تهديد ترکيه به حمله به شمال عراق برای سرکوبی شورشيان کرد وابسته به حزب کارگران کردستان ترکيه منطقه را با چالشی تازه روبرو کرده است.
دولت ترکيه تهديد به حمله به شمال عراق را اين گونه توضيح می دهد که حزب کارگران کردستان ترکيه از شمال عراق به عنوان پناهگاه و پايگاه حمله به ترکيه استفاده می کند.
اين در حالی است که دولت عراق و دولت منطقه ای در کردستان عراق ضمن ابراز مخالفت خود با حمله نظامی ترکيه پيشنهاد هايی را برای حل اين بحران ارایه مي دهند.
نوری المالکی، نخست وزير عراق، در سفر دو هفته پيش خود به ترکيه به مقامات اين کشور قول داد که برای ريشه کن کردن «پ کا کا» با ترکيه همکاری کند، ولی افزود اين پارلمان عراق است که حرف آخر را در اين زمينه بايد بزند.
رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه روز پنجشنبه با رد اين خبر که ترکيه حريم هوايی خود را بر روی پروازها به شمال عراق بسته است گفت ترکيه تحريم هائی را عليه گروه هایی که از پ کا کا پشتيبانی مي کند وضع کرده است اما اين تحريم ها هنوز به مرحله اجرا گذاشته نشده اند. گفته مي شود منظور از اين گروه ها دولت خود مختار کردستان عراق برهبری مسعود بارزانی است.
روز شنبه در حالی کنفرانس کشورهای همسايه عراق در استانبول آغاز بکار کرد، که سايه تهديد ترکيه به حمله به عراق براين کنفرانس سنگينی می کند.
در حالی که کانداليزا رايس وزير خارجه ايالات متحد آمريکا روز جمعه وارد آنکارا شد، قرار است رجب طيب اردوغان نخست وزير ترکيه روز دوشنبه آينده در واشنگتن با جرج بوش رئيس جمهور آمريکا ديدار کند. واشنگتن نگران آن است که حملات احتمالی ترکيه به ناآرامی در اين منطقه نسبتا آرام عراق دامن زند.
ترکيه پ کا کا را گروهی تروريست می داند ومی گويد اين سازمان از آغاز فعاليت های خود در سال ۱۹۸۴ تا کنون حدود ۴۰ هزار شهروند ترک را کشته است.
ايالات متحد آمريکا واتحاديه اروپا نيز سازمانی تروريستی می خوانند. پ کا کا اما خود را گروه مبارزی می داند که برای حقوق شهروندان کرد در ترکيه مبارزه می کند.
ترکيه در حال حاضربا استقرار بيش از صد هزار نيروی نظامی در نزديکی مرز خود با عراق به قدرت نمائی و افزايش فشار بر دولت خود مختار کردستان عراق دست زده است.
سوريه به عنوان يکی از کشورهایی که اقليتی کرد در آن زندگی می کند، از همان ابتدای اعلام تصميم ترکيه از اين دولت اعلام حمايت کرده است، در حاليکه ايران موضعی روشن در اين باره اعلام نکرده است.
منوچهر متکی، وزير امور خارجه جمهوری اسلامی در ديدار خود با مقام های سوريه گفت:« اقدامات تروريستی پ کا کا (حزب کارگران کردستان)، به جز ترکيه، ايران و سوريه را هم تهديد می کند».
بگفته آقای متکی ايران خواهان موفقيت ترکيه در تلاش های ديپلماتيک خود برای حفظ امنيت خود و حفظ امنيت و استقلال عراق است.
جمهوری اسلامی خود ماه ها ست که با حمله به روستاهای مرزی در خاک عراق با گروه پژاک به نبرد مشغول است. ايران پ کا. کا. و پژاک را دست پرورده آمريکا می خواند.
روز جمعه کانداليزا رايس وزير خارجه آمريکا در آنکارا پ کا کا را دشمن مشترک خواند و قول داد که عليه اين سازمان در شمال عراق عمليات موثری انجام شود. خانم رايس همزمان بارديگر مخالفت خود را با حمله ترکيه به شمال عراق اعلام کرد و گفت چنين اقدامی با عث بی ثباتی در منطقه می شود.
- احتمال حمله ترکيه به شمال عراق در حال حاضر نمی رود بلکه ترکيه هدفش فعلا وارد آوردن فشار های اقتصادی به دولت خود مختار کردها در شمال عراق است و در اين راستا است که اعلام کرده است تحريم هايی را برعليه دولت کرد د رشمال عرق به مرحله اجرا خواهد گذاشت
نخست وزير دولت محلی کردهای عراق نيز روز جمعه در بيانيه ای عمليات پ. کا .کا در داخل خاک ترکيه را محکوم کرد.
