گزارش‌های تازه حاکی است که دو محوطه مهم تاریخی ایران باستان، یعنی تخت جمشید و بیستون، هر دو بر اثر ادامه «فعالیت شرکت‌های پتروشیمی» در نزدیک آنها با «تخریب روزافزون» روبه‌رو شده‌اند.
خبرگزاری ایلنا روز دوشنبه دهم اردیبهشت به نقل از متخصصان گلسنگ نوشته درحال حاضر تأثیر مخرب گلسنگ‌های رشدکننده روی سطوح تاریخی در بیستون بسیار چشمگیرتر از سایر بناهای تاریخی دیگر حتی تخت جمشید است.
محمد سهرابی، متخصص گلسنگ‌شناس گفته که موقعیت جغرافیایی پتروشیمی بیستون و تصاعد گازهای نیتروژن‌دار ناشی از فعالیت آن مرکز صنعتی، توأم با وجود سایر عوامل زنده و غیر زنده مؤثر بر رشد گلسنگ‌ها، سبب شده که گلسنگ‌های بیستون، غالباً تبدیل به «گلسنگ‌های نیتروژن‌دوست شوند و فعالیت آنها بسیار سریع‌تر و مخرب‌تر از روند معمول پیش رود».
محوطه باستانی بیستون در نزدیکی کرمانشاه، سنگ‌نگاره‌ای منحصر به فرد دارد که از مهمترین سندهای تاریخ جهان به‌شمار می‌رود. این سنگ‌نگاره و سنگ‌نبشته آن که از دوران هخامنشی به یادگار مانده و به زبان‌های پارسی باستان، ایلامی و بابلی نوشته شده، در سال ۲۰۰۶ به فهرست یونسکو افزوده شد.
بیشتر در این باره: شبح کوروشصامت اجرایی، مدیر پایگاه جهانی بیستون، به ایلنا گفت: «پیش از آنکه پرونده بیستون در میراث جهانی به ثبت برسد، پتروشیمی کرمانشاه در فاصله ۵ کیلومتری هوایی که هم‌اکنون در حریم منظری این اثر جهانی قرار گرفته، احداث شده بود.»
او توضیح داد که «زمستان سال ۱۴۰۱ پایگاه میراث جهانی بیستون جلساتی با مدیرعامل پتروشیمی با هدف اجرای مطالعات آسیب‌شناسی و نجات‌بخشی کتیبه بیستون برگزار کرد و درخواست همکاری برای اجرای طرح مطالعاتی و آسیب‌شناسی داشت که متأسفانه پتروشیمی موافقت نکرد و زیر بار مطالعات آسیب‌شناسی و نجات‌بخشی نرفت.»
به گفته مدیر پایگاه جهانی بیستون، این پایگاه «در این سال‌ها بحث‌ها و درگیری‌های متعددی با پتروشیمی داشته اما آنها هیچگاه زیر بار این طرح نرفتند و در آخرین جلسه مدیرعامل پتروشیمی اعلام کرد که من می‌توانم برای میراث فرهنگی گریه کنم اما نمی‌توانم نان بدهم.»
در همین حال، علیرضا جعفری زند، باستان‌شناس، نیز روز دوشنبه اعلام کرد که «شرکت پتروشیمی مرودشت تأثیر مستقیم و مخربی بر نقوش تخت جمشید و تخت رستم دارد.»
او افزود که «به‌همین خاطر پیش از انقلاب طرح انتقال پتروشیمی مطرح شد اما پس از انقلاب ... متأسفانه طرح جابجایی پتروشیمی با وجود انتقادات کارشناسان هیچگاه به نتیجه نرسید.»
علیرضا جعفری زند اضافه کرد که به این خاطر «در حال‌حاضر شاهد افزایش رشد گلسنگ‌ها و تخریب نقوش تخت جمشید هستیم.»
تخت جمشید در دوره‌ای طولانی پایتخت شاهنشاهی ایران بود و در سال ۱۹۷۹ در فهرست یونسکو ثبت شد.
بیشتر در این باره: هشدار در مورد «اثرات مخرب» پتروشیمی شیراز بر تخت جمشید