پروين دولت آبادی و «تحول در دنیای زبانی شعر کودک»

پروین دولت آبادی، ساعر شعر کودک در گذشت. عکس از مهر

پروين دولت آبادی، از پايه گذاران و پيشگامان شعر مدرن کودک و نيز از بنيادگذاران شورای کتاب کودک سحرگاه روز سه شنبه ۲۷ فروردين ماه ديده بر جهان فروبست.


خانم دولت آبادی در سال ۱۳۰۳ در اصفهان زاده شد. در همان جا تحصيل کرد. پروين دولت‌آبادی دانش‌آموخته رشته عکسبرداری داخلی از انگليس بود.


وی پس از پايان دوره دبيرستان مدتی در پرورشگاه کودکان بی سرپرست کار کرد. حاصل کار او در اين پرورشگاه نوشتن سروده هايی برای کودکان بود.


خانم دولت آبادی در سال های دهه ی ۴۰ خورشيدی با همراهی ليلی ايمن آهی به گردآوری گنجينه ی ادبيات کودک پرداخت و از ويراستاران بخش کتاب های کودکان در موسسه انتشاراتی فرانکلين نيز به شمار می رفت.


پروين دولت آبادی را می توان در زمره نسل دوم شاعران کودک از دوره ی پس از مشروطه قرار داد.


افرادی چون ميرزا يحيی دولت آبادی و ميرزا حسن خان رشديه؛ کمی بعدتر جبار باغچه بان و عباس يمينی شريف و چند سالی بعد هم پروين دولت آبادی و محمود کيانوش.


تحول در دنیای زبانی شعر کودک


محمدهادی محمدی، پژوهشگر و تاريخ نگار ادبيات کودکان در تهران ويژگی عمده ی شعر پروين دولت آبادی را آشنايی زدايی از عناصر طبيعی و نوسازی آنان می داند و می گويد: «شعر پروين دولت آبادی دنيای زبانی شعر کودک را متحول کرد. وی از ويژگی های طبيعی مانند خورشيد، ماه، چهارفصل و هر آن چه در طبيعت وجود دارد آشنايی زدايی کرد و آنها را به گونه ای شگفت برای کودکان دوباره سازی می کند.»


  • «شعر پروين دولت آبادی دنيای زبانی شعر کودک را متحول کرد. وی از ويژگی های طبيعی مانند خورشيد، ماه، چهارفصل و هر آن چه در طبيعت وجود دارد آشنايی زدايی کرد و آنها را به گونه ای شگفت برای کودکان دوباره سازی می کند.»
محمدهادی محمدی

آقای محمدی به عنوان نمونه از موضوع زمستان در آثار خانم دولت آبادی ياد می کند و می گويد اين فصل به جای آنکه مطابق معمول از سرما و تاريکی و گرسنگی بگويد زيبايی های طبيعت در اين فصل را می بيند و برای کودکان شرح می دهد.


به باور آقای محمدی تا پيش از دهه چهل شعر کودک بسيار پندگرا بود ولی از اين پس و با ورود شاعرانی چون پروين و محمود کيانوش، شعر کودک با جوهر زيبايی شناختی مطرح شد.


آقای محمدی می گويد: «دهه چهل خورشيدی در ايران سرآغاز ايجاد تحول در شعر کودک است. در اين دهه، پروين دولت آبادی و محمود کيانوش با يکديگر همسو می شوند و تحولی در شعر کودک ايجاد می کنند. به اين صورت که کيانوش نظريه پردازی می کند و پروين به خاطر قريحه خوب و آشنايی اش با شعر کهن ايرانی برای کودکان شعر می گويد.»


«شاعر کلاسیک»


به باور پوران فرخ زاد نويسنده و شاعر در تهران برخلاف باور بسياری از افراد پروين دولت آبادی تنها شاعر کودکان نبود.


وی می گويد: «وی بخشی از مادرانگی وجودش را پاييز سرودن شعر برای کودکان کرد. ولی او يکی از بزرگ ترين شاعران کلاسيک ماست. وی شاعری قدر و نمونه ای ناب از بانوی قلم بدست ايرانی بود.»


پروين دولت آبادی پس از انقلاب اسلامی ايران مانند بسياری ديگر از هنرمندان و انديشه وران خانه نشين شد و روزگار را در انزوا گذرانيد. انزوايی که سرانجام در سحرگاه روز گذشته برای هميشه به پايان رسيد.


از ميان کتاب های خانم دولت آبادی می توان از «قايق ابرها»، «باز می آيد پرستو نغمه خوان»، «جُمجُمَک، برگ خزان» و«در بلورين جامه انگور» ياد کرد.


پيکر وی چهارشنبه ۲۸ فروردين در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.