سازمان «دیده‌بان حقوق بشر» در گزارش سالانه خود از وضعیت حقوق بشر در سال ۲۰۲۲ با اشاره به «انبوه بحران‌ها» در سال گذشته میلادی بر لزوم تقویت نظام جهانی حقوق بشر در مقابل عاملان تعرض به حقوق بشر تاکید کرد.
تیرانا حسن، مدیر این سازمان، در گزارش تازه این سازمان با اشاره به «دریایی از رنج‌های انسانی» به‌ویژه در کشورهای اوکراین، چین و افغانستان در سال گذشته میلادی اعلام کرد که با توجه به «جابه‌جایی قدرت در سراسر جهان، حفاظت و تقویت نظام جهانی حقوق بشر در مقابل تلاش‌های قابل پیش‌بینی رهبرانی که خواهان از بین بردن این نظام هستند، نیازمند تعهد دوباره همه دولت‌ها است تا فراتر از اتحادهای سیاسی کنونی عمل کنند.»
در گزارش ۷۰۰ صفحه‌ای این سازمان که روز پنج‌شنبه، ۲۲ دی‌ماه، منتشر شد، وضعیت حقوق بشر در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران در سال ۲۰۲۲ مورد بررسی قرار گرفته است.
بخش ایران در گزارش دیده‌بان حقوق بشر با موضوع اعتراضات سراسری پس از مرگ مهسا امینی در بازداشت ماموران گشت ارشاد و سرکوب خشونت‌آمیز و مرگبار این اعتراضات از سوی حکومت جمهوری اسلامی آغاز شده است.
جرقه اعتراضات سراسری و ادامه‌دار در ایران از روز ۲۶ شهریور، همزمان با خاکسپاری مهسا امینی در سقز زده شد و دامنه آن به سرعت افزایش یافت و موجب اعتراضات گسترده ایرانیان در داخل و خارج از کشور شد.
بیشتر در این باره: سازمان حقوق بشر ایران: دست‌کم ۱۰۹ معترض در خطر اعدام قرار دارندبر اساس اعلام سازمان حقوق بشر ایران، از آغاز این اعتراضات تا روز ۱۹ دی دست‌کم ۴۸۱ شهروند، از جمله ۶۴ کودک کشته و بر اساس گزارش سایت حقوق بشری هرانا بیش از ۱۹ هزار نفر بازداشت شده‌اند.
بر اساس اعلام نهادهای حقوق بشری، از مجموع این معترضان دست‌کم ۱۰۹ معترض در خطر صدور یا اجرای احکام اعدام قرار دارند. تاکنون حکم اعدام چهار معترض نیز اجرا شده است.
در گزارش دیده‌بان حقوق بشر به موضوع اعتصابات و اعتراضات کارگری و معلمان در سال گذشته میلادی نیز اشاره شده که به دلیل افزایش ناگهانی قیمت‌ها به صورت گسترده و در طول زمان تکرار و منجر به بازداشت ده‌ها فعال صنفی شده است.
در بخش دیگر گزارش این سازمان، حق دسترسی آزادانه به اطلاعات مورد توجه قرار گرفته و به قطع اینترنت توسط حکومت در جریان اعتراضات مختلف از جمله قطع اتصال تلفن همراه و اینترنت در خوزستان در جریان اعتراضات در پی افزایش قیمت نان در بهار ۱۴۰۱ و اختلال در دسترسی به اینترنت در بخش‌های وسیعی از کشور طی اعتراضات سراسری پس از کشته شدن مهسا امینی مورد بررسی قرار گرفته است.
از دیگر موارد نقض حقوق بشر که در گزارش دیده‌بان حقوق بشر آمده است، احضار، بازجویی و بازداشت گسترده کنشگران حقوق بشر، دانشجویان، فعالان حقوق زنان، وکلا، روزنامه‌نگاران، بازیگران، ورزشکاران و دیگر شخصیت‌های شناخته‌شده به دلیل حمایت از اعتراض‌های مردمی و انتقاد از سرکوب خشونت‌آمیز این اعتراضات بوده است.
بیشتر در این باره: عفو بین‌الملل: حکومت ایران اعدام معترضان را متوقف کندسازمان دیده‌بان حقوق بشر در گزارش خود موضوع قانون «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» که آبان ۱۴۰۰ از سوی ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران ابلاغ شد را نیز مورد توجه قرار داده است.
در واکنش به تصویب و ابلاغ این قانون در ایران، کارشناسان حقوق بشر سازمان ملل در بیانیه‌ای اعلام کرده بودند که جمهوری اسلامی با هدف افزایش زاد و ولد با استفاده از قوانین کیفری بسیاری از زنان و دختران را مجبور به ادامه بارداری ناخواسته می‌کند که اقدامی «تبعیض‌آمیز» است.
دیده‌بان حقوق بشر نیز پیش از این ضمن مخالفت با این قانون جدید، آن را ناقض حقوق زنان در زمینه سلامت جنسی و باروری اعلام کرده و خواستار لغو فوری آن شده بود.
در گزارش دیده‌بان حقوق بشر همچنین به نقش منفی ایران در تغییرات اقلیمی اشاره شده و آمده است که این کشور به عنوان یکی از ده کشور تولیدکننده اصلی گازهای گلخانه‌ای در جهان، در بحران آب و هوایی که لطمات فزاینده‌ای بر حقوق بشر در سراسر جهان وارد می‌کند، نقش دارد و پیامدهای آن تهدیدی جدی برای معیشت ایرانیان به شمار می‌رود، هم‌چنان که تشدید خشکسالی و سوء مدیریت دولت موجب تنش‌های آبی و اعتراضات گسترده در این باره در سال‌های اخیر به‌ویژه در استان خوزستان شده است.
در پایان گزارش دیده‌بان حقوق بشر به موضوع مذاکرات احیای برجام و تداوم تحریم‌های گسترده ایالات متحده به دلیل عدم پایبندی به برنامه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با وجود چند دور مذاکرات غیرمستقیم بین دو کشور در سال گذشته میلادی و تشدید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا به دلیل حمایت‌های نظامی ایران از روسیه در حمله این کشور به اوکراین اشاره شده است.