اظهارات رئیسجمهور منتخب در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی مبنی بر «مُشت محکم بر دهان تحریمیها»، موجی از واکنشها و درخواستها برای «عذرخواهی» او از مردم را در فضای مجازی ایران بهدنبال داشته است.
مسعود پزشکیان روز دوشنبه ۳۱ تیرماه در نطق کوتاهی در مجلس گفت: «امیدوارم خداوند ما را شرمنده این مردم عزیزی نکند که علیرغم تبلیغاتی که برای نیامدن پای صندوقها میکردند، آمدند و مشت محکمی بر دهان آدمهایی زدند که از خارج و داخل نشسته بودند و تبلیغ میکردند».
این اظهارات در شرایطی بیان شد که در دور نخست چهاردهم دوره انتخابات ریاستجمهوری، بیش از ۶۰ درصد افراد واجد شرایط، انتخابات را تحریم کردند.
وزارت کشور جمهوری اسلامی همچنین میزان مشارکت در دور دوم انتخابات را نزدیک به ۵۰ درصد اعلام کرد.
بیشتر در این باره: مسعود پزشکیان و روایت «اصلاحطلبی بدون اصلاحات»علاوه بر کاهش چشمگیر مشارکت در انتخابات مختلف اخیر در ایران، سرکوبهای خونین اعتراضات پس از مرگ مهسا (ژینا) امینی، موضوع مشارکت یا تحریم انتخابات ریاستجمهوری چهاردهم را به یکی از اصلیترین محورها پیرامون این رقابتها بدل کرده بود.
فضای دوقطبی ایجادشده درباره مشارکت یا تحریم انتخابات به اندازهای شدید بود که برخی چهرههای نزدیک به اصلاحطلبان نیز همحزبیهای خود را بهدلیل تصمیم به مشارکت در انتخابات ملامت میکردند.
کاربران شبکههای اجتماعی، اظهارات آقای پزشکیان را «توهین» به تحریمیها تعبیر کردهاند که علاوه بر شهروندان عادی، شماری از آنها شامل فعالان سیاسی-مدنی، خانوادههای دادخواه و چهرههای شناختهشده در عرصههای هنر و فرهنگ بودند.
رئیسجمهور منتخب پس از واکنشها در فضای مجازی به اظهاراتش، در توئیتی در شبکه ایکس نوشت که «دشمنان مردم ایران تمام تلاششان را کردند تا نگذارند مردم پای صندوقها بیایند. حساب مردم شریفی که به هر دلیلی ناراضی هستند، از دشمنان و بددلان جداست». اما این توضیح نیز از شدت واکنشها به اظهارات او در مجلس کم نکرد.
برخی فعالان سیاسی و روزنامهنگاران از او خواستهاند به جای «توجیه» اظهاراتش، از مردم «عذرخواهی» کند.
شماری از کاربران نیز از تقسیم شهروندان ایران به «آمدهها و نیامدهها» انتقاد کرده و نوشتهاند که این نوع برخورد خلاف وعدههای انتخاباتی پزشکیان است.
هرمز شریفیان، روزنامهنگار، اظهارات رئیسجمهور منتخب را «توهین» به افرادی چون صدیقه وسمقی، اسلامشناس و ابوالفضل قدیانی، فعال سیاسی مخالف حکومت دانسته است که بر ضرورت تحریم انتخابات تأکید میکردند.
او در شبکه ایکس نوشت: «ما به عنوان روزنامهنگار حق نداریم به جامعه بگوییم رأی ندهید اما یک کنشگر پیشینهدار سیاسی مانند افراد محترمی که نام برده شد، حق دارند از مردم بخواهند تا در انتخابات شرکت نکنند. چون از حق شهروندی خود استفاده کرده و این برخلاف رئیس دولت حداقلی است، باید بهدهانشان مشت کوبید؟»
علاوه بر صدیقه وسمقی و ابوالفضل قدیانی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد هم در حصر از رأیدادن خودداری کرده و نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل، نیز به صراحت اعلام کرد که در انتخابات شرکت نمیکند.
بسیاری دیگر از زندانیان سیاسی نیز با صدور بیانیهای این انتخابات را تحریم کرده بودند.
بهرام پارسایی، نماینده پیشین مجلس، در توئیتی از آقای پزشکیان پرسیده است: «اگر بر این باورید آنها که آمدند، مشت محکمی به دهان طرفداران نیامدهها زدند، اکثریتی که نیامدند مشت محکم به دهان کی زدند؟»
مهدی محمودیان، فعال سیاسی و زندانی سیاسی پیشین، نیز در شبکه ایکس نوشته که آقای پزشکیان «تا قبل از انتخابات از دوستی و اتحاد و همدلی میگفت و امروز از همان مشتهای رهبرش در برابر مردم سخن میگوید. برای همدلی با ۲۰ درصد حامیان حکومت هر شب از این هیئت به آن هیئت میدود اما در برابر ۶۰ درصد مردمی که رای ندادند مشت آهنین نشان میدهد».
فرج سرکوهی، نویسنده و منتقد ادبی، نیز موضوع «مشت محکم بر دهان تحریمیها» را «تحفهٔ مشترکِ خامنهای و اصلاحطلبانِ حکومتی» معرفی کرده و نوشته است: «برخی کسان که ادعای دموکراسیخواهی داشتند اما با سیاستِ ترساندنِ مردم از لولو برای هلو تبلیغ میکردند منتظرِ "مشتهای محکم" بعدی باشند».
