شبکه ام‌بی‌سی وابسته به عربستان سعودی، اخیراً در ماه رمضان، پخش سریال «سفر بِرلِک» را آغاز کرد که بزرگ‌ترین همکاری عربستان و سوریه در زمینه درام به شمار می‌آید.
پخش این سریال در حالی است که پس از بیش از یک دهه قطع روابط، ریاض و دمشق برای از سرگیری روابط به توافق رسیدند و اکنون عربستان سعودی تلاش‌هایی را برای بازگرداندن سویه به اتحادیه عرب رهبری می‌کند.
مراحل ساخت سریال البته سال ۲۰۲۰ آغاز شده بود. در آن سال زمزمه‌هایی از مذاکراتی پشت پرده میان سوریه و عربستان سعودی شنیده می‌شد به ویژه این‌که امارات متحده عربی روابط دوجانبه با سوریه را از سر گرفته بود و خبرهایی از میانجی‌گری ابوظبی میان ریاض و دمشق منتشر شد.
نشانه‌هایی هم از آغاز ذوب شدن یخ روابط دیده می‌شد؛ به ویژه در زمینه هنری که در سال ۲۰۲۰ پس از حدود هشت سال، پخش فیلم‌ها و سریال‌های سوری از شبکه‌های عربی کشورهای حوزه خلیج فارس بویژه ام‌بی‌سی از سر گرفته شد.
پروژه عظیم سریال «سفر بِرلِک»
حاتم علی کارگردان سوری که قرار بود سفر برلک را کارگردانی کند
ساخت سریال سفر برلک در سال ۲۰۲۰ به کارگردانی حاتم علی کارگران سوریه‌ای آغاز شد. اما در میانه کار، حاتم علی در اثر سکته قلبی درگذشت، تا این‌که نیمه دوم سال ۲۰۲۰ لیث حجو که دستیار حاتم علی بود، ساخت این سریال را دوباره آغاز کرد.
در این سریال که روایتگر یک دوره تاریخی است و داستان‌هایی از عشق و جنگ را روایت می‌کند، ۹۵ بازیگر اصلی و ۱۲۰ بازیگر کمکی ایفای نقش می‌کنند.
همچنین از ۱۴ هزار نفر به عنوان سیاهی لشکر کمک گرفته شده است. این سریال هزار سکانس اصلی دارد.
اکثر بازیگران سریال از عربستان سعودی و سوریه هستند و شماری از بازیگران از دیگر کشورهای عربی هم نقش ایفا کردند.
بازسازی مدینه و استانبول در روایتی از جنگ جهانی اول
ام‌بی‌سی در بیانیه‌ای اعلام کرده که صحنه‌هایی از این سریال که شهر «مدینه» را نشان می‌دهد، در شهرکی سینمایی فیلمبرداری شده که در زمینی به مساحت ۲۵ هزار متر مربع به طور ویژه برای همین سریال ساخته شده است.
همچنین صحنه‌هایی که شهر «استانبول» ترکیه را نشان می‌دهد در شهرکی دیگر فیلمبرداری شده که در زمینی به مساحت ۲۰ هزار متر مربع برای تولید فیلم ساخته شده است. صحنه‌هایی هم که سیبری و قفقاز را نشان می‌دهد نیز به همین ترتیب بازسازی‌شده هستند، اما صحنه‌هایی که دمشق و بیروت را نشان می‌دهد، در بیروت و دمشق فیلمبرداری شده است.
ماجرای سریال در دوره جنگ جهانی اول روی می‌دهد؛ دوره‌ای که در جهان عرب «سفر بِرلِک» نامیده می‌شود. در آن دوره و به طور مشخص در سال ۱۹۱۴، سلطان عثمانی فرمان بسیج عمومی صادر کرد؛ دورانی که اکثر شهرهای عربی که مردان‌شان برای جنگ برده شدند، شاهد مصیبت‌ها و فجایع بزرگ بودند.
داستان سریال بر دوره‌ای تمرکز می‌کند که «حزب اتحاد و ترقی» در پادشاهی عثمانی به قدرت می‌رسد. بر این پایه در روایت سریال، روایت‌های سیاسی و تاریخی با درام در هم تنیده می‌شود و روایتی آمیخته از عشق و اکشن را برای نشان دادن سرنوشت خانواده‌ها در مدینه و دیگر خانواده‌های عرب در حجاز و شام که تحت تأثیر این حوادث تاریخی قرار گرفته‌اند، به تصویر می‌کشد.
قهرمانان سریال چهار جوان هستند؛ یکی از عربستان سعودی، دیگری از سوریه دو جوان دیگر از لبنان. این چهار دوست در استانبول درس می‌خوانند که دوره سربازگیری اجباری با فرمان سلطان عثمانی آغاز می‌شود.
این چهار دوست هم سفر خود را از رواق‌های تحصیل علم و دانش تا جبهه‌های جنگ در ارتش عثمانی و جنگ در جبهه بالکان و مرزهای عثمانی آغاز کرده و در نهایت علیه «ظلم پادشاهی عثمانی» شورش می‌کنند.
دوره‌ای هم‌زمان با «کشتار ارامنه»
دوره تاریخی که سریال سفر برلک به آن پرداخته، همان دوره‌ای که «کشتار ارامنه» در آن به وقوع پیوست. به دلیل از میان رفتن یا پنهان کردن اسناد تاریخی متعلق به آن رویداد فاجعه‌بار، هنوز دلایل دقیق اقدام دولت عثمانی برای آن واقعه که برخی مورخان آن را «نخستین نسل‌کشی سده ۲۰ میلادی» خوانده‌اند، مشخص نیست.
بیشتر در این باره: چند روایت از یک «نسل‌کشی»؛ واقعه ۱۹۱۵ بر پرده سینما«دانشنامه ایران» در این باره نوشته است که دولت «ترکان جوان»، ارمنی‌ها، آشوری‌ها و کلدانی‌های ساکن امپراتوری عثمانی را با وجود تعهد به وفاداری، «عناصر خطرناک خارجی و شریک در توطئه دشمن مسیحی‌گرای تزاری برای بر هم زدن فعالیت‌های عثمانی در شرق» می‌دانست. از این رو در جریان جنگ جهانی اول و به طور مشخص در سال ۱۹۱۵ تصمیم گرفت همه جمعیت ارامنه، آشوری‌ها و کلدانی‌ها را که حدود یک میلیون و ۷۵۰ هزار نفر برآورد می‌شدند را به سوریه و بین‌النهرین انتقال دهد.
در جریان اجرای این سیاست، صدها هزار نفر که از خانه‌های خود رانده شده بودند، یا قتل‌عام شدند، یا بدون آب و غذا مجبور به راه‌پیمایی‌های طولانی در بیابان شدند به گونه‌ای که جان باختند. شمار کشته‌شدگان این رویداد در منابع مختلف بین ۶۰۰ هزار تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر برآورد شده است.