سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، روز چهارشنبه هشتم تیر از صادرات ۲۵ میلیارد و ۳۱۳ میلیون دلاری نفت و محصولات نفتی ایران در سال ۲۰۲۱ خبر داد که نسبت به سال ۲۰۲۰ رشدی ۲۱۶ درصدی داشته است؛ به عبارتی بیش از سه برابر شده است.
با این‌حال، درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته کمتر از نصف دوران پیش از تحریم‌های آمریکاست. ایران قبل از تحریم‌ها سالانه بیش از ۶۰ میلیارد دلار صادرات نفت و محصولات نفتی داشت.
بخشی از رشد درآمدهای نفتی ایران در سال گذشته به‌دلیل افزایش قیمت‌های جهانی نفت و بخشی دیگر به‌دلیل رشد صادرات نفت کشور بوده است.
قیمت نفت شاخص برنت از حدود ۴۲ دلار در سال ۲۰۲۰ به بالای ۷۰ دلار در سال گذشته رسید.
اوپک در گزارش جدید سالانه خود همچنین گفته که ایران در سال گذشته روزانه به‌طور متوسط ۷۶۳ هزار بشکه صادرات نفت خام و ۳۳۳ هزار بشکه صادرات میعانات گازی (نوعی نفت خام فوق سبک که از میادین گازی تولید می‌شود) به همراه محصولات نفتی داشته است.
بیشتر در این باره: وزیر نفت ایران: صادرات گاز و پتروشیمی امسال حدود ۲.۵ برابر افزایش یافته استایران قبل از تحریم‌های آمریکا روزانه ۲.۱ میلیون بشکه صادرات نفت خام و نزدیک به یک میلیون بشکه صادرات میعانات گازی و محصولات نفتی داشت. پس از تحریم‌های نفتی آمریکا، صادرات نفت ایران به سرعت رو به کاهش نهاد و در سال ۲۰۲۰ مجموع صادرات نفت و محصولات نفتی ایران به ۶۸۵ هزار بشکه در روز سقوط کرد و پارسال به نزدیک ۱.۱ میلیون بشکه در روز رسید.
از زمان روی کار آمدن دولت جو بایدن و امید به احیای برجام، صادرات نفت ایران به شدت جهش کرده است؛ اگرچه بخش اعظم نفت صادراتی ایران از طریق واسطه‌ها و تحت عنوان نفت عراق، عمان، امارات، مالزی و اندونزی راهی چین می‌شود.
آمارهای اوپک نشان می‌دهد که سهم ایران از کل صادرات نفت اعضای این سازمان در سال ۲۰۱۷ که هنوز تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران اعمال نشده بود، حدود ۱۰ درصد بود، اما در سال ۲۰۲۰ به ۲.۵ درصد سقوط کرد و پارسال تنها ۴.۵ درصد بوده است.
اعضای اوپک در سال ۲۰۲۱ روی‌هم‌رفته بیش از ۵۶۰ میلیارد دلار درآمدهای ناشی از صادرات نفت داشته‌اند. عراق که تا سال ۲۰۱۷ تقریبا درآمد صادرات نفتی همسان با ایران داشت، پارسال بیش از سه برابر ایران از محل صادرات نفت درآمد کسب کرده است.
اوپک می‌گوید در مجموع ارزش کل صادرات نفتی و غیرنفتی، همچنین خدمات ایران در سال گذشته حدود ۵۸ میلیارد دلار بوده که ۱۹ میلیارد دلار بیش از سال ۲۰۲۰ است؛ اما این رقم در سال ۲۰۱۷ که هنوز تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعمال نشده بود بیش از ۱۱۳ میلیارد دلار بود.
سقوط سهمگین درآمدهای نفتی ایران طی چند سال گذشته باعث کسری بودجه هنگفت دولتی و افت چشمگیر ارزش ریال شده است.
نکته مهم دیگر در گزارش اوپک این است که ایران در سال ۲۰۲۱ نه توانسته است که ذخایر نفت و گاز خود را با اکتشافات جدید افزایش دهد و نه ظرفیت پالایشگاهی کشور نسبت به سال ۲۰۲۰ تغییری کرده است.
ایران پارسال روزانه کمتر از ۱.۷ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی پالایش کرده که این میزان معادل سه چهارم ظرفیت پالایشگاهی کشور است. حدود یک چهارم از ظرفیت پالایشگاهی ۲.۲ میلیون بشکه‌ای نفت و میعانات گازی ایران به‌دلیل فرسودگی پالایشگاه‌های قدیمی بلااستفاده است.