محمد آقازاده، روزنامهنگار، نیز با اشاره به اظهارات رئیسجمهور منتخب، از افرادی که به نوشته او از «ترس» سعید جلیلی به مسعود پزشکیان، رای «مشروط» دادند، گفته که آنها «وظیفه اخلاقی دارند در مورد ادای زدن تو دهان رأیندهندگان توسط پزشکیان موضع انتقادی بگیرند».
مجتبی نجفی، جامعهشناس مقیم فرانسه، نیز در شبکه ایکس نوشته که «رئیسجمهور باید تلاش کند عدم شرکتیها و تحریمیها را با دفاع از حقوق شهروندی جذب کند نه اینکه از مشت محکم بر دهانشان سخن بگوید».
او در واکنش به توضیح پزشکیان در این زمینه نیز افزوده که «توجیه حرفهای پزشکیان وضعیت را بدتر میکند، اگر منظور ایشان مردمی نبوده که رأی ندادند با سخنان نسنجیدهاش بیش از نیمی از مردم را تحت تاثیر چند رسانه ارزیابی کرده» است.
شماری از کاربران نیز علاوه بر موضوع تحریم انتخابات، بر واژه «مشتزدن» تمرکز کرده و نوشتهاند ملت ایران «چهار دهه است در حال پرداخت هزینههای مشتزنی و درشتگویی» مقامهای جمهوری اسلامی هستند.
سعید پیوندی، جامعه شناس مقیم فرانسه، نیز در کانال تلگرامی خود، سخنان پزشکیان را «بازتولید ادبیات رایج مسئولین جمهوری اسلامی در دهههای گذشته درباره مخالفان و کسانی که به عنوان اعتراض در انتخابات مشارکت نمیکنند» دانسته است.
ناصر دانشفر، فعال سیاسی، در کانال تلگرامی خود خطاب به پزشکیان نوشته: «شما آمدهاید که سخن تازه با جهان بزنید. با این نگاه و با همین ادبیات بنا دارید با جهان تعامل کنید؟ ما پیش خود گفتیم که شما حتماً معنای آلترناتیو را میدانید و نمیخواهید با سبک و سیاق پیشین با جهانیان از جمله مردم خود مواجهه نمایید.»
او افزوده که «نمیدانم چرا به این زودی از یاد بردهاید که اولاً مردم نیامدند و ثانیاً آنکه مشت خورد دشمنان داخلی و خارجی نبودند که نظاممقدس بود».
کیوان صمیمی، فعال سیاسی منتقد حکومت، و احسان بداغی، روزنامهنگار که هر دو از حامیان پزشکیان بوده و به او رأی دادند نیز نسبت به اظهارات رئیسجمهور منتخب ایران واکنش نشان دادهاند.
آقای صمیمی که مشارکت او در دور دوم انتخابات، با واکنشهای بسیاری از جمله از سوی برخی زندانیان سیاسی چون گلرخ ایرایی مواجه شد، در کانال تلگرامی خود نوشته «چیزهایی که پیش از انتخابات میشنیدم، با بعضی از چیزهایی که حالا میشنوم فرق دارد».
او افزوده است: «پزشکیان با خشونت مخالف بود و حتی در خیزش زن، زندگی، آزادی، خشونتورزی علیه مردم را شجاعانه زیر سؤال برد. اما در مجلس شورا از ادبیات خشونتآمیز و عبارت مشت محکم بر دهان... استفاده کرد. [...] لازم است فوری از مخالفان رأی دادن عذرخواهی کند و حق اعتراض مدنی را بهرسمیت بشناسد».
احسان بداغی هم تأکید کرده که «من نه تنها با رأی دادن دنبال مشت زدن به دهان کسانی که رای ندادند نبودم، بلکه اتفاقا بخش زیادی از استدلالهای آنها را منطقی و صحیح میدانستم».
آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات ایران، نیز بدون اشاره به نام پزشکیان، در توئیتی نوشته که «یک وجه آشتی ملی شهروندانی هستند که دلیل رأی ندادن آنها اعتراض به بی اثر شدن جایگاه نهادهای انتخابی در اداره کشور و ناامیدی از اصلاح شیوه حکمرانی از مسیر انتخابات است».
نطق کوتاه رئیسجمهور منتخب ایران در مجلس شورای اسلامی که بخش عمده آن درباره تشویق همکاری ارکان حاکمیت برای موفقیت دولت او و خودداری از دعوا و اختلاف بود، پیش از دیدار او و سایر نمایندگان با علی خامنهای مطرح شد.
رهبر جمهوری اسلامی در این دیدار تأکید کرد که باید صدای واحدی از کشور شنیده شود، اختلافات نباید آشکار شود و خواستار «کمک» مجلس به مسعود پزشکیان برای «انجام وظایف» دولت او شد.
قرار است مراسم تنفیذ حکم ریاستجمهوری مسعود پزشکیان توسط علی خامنهای روز هفتم مرداد و مراسم تحلیف او در مجلس، نهم مرداد برگزار شود.