پس از آنکه شماری از نمايندگان مجلس شورای اسلامی روز سه شنبه، ديروز در اقدامی بی سابقه درصدد برآمدند تا گروه پارلمانی دوستی ايران و آمريکا را در مجلس شورای اسلامی تشکيل دهند، آيت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی امروز چهارشنبه، مذاکرات ميان تهران و واشينگتن را تنها برای يادآوری مسووليت و وظايف آمريکايی ها در قبال امنيت عراق دانست.
آيت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی چهارشنبه در مشهد و در جمع برخی از روحانيون و طلاب دينی اين شهر گفت:« سياست جمهوری اسلامی در عدم مذاکره با آمريکا تا زمانی که سياست های اين دولت استکباری تغيير نکند، به قوت خود باقی است.»
وی افزود:« به دليل اينکه آمريکا به عنوان دولت اشغالگر به وظايف خود در برقراری امنيت در عراق عمل نمی کند و دست دولت اين کشور را بسته و برای سرنگونی آن تلاش و از تروريست ها حمايت می کند، وزارت امور خارجه به درخواست دولت عراق تصميم گرفت در يک گفت و گوی رو در رو با آمريکايی ها، مسووليت و وظايف آنان را در قبال امنيت عراق يادآوری و با آنها اتمام حجت کند.»
روز يکشنبه، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی و سپس مقامات آمريکايی تاييد کردند که قرار است نمايندگان دو کشور بزودی برای بحث درباره امنيت عراق نشستی را در بغداد برگزار کنند.
مقامات ايالات متحده از جمله ديک چنی، معاون رييس جمهوری آمريکا در اظهارات خود مذاکره آتی را صرفا درباره عراق عنوان کرده و اعلام کرده اند که بحث هسته ای جمهوری اسلامی جايی در اين گفت و گوها نخواهد داشت.
رهبر جمهوری اسلامی نسبت به اين اظهارات واکنش تندی نشان داده و گفته است که« آمريکايی ها می گويند به غير از موضوع عراق، در مورد مساله ديگری مذاکره نخواهند کرد اما ما به آنها می گوييم حتی موضوع عراق هم به شما ربطی ندارد و گفت و گو فقط در مورد وظيفه اشغالگران در قبال امنيت عراق است.»
مهرداد خوانساری
آيت الله خامنه ای از واکنش برخی محافل داخلی نسبت به اين مذاکرات نيز انتقاد کرده و اظهار داشت:« کسانی که تصور می کنند جمهوری اسلامی ايران سياست مستحکم، منطقی و صد در صد قابل دفاع خود را در نفی مذاکره و ارتباط با آمريکا تغيير می دهد، سخت در اشتباه هستند.»
«تضاد در سخنان رهبر ایران»
مهرداد خوانساری، ديپلمات سابق ايرانی و تحليلگر مسايل سياسی ايران در انگلستان در گفت و گو با راديو فردا می گويد پيش از اين نيز آيت الله خامنه ای هرگونه مذاکره با آمريکا را ممنوع اعلام کرده بود و اعلام اينکه جمهوری اسلامی ايران درباره مسايل عراق با آمريکا گفت و گو کند، نشانه تضاد در سخنان رهبر جمهوری اسلامی است.
وی در ادامه می افزايد:« اين نخستين بار نيست که رهبر جمهوری اسلامی چنين واکنشی از خود نشان می دهد. چندی پيش وی هر گونه مذاکره با آمريکا را نفی می کرد و می گفت کسانی که با آمريکا وارد مذاکره می شوند، يا بايد احمق باشند و يا اصول ابتدايی سياست را نمی دانند. اينکه وی به هر حال موافقت کرده که ايران در چارچوب مسايل عراق وارد مذاکره با آمریکا شود، خود پيشرفتی است و در عين حال با حرف های پيشين رهبر جمهوری اسلامی تضاد دارد.»
مهرداد خوانساری در ادامه به همکاری ايران و آمريکا در مبارزه با طالبان در افغانستان اشاره می کند و می گويد در آن زمان ايران به صورت يکپارچه با آمريکا متحد نشد و می افزايد:« در زمانی که ايران در ارتباط با افغانستان همکاری می کرد، همزمان با عواملی که مخالف با آمريکا بودند نيز همکاری می کرد. امروز هم که بحث اين مذاکرات با آمريکا آغاز شده دليل آن نيست که اين مذاکرات به نتيجه ای خواهد رسيد و يا اينکه مواضع ايران و آمريکا می تواند به هم نزديک شود.»
