نمایش پای چوبه دار؛ چطور حسین محمدی، بازیگر تئاتر، به اعدام محکوم شد؟

تئاتر ایران که از ابتدای اعتراض‌های «زن، زندگی، آزادی» به دلیل بازداشت تعداد زیادی از فعالانش به شدت درگیر تبعات تأثیر این اعتراض‌ها بر مناسبات و فعالیت‌هایش بود، با صدور حکم اعدام برای یکی از بازیگران جوانش در شوک فرو رفت.

پیش از اعلام حکم اعدام برای حسین محمدی، حضور تعداد زیادی از فعالان تئاتری بویژه از میان نسل جوان در میان بازداشتی‌های اعتراض‌ها چشمگیر بود. در همان هفته‌های ابتدایی اعتراض‌ها فهرستی از بیش از ۲۰ نفر از فعالان تئاتری بازداشتی منتشر شد و بعد به تدریج گزارش‌های غیررسمی از تداوم بازداشت همین تعداد و حتی بیشتر حکایت می‌کرد.

بازداشت حمید پورآذری و سهیلا گلستانی، دو چهره شناخته‌شده هنرهای نمایشی ایران نگاه‌ها را بیش از پیش متوجه تئاتر کرد. این دو فعال تئاتری پس از انتشار پرفورمنس تصویری تأثیرگذاری در حمایت از معترضان و حجاب برداشتن بازیگران زن، بازداشت شدند.

محمدمهدی عسگرپور، رئیس هیئت‌مدیره خانه سینما ۱۵ آذر در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا از بازداشت بیش از صدنفر از حوزه های مختلف هنر به جز سینما خبر داده و گفته بود اکثر آنها چهره‌های گمنام هستند.

روند احضار، بازداشت و در مواردی آزادی فعالان هنرهای نمایشی اما از نیمه آذرماه، تحت تأثیر انتشار خبر صدور حکم اعدام برای یک بازیگر جوان تئاتر قرار گرفت. بازیگری به نام حسین محمدی که برای فعالان جوان هنرهای نمایشی و تعدادی از چهره‌های شناخته شده، نام شناخته شده‌ای بود.

نام حسین محمدی به عنوان متهم در سومین جلسه دادگاه کشته شدن یک فرد بسیجی به نام روح‌الله عجمیان در شعبه اول دادگاه انقلاب استان البرز مطرح شد. پیش از این جلسه، صحبتی از حضور او به عنوان متهم در این پرونده نبود و نامش به شکل ناگهانی و بدون توضیحی به جمع متهمان این پرونده اضافه شد.

حسین محمدی مقابل قاضی در دادگاه رسیدگی به اتهاماتش

تعداد افرادی که در این پرونده از سوی مقام‌های قضایی جمهوری اسلامی به عنوان متهم معرفی شدند، ابتدا ۱۱ نفر و بعد ۱۵ نفر بود، و روز سوم با اضافه شدن نام حسین محمدی، متهمان به ۱۶ نفر افزایش پیدا کردند. نماینده دادستان در دادگاه، آقای محمدی را به به افساد فی الارض از طریق ارتکاب جرایم علیه امنیت کشور، اجتماع و تبانی به قصد ارتکاب جرایم علیه امنیت ملی متهم کرد.

عمده استناد مقام‌های قضایی در محکوم کردن متهمان این پرونده که از اقشار مختلف اجتماعی از جمله پزشک و قهرمان ورزشی در میانشان وجود دارد، فیلمی است که از زاویه‌ای غیرمعمول در مقام ناظری بی‌اقدام، ضرب و شتم فردی در میانه اعتراض‌های روز پنج شنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۱ در اطراف بهشت سکینه کرج را ثبت کرده است.

در تصاویری که رسانه‌های جمهوری اسلامی از دادگاه سوم این پرونده منتشر کرده‌اند، حسین محمدی برخلاف متهمان دیگر، لباس زندان به تن ندارد. صحبت‌هایی هم که به نقل از او در گزارش‌های رسمی منتشر شده، همگی در رد انجام هر اقدامی در کشته شدن روح‌الله عجمیان است. سؤال و جواب قاضی با او نیز کوتاه‌ گزارش شده و صحبت‌های وکیل تسخیری هم نیامده است. در گزارش‌هایی هم که رسانه‌های حکومت از اعترافات اجباری متهمان و صحبت‌های آنها در دادگاه پخش کرده‌اند، حسین محمدی حضور ندارد.

رادیو فردا از طریق گفت‌وگو با تعدادی از همکاران و دوستان حسین محمدی به اطلاعاتی درباره او دست یافت. بر مبنای این اطلاعات آقای محمدی ظهر روز ۱۴ آبان در منزلش بازداشت می‌شود. او شب بازداشت، تلفنی با خانواده تماس می‌گیرد و از آنچه «رفع سوءتفاهم» خوانده تا دو، سه روز آینده صحبت می‌کند. انتظار اینکه نام حسین محمدی در دادگاه مربوط به کشته شدن بسیجی مطرح شود، به ذهن هیچ‌کدام از اعضای خانواده و دوستانش نمی‌رسید.

حسین محمدی به همراه وکیل تسخیری‌اش در یکی از جلسات دادگاه

او هم مانند دیگر متهمان این پرونده اجازه داشتن وکیل تعیینی را نداشته و تنها وکیل تسخیری او در دادگاه حضور داشته است. تلاش‌های خانواده برای گرفتن وکیل تعیینی به نتجیه نرسیده است.

حسین محمدی متولد ۲۴ بهمن سال ۱۳۷۵ در کرج است. تحصیلات متوسطه را در هنرستان هنرهای زیبای کرج به پایان برد و از همان نوجوانی علاقه‌مند به کارهای نمایشی شد. در دوره‌های آموزشی هنری مختلفی شرکت کرده و از سال ۱۳۹۴ فعالیت جدی‌تری در تولید آثار نمایشی تصویری به عنوان بازیگر داشته است. در چند فیلم کوتاه مانند «عدم» به كارگردانى مهدى كاظمى، «عبور» به كارگردانى محسن واحدى و «و همچنان در گردش» به كارگردانى دايان امينى بازی کرده است.

محمدی در تئاتر در چند نمایش از جمله «لنگ ظهر» به کارگردانی رسول کاهانی (اجرا از ۳۰ اردیبهشت تا ۱ تیر ۱۳۹۷ در تئاتر باران تهران)، «عشق ثگی» به كارگردانى اميد غفارى (اجرا از ۱۱ تا ۲۸ دی ۱۳۹۷ در عمارت نوفل لوشاتو) و «