منوچهر متکی که برای شرکت در اين اجلاس به ترکيه سفر کرده است پنجشنبه شب با علی باباجان همتای ترک خود گفت وگو کرد.
استفاده داخلی از مساله پ. کا. کا
امين موحدی روزنامه نگار در آنکارا براين باور است که حزب توسعه و عدالت، حزب حاکم در ترکيه با دادن مانور سياسی سعی دارد با دامن زدن به مساله خطر پ کا. کا. از اين مساله بهره برداری سياسی کند.
آقای موحدی می گويد:« احتمال حمله ترکيه به شمال عراق در حال حاضر نمی رود بلکه ترکيه هدفش فعلا وارد آوردن فشار های اقتصادی به دولت خود مختار کردها در شمال عراق است و در اين راستا است که اعلام کرده است تحريم هايی را برعليه دولت کرد د رشمال عرق به مرحله اجرا خواهد گذاشت مانند قطع برق شمال عراق و محدود کردن واردات کالا به شمال عراق.»
آقای موحد در باره پيامدهای سياسی حملات پ کا کا و درگيری نيروهای ترکيه با شورشيان کرد، می گويد:« دولت اسلام گرای رجب طيب اردوغان تلاش دارد از موقعيت پيش آمده بهره برداری کند و با دامن زدن به احساسات مذهبی ترک ها پيشاپيش سفر رسمی نخست وزير ترکيه به واشنگتن با وارد کردن فشار به آمريکا امتياز های مورد نظر خود را بگيرد».
آقای موحدی می افزايد:«ترکيه در روزهای گذشته شاهد تظاهراتی بود که مردم ترکيه با اعتراض به پ کا کا در طی اين راه پيمايی ها شعارهای مذهبی و ضد آمريکايی هم سر دادند».
امين موحدی در باره برخی از امتياز های که ترکيه مايل است از آمريکا بگيرد می گويد: «ترکيه امتياز هايی همچون :تضمين آمريکا به ترکيه که يک دولت کرد درعراق ايجاد نخواهد شد، حمايت آمريکا از تلاش های ترکيه برای پيوستن به اتحاديه اروپا، گسترش مناسبات اقتصادی و نفتی آمريکا با ترکيه، را نظر دارد».
به گفته آقای موحد «در مقابل ترکيه می تواند به آمريکا قول گشوده شدن پايگاه های نظامی خود را به روی نيروهای آمريکا در صورتی که آمريکا به ايران حمله کند، بدهد».
آقای موحدی تصريح می کند:« عراق از طريق آمريکا با ترکيه در حال رايزنی است تا از جنگی در اين منطقه جلوگيری شود».
به نظر امين موحدی در صورت بروز جنگ در شمال عراق و حمله ترکيه به اين منطقه برنده اصلی اين جنگ دولت جمهوری اسلامی خواهد بود چون دولت ايران بی ميل نيست که منطقه آرام شمال عراق هم دچار آشوب شود.
بگفته آقای موحدی «حرکت های پ کا کا عاملی شده است برای تسريع سياست های مورد نظر ترکيه در منطقه. رسانه های ترکيه با انتشار گزارش هائی مبنی بر اينکه پ کا کا با استفاده از پايگاه های خود در شمال عراق به ترکيه حمله می کند، افکار عمومی را برای يک حمله احتمالی آماده می کند و به نظر می رسد که دولت ترکيه موفق شده است اذهان ترک ها را قانع کند که سياست در پيش گرفته موجه است».
نا خشنودی از تحولات شمال عراق
طاهر علی يار روزنامه نگار مقيم پاريس نير در اينباره می گويد ترکيه ازهمان آغاز با رويدادها و تحولات تازه درعراق روی خوشی نشان نداده است.
اومی افزايد:« ترکيه و بويژه نظاميان اين کشور از پا گرفتن يک سيستم دولتی کردها در شمال عراق نا خشنودند».
بگفته آقای علی يار «بطور عموم تحولات دموکراتيکی در عراق و بويژه در بخش کردنشين مورد علاقه ترکيه نيست زيرا ساختار سياسی در ترکيه برای قبول اين تحولات مشکل دارد».
از منظر آقای علی يار سياست کنونی ترکيه بيشتر در جهت تغيير در فرايند دموکراتيزه شدن عراق است.چون ترکيه مدت ۲۰ سال است که با پ کا کا در حال جنگ است و در ماه های گذشته هم تغيير قابل توجهی در اين زمينه روی نداده است که سياست فعلی ترکيه را توجيه کند
- تحولات دموکراتيکی در عراق و بويژه در بخش کردنشين مورد علاقه ترکيه نيست زيرا ساختار سياسی در ترکيه برای قبول اين تحولات مشکل دارد
آقای علی يار می گويد:« کردهای عراق باتوجه به روابط خوب خود با آمريکا بارها اعلام کرده اند که به هيچوجه تمايلی ندارند وارد درگيری های ترکيه و پ کا کا شوند بلکه حتی اعلام آمادگی کرده اند برای حل اين بحران آماده اند با ترکيه همکاری کنند. اما ترکيه به اين آمادگی پاسخی مثبت نداده است».