وی در ادامه می افزايد:« مواضع ايران و آمريکا به کلی با هم متفاوت است و دولت آمريکا و دولت ايران نيازمند اين هستند که به مخاطبان خود اينطور پاسخ دهند که از مذاکره با هم امتناع نمی ورزند.»
رسول نفیسی
«احتمال حمله نظامی آمريکا به ايران وجود دارد»
دکتر رسول نفيسی، استاد دانشگاه در پايتخت آمريکا و کارشناس مسايل ايران نيز معتقد است مذاکرات ايران و آمريکا به نتيجه ای نخواهد رسيد و با ادامه سياست های تهران، احتمال حمله نظامی آمريکا به ايران نيز وجود دارد».
وی می افزايد:« خواهيم ديد که اين مذاکرات به جايی نخواهند رسيد و با توجه به کانديداهايی که در آمريکا برای رياست جمهوری وجود دارند و با جوی که در ايران حاکم است، اگر اين روابط همچنان ادامه پيدا کند، در زمانی برخورد نظامی ناگزير خواهد بود.»
در همين حال جلال جلالی زاده، نماينده اصلاح طلب مجلس ششم شورای اسلامی می گويد سياست آمريکا در خاورميانه تا کنون دوگانه بوده است و درباره اين مذاکرات هم سياستی دوگانه خواهد داشت.
اين نماينده مجلس در ادامه می افزايد:« تا زمانی که آمريکا در منطقه سياست دوگانه اعمال می کند؛ اين تنش و چالش در منطقه در ارتباط با سياست های آمريکا وجود خواهد داشت.»
رسول نفيسی، استاد دانشگاه در پايتخت آمريکا نيز با اشاره به گفته های اخير ديک چنی، معاون رييس جمهوری آمريکا درباره ايران به راديو فردا می گويد سياست جمهوری اسلامی نيز دوگانه است و می افزايد:« يک رويکرد جديدی که ديده می شود اين است که هم از طرف آمريکا و هم ايران تمايلاتی برای مذاکره و روابط سردی ديده می شود.»
او می افزاید:« اما از طرف ديگر همانطور که ديک چنی که از عرشه يک ناو هواپيما بر به ايران پيام های تند و خشن می دهد و سياست دوگانه هويج و چماق را دنبال می کند، در ايران هم سياست های دوگانه ديده می شود.مثلا حزب عدالتخواه قرار است در مقابل دفتر رييس جمهوری ايران تظاهراتی در مخالفت با مذاکره با آمريکا برپا کند. لحن تند روزنامه های دست راستی در ايران هم نشاندهنده اين است که محتوای اين مذاکرات و روابطی که بين ايران و آمريکا در عراق برقرار خواهد شد، چندان جدی نخواهد بود.»
در همين حال شماری از روزنامه های محافظه کار در تهران و نمايندگان تندرو در مجلس شورای اسلامی، تصميم جمهوری اسلامی برای برقراری مذاکره با آمريکا بر سر اوضاع عراق را تقبيح کردند.
روزنامه کيهان چاپ تهران که زير نظر نماينده آيت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی اداره می شود، اقدام ايران برای برقراری مذاکره با آمريکا را «دست دادن با شيطان و رقصيدن با گرگ ها» توصيف کرد.
همچنين رضا طلايی نيک، عضو کميسيون امنيت ملی مجلس شورای اسلامی اين مذاکرات را «خطای ديپلماتيک و سياسی» ناميد.
با اين حال شماری از نمايندگان مجلس شورای اسلامی روز سه شنبه در اقدامی بی سابقه در صدد بر آمدند تا «گروه پارلمانی دوستی ايران و آمريکا » را در مجلس شورای اسلامی تشکيل دهند.
داريوش قنبری، يکی از دست کم ده نماينده ای که تا کنون پای اين پيشنهاد را امضاء کرده اند، به خبرگزاری آسوشيتدپرس گفته است:« نمايندگان مجلس شورای اسلامی به دنبال کاهش تنش با آمريکا هستند.»
وی هدف از تشکيل اين کميته را « توضيح دادن واقعيات ايران به کنگره آمريکا» توصيف کرد.
آقای قنبری که اصلاح طلب محسوب می شود، می گويد در حالی که رابطه رسمی بين ايران و آمريکا وجود ندارد ما سعی می کنيم رابطه بين نمايندگان دو کشور ايجاد کنيم.
اصلاح طلبان ورابطه با آمریکا
اين درحالی است که همزمان با اعلام تمايل ايران و آمريکا برای مذاکره، گروه های اصلاح طلب داخلی نسبت به زمان و تيم مذاکره کننده ابراز نگرانی کردند.
جلال جلالی زاده
جلال جلالی زاده، نماينده پيشين اصلاح طلب مجلس ششم شورای اسلامی درباره مخالفت دو حزب عمده اصلاح طلب در مذاکره با آمريکا به راديو فردا می گويد:« هر کاری که بخواهد انجام شود در شرايط و زمينه مناسب مشکلی ندارد. اما اگر در زمان و مکان مناسب باشد، نتيجه بخش و موثرتر خواهد بود. مذاکره با آمريکا در ايران تابو شده است. ما بايد ببينيم آيا عدم مذاکره با آمريکا برای ايران مفيد تر است يا خير.»
با اين حال مهرداد خوانساری، ديپلمات سايق ايرانی و تحليلگر مسايل سياسی ايران در انگلستان می گويد مخالفت اصلاح طلبان با مذاکرات ايران و آمريکا اين است که اصولگرايان در شرايط کنونی مذاکره با آمريکا را مطرح کرده اند.
وی می افزايد:« پيش از اين نمايندگان حزب دموکرات اظهار تمايل کرده بودند به ايران سفر کرده و خواستار برقراری مذاکرات مستقيم با ايران بودند. اصلاح طلبان اکنون با مذاکره مستقيم با آمريکا مخالفت می کنند زيرا اصولگرايان با اين طرح موافقت کرده اند.»
با وجود اينکه تهران و واشينگتن تاکيد کرده اند مذاکرات بر سر مسايل عراق خواهد بود، آمريکا بارها از ايران خواسته است فعاليت های هسته ای خود را متوقف کند.
مهرداد خوانساری، تحليلگر مسايل ايران به راديو فردا می گويد با اينکه قرار است مذاکرات تنها درباره مسايل عراق باشد، مساله پرونده هسته ای جمهوری اسلامی بر اين مذاکرات تاثير خواهد گذاشت.
وی می افزايد:« حضور پرونده هسته ای و مشکلاتی که ايران با آمريکا در ارتباط با مسايلی مثل لبنان و فلسطين و افغانستان و مسايل منطقه دارد، اگر هم مورد مذاکره قرار نگيرد، به نوعی در اذهان مذاکره کنندگان وجود دارد و بر مذاکرات تاثير می گذارد.»
جلال جلالی زاده، نماينده پيشين در مجلس ششم نيز می گويد جمهوری اسلامی بايد منافع ايران را در نظر بگيرد و دست از فعاليت های هسته ای خود بردارد. وی می افزايد:« ايران بايد اولويت های لازم براي منافع کشور را در نظر بگيرد و با لجبازی و يک طرفه برخورد کردن موفق نخواهد بود.»
بسياری از تحليلگران معتقدند مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی، توانايی کافی برای مذاکره با آمريکا را ندارند اما مهرداد خوانساری، تحليلگر مسايل ايران در انگلستان می گويد مساله توانايی مذاکره کنندگان نيست بلکه سرنوشت مذاکرات به ميزان انعطاف جمهوری اسلامی بستگی دارد.
وی می افزايد:« به نظرم کسانی که وارد مذاکره می شوند و در شورای امنيت ملی ايران کار می کنند، مدت زيادی است که با مذاکره کنندگان و ديپلمات های خارجی وارد مذاکره بوده اند. مساله توانايی مذاکره کنندنگان نيست، مساله ميزان انعطافی است که جمهوری اسلامی بتواند از خود نشان دهد که به مواضعی بر مي گردد که رهبر جمهوری اسلامی برای مذاکره کنندگان تعيين می کند.»
جمهوری اسلامی ايران و ايالات متحده آمريکا از سال ۱۳۵۹ و از زمان اشغال سفارت آمریکاا در تهران روابط رسمی با يکديگر نداردند و سفارت سوييس تنها کانال ديپلماتيک و رسمی دو کشور محسوب می شود.
سال گذشته اعلام شد که قرار است نمايندگان دو کشور در عراق با يکديگر درباره تحولات و امنيت اين کشور مذاکره کنند ولی به طور ناگهانی اين نشست لغو شد.
آيت الله خامنه ای در سخنان امروز چهارشنبه خود علت انجام نشدن اين گفت و گوهای را «بد ادايی» آمريکايی ها عنوان کرد.