا تهيه کننده برنامه های سياسی را در اختيار گرفتند.
اين بيت از مولانا با يک گرافيک ساده و صدای محمدرضا حياتی، تيزر ثابت روزهای نخست فعاليت شبکه خبر و پخش آزمايشي اش در سال ۱۳۷۸ بود. تحريريه ای مستقر در زيرزمين که هنوز خاکی بود و همزمان با توليد خبر، کارگران نيز مشغول بنايی و چيدن موزاييک.
حياتی در شبکه خبر نبود اما چون قبل از افتتاح بايد نماهنگها و تيزرها ساخته ميشد و گوينده های شبکه خبر صداهای آشنايی نداشتند، صدای حياتی معرف شبکه ای تازه تاسيس شد که اين روزها باز هم عضو با سابقه ديگری را از دست داده است.
حسن گلخنبان از قديمي ترين تصويربرداران اين شبکه همراه با کاروان همراه محمود احمدی‌نژاد رييس جمهور ايران به آمريکا سفر کرده بود. او پس از پايان نشست سازمان ملل به تهران بازنگشت و از دولت آمريکا درخواست پناهندگی کرد.
شبکه های مختلف راديويی و تلويزيونی صداوسيما طی سالهای اخير، برخی کارمندان و همکاران خود اعم از رسمی، قراردادی يا برنامه ای را به همين نحو از دست داده اند. در اين بين صداوسيما آماری ارائه نميکند اما شواهد و مستنداتی که ذيلاً به گوشه ای از آن اشاره شده نشان ميدهد در يک دهه اخير، شبکه خبر از حيث همکارانی که مهاجرت کردند يا به هر دليلی اعم از اخراج يا انصراف، شغل خود را از دست داده اند سرآمد ديگر شبکه های صداوسيماست.
نقل و انتقالات و جابه جاييها در شبکه های تلويزيونی عادی است و مرسوم. اما اين ميزان از رفت و آمد که اغلب نيز در سطح مجريان و گويندگان رخ ميدهد، در شبکه خبر بسيار چشمگيرتر از ساير شبکه هاست.
پرتعدادند چهره ها و صداهای آشنايی که ناگهان از قاب تصوير اين شبکه محو ميشوند، سر از کشوری ديگر در می آوردند يا در ايران ميمانند و ترجيح می دهند در رسانهای ديگر يا به طور کلی در شغلی ديگر فعاليت کنند. اين روند شامل بسياری از گويندگان و مجريان، سردبيران خبر، همکاران بخش فنی، تصويربرداران و گاه مسئولين و مديران شبکه خبر هم ميشود که برای اجتناب از طولانی شدن گزارش از ذکر همه آن ها خودداری شده است.
مهاجران، اخراجی ها و انصرافی ها
پای حسن گلخنبان به آمريکا رسيد اما دو نفر از همکاران بخش گرافيک شبکه خبر مدتهاست در مالزی هستند و مترصد طی روال اداری برای مهاجرت به استراليا. تصويربردار ديگری هم به انگلستان رسيده اما به خاطر پاره ای نگرانی ها مايل به درج نامش نيست.
خشايار جنيدی گوينده سابق اخبار انگليسی در شبکه خبر، مانند مهبد ابراهيمی و شهريار صيامی از ديگر همکاران سابق شبکه خبر حالا در بی بی سی فارسی فعاليت می کنند. نگارنده اين گزارش، چند سالی در شبکه خبر اجرای برنامه زنده ورزشی «در ورزش» و سپس «با ورزش» را در روزهای شنبه برعهده داشت.
يکی از چهره های شاخص گروه ورزش اين شبکه به تازگی از هلند درخواست اقامت کرده که با توجه به جريان پروندهایش فعلاً حاضر به مصاحبه در اين باره نيست. هومن شهبندی ديگر همکار اين شبکه در سالهای اول فعاليت شبکه خبر نيز اينک مقيم بلژيک است. گويندگان و مجريان متعددی هم در ايران هستند که به دلايل ديگری اعم از خواست و دغدغه شخصی يا اخراج، ديگر با شبکه خبر همکاری نمی کنند.
مريم سيگارودی از گويندگان محبوب شبکه خبر بود و در سال های نخست، شناخته شده ترين گوينده اين شبکه محسوب می شد. گويندگی را از صداوسيمای مرکز گيلان آغاز کرده و به دليل اجرای خوبش به تهران دعوت شد. اما پس از هشت سال گويندگی مجبور شد با آزردگی خاطر از حاشيه ها و زخم زبان ها، از شبکه خبر برود و در واحد دوبلاژ مشغول به کار شود.
هادی زنوزي اصل از گويندگان شبکه خبر که برخلاف عرف رايج در گويندگان خبر سياسی، حين اجرا لبخند می زد و صدا و اجرای خوبی داشت نيز ديگر فعاليتی نه در اين شبکه و نه در صداوسيما ندارد. او در پتروشيمی مشغول کار است.
اصغر حجازيان مدتی در بخش خبر سياسی و سپس اخبار اقتصادی و اجتماعی گويندگی کرد. اما به دلايلی که رسماً اعلام نشد، رفت و ديگر به شبکه بازنگشت.
فرشيد سلطانخواه از نخستين گويندگانی بود که زير بار الزام «ته ريش» گذاشتن نرفت! او همچنين اگر زمزمه اخراج يکی از گويندگان به گوش ميرسيد، به حمايت علنی از او بر می خاست. روزی که شايع شده بود هادی زنوزي اصل اخراج ميشود، گفته بود اگر چنين اتفاقی رخ دهد من هم استعفا خواهم داد.
حميده کيهان از روز نخست پخش آزمايشی در شبکه خبر بود و بسيار فعال. گفتگوی پزشکی را اجرا می کرد و اخبار بانوان را ميخواند و با برنامه زنده گروه علمی فرهنگی نيز همکاری داشت. او سال ۱۳۸۴ گويندگی خبر را کنار گذاشت و از صداوسيما رفت.
منير مصدری هم گوينده اخبار اجتماعی و اخبار جوان شبکه خبر بود. دقيق و حساس در تلفظ صحيح واژه ها. تحصيل کرده اقتصاد بود و ساير گويندگان شبکه، تلفظ واژه های اقتصادی را با او مرور می کردند. او را با اين بهانه که اجرا و صدای خوبی ندارد از شبکه خبر کنار گذاشتند.
هومان نارنجيها مدتی سرپرست گويندگان شبکه خبر بود و سردبير اخبار پزشکی. برنامه های پزشکی اش به خاطر طرح موضوعات پزشکی روز با بيانی ساده، بينندگان بسياری داشت و آمار تماس مخاطبين با اين برنامه بالا بود. او که همان زمان مديريت امور فرهنگی و پيشگيری از اعتياد را در سازمان بهزيستی برعهده داشت، در اوج محبوبيت برنامه اش ناگهان اعلام کرد به دليل افتتاح کلينيک ترک اعتياد، کمبود وقت دارم و ديگر به صداوسيما نمی آيم.
رضا ايزدی هم از گويندگانی بود که در همان سال های اول به دليل آنچه گفته می شد اختلاف سليقه با مديران است، با شبکه خبر وداع گفت. کيوان همتی نيز از گويندگان شاخص شبکه خبر بود که شش سال قبل از شبکه خبر خداحافظی کرد و به راديو بازگشت.
عبدالله عليخانی از گويندگان خوش صدای شبکه خبر بود که صدايش با اجرای آيه " وأعدوا لهم ماستطعتم من قوة" که قبل از خبرهای مرتبط با رويدادهای نظامی و مانورها پخش ميشود برای بينندگان تلويزيونی آشناست. او اجرای نريشن برنامه های سياسی فراوانی را برعهده داشت. عليخانی هم پس از سال ها اجرا و گويندگی در شبکه خبر، به دلايلی نامعلوم رفت.
عليرضا پياميار که گويندگی را از صداوسيمای زنجان آغاز کرده بود، يک سال پس از افتتاح شبکه خبر به جمع گويندگان پيوست. ابتدا اخبار مذهبی که قبل از اذان ظهر پخش می شد را اجرا می کرد اما سپس اخبار سياسی را هم می خواند. مدتی بعد او از اين شبکه رفت و در شبکه ای ديگر مشغول به کار شد.
گروه ورزش در نظرسنجی های مخاطبين همواره موفق ترين گروه در کل شبکه بوده و همچنان هست. اما در اين گروه هم خانه تکانيهای اساسی صورت گرفت. دکتر حميد قاسمی نخستين مدير گروه ورزش شبکه خبر حالا مدير تربيت بدنی دانشگاه پيام نور است. بسياری از خبرنگاران، گزارشگران و تهيه کنندگان اين گروه شغل خود را از دست دادند. اختيارات سيروس معدندار مدير بعدی را هم محدود کردند و در عوض افرادی مثل باجناق محمدجعفر صافی رييس پيشين دفتر صداوسيمای ايران در لندن، برای تهيه کنندگی برنامه های زنده وارد اين گروه شدند!
ساير عوامل مهم ريزش در شبکه خبر
غير از دلايل عام مانند مصائب فعاليت در رسانه غير آزاد و محدوديت هايی که بيش و کم در کل سازمان صداوسيما و رسانه های حکومتی وجود دارد، موارد ديگری هست که وقوع يا عوارض آن در شبکه خبر چشمگيرتر از ساير شبکه ها بوده است.
رد گزينش دسته جمعی خبرنگاران از اواخر سال ۱۳۸۴ از جمله اين اتفاقات است. پانزده خبرنگار شبکه خبر به بهانه رد گزينش از کار اخراج شدند. وقتی جای آنها بلافاصله با خبرنگارهای تازه کار "واحد مرکزی خبر" پر شد، مشخص گرديد که علت تسويه ناگهانی خبرنگاران شبکه از سوی واحد گزينش صداوسيما چه بوده است.
تبعيض در توزيع امتيازات و امکانات بين واحد مرکزی خبر و شبکه خبر نيز همواره محل اعتراض خبرنگاران شبکه خبر بوده و هست.
ماجرای فارغ التحصيلان دانشگاه امام صادق نيز از کابوسهای خبرنگاران اين شبکه بوده است. فارغ التحصيلان اين دانشگاه در رشته هايی مانند علوم سياسی به راحتی جذب معاونت سياسی صدا و سيما می شوند که شبکه خبر نيز در ساختار اداری صداوسيما زير نظر همين معاونت است.
با توجه به آزمونهای گزينش خاص دانشگاه امام صادق برای پذيرش دانشجو، فارغ التحصيلانش هم مورد اعتماد نظام هستند و عجيب نيست که به رغم دشواری های استخدام در صداوسيما، بسياری از آن ها در مدتی کمتر از شش ماه به استخدام رسمی اين سازمان درآمدند. بي آنکه سابقه ای در رسانه ها داشته باشند، اغلب تحت عنوان کارشناس سياسی، سمت هايی چون دبير خبر، گزارشگر يا تهيه کننده برنامه های سياسی را در اختيار گرفتند.