او می افزايد:«بنابراين واکنش کردها در صورت حمله ترکيه به شمال عراق طبيعتا اين خواهد بود که مانند هر ملتی که مورد حمله قرار گيرد از خود دفاع کند. بنابراين يک حمله احتمالی برای عراق نا ملايماتی زيادی را با خود همراه خواهد داشت چون دولت عراق که در راه تثبيت يک سيستم دموکراتيک است، هنوز ضعيف است»
اين روزنامه نگار مقيم پاريس اضافه می کند:« گذشته از آن حمله ترکيه به شمال عراق با استراتژی کلی ايالات متحد آمريکا و اتحاديه اروپا که خواهان ثبات در منطقه هستند نيز در تضاد قرار می گيرد».
بگفته آقای علی يار« اگر چه عراق ضعيف است اما در صورت حمله ترکيه به شمال اين کشور احتمالا کشورهای عضو اتحاديه عرب ساکت نخواهند نشست و اين خطر هم وجود دارد که ايران در صورتی که ببيند ترکيه بخشی از خاک عراق را اشغال کرده است، اين کشور هم وارد معرکه شود».
آقای علی يار روزنامه نگار در پاريس می گويد، يک حمله احتمالی ترکيه به شمال عراق با استراتژی دولت آمريکا که چتر حمايت خود را بر سر دولت عراق گسترده است، نيز در تضاد است.
- به رغم نقش مهمی که آمريکا در اين بحران بازی می کند، به نظر می رسد که اين کشور نقشی چند گانه را در پيش گرفته است: از يک سو آمريکا مخالف تشديد نا آرامی در عراق است اما از سوی ديگر بی ميل نيست، با فشار آوردن به دولت خود مختار کردستان، از طرح خواست های بيشتر کردها و دست يابی آنان به وزنه بيشتری در دولت مرکزی عراق جلو گيری کند
به باور آقای علی يار هم کردهای عراق و هم کردهای ايران با درگيری های نظامی مخالف اند.
آقای علی يار ابراز اميدواری می کند که با گسترش فريند دموکراسی در ترکيه و رعايت حقوق اقليت کرد در اين کشور زمينه اين درگيری ها از بين برود.
رويکرد چندگانه آمريکا در بحران کنونی
جلال جلالی زاده نماينده پيشين مجلس شورای اسلامی در سنندج می گويد بحران کنونی بسيار پيچيده است چون بسياری از کشورها در اين بحران نقش بازی می کنند و هرکدام منافع مورد نظرخود را پی گيری می کند.
آقای جلالی زاده می گويد :«حمله احتمالی ترکيه به کردها به منافع همه کردها در جهان لطمه می زند، بنابراين کردهای ايران از همه احزاب و گروه های مختلف با يک چنين حمله ای مخالفند ومعتقدند چنين حمله پيامدهای بسيار منفی در منطقه خواهد داشت و باعث حساسيت وهمگرائی شديد کردها درجهان خواهد شد».
آقای جلالی زاده می گويد:«انتظار می رفت که ايران با نگاه به کردها به عنوان هم پيمانان تاريخی خود از آنان حمايت می کرد. اما دولت ايران به خاطر منافع خود تنها در مقاطعی از کردهای عراق حمايت کرده است.
نماينده پيشين مجلس شورای اسلامی می افزايد:«هدف تهديد ترکيه به حمله به شمال عراق تضعيف دولت کردستان عراق و به نوعی مبارزه با هرنوع هويت کردی در کشورهای منطقه است».
آقای جلالی زاده تاکيد می کند:«بدون توجه به اينکه چه کسی در ترکيه حکومت می کند چه اسلام گراها و چه لائيک ها، کردهای ترکيه از بسياری از حقوق خود محرومند».
آقای جلالی زاده براين باور است که «به رغم نقش مهمی که آمريکا در اين بحران بازی می کند، به نظر می رسد که اين کشور نقشی چند گانه را در پيش گرفته است: از يک سو آمريکا مخالف تشديد نا آرامی در عراق است اما از سوی ديگر بی ميل نيست، با فشار آوردن به دولت خود مختار کردستان، از طرح خواست های بيشتر کردها و دست يابی آنان به وزنه بيشتری در دولت مرکزی عراق جلو گيری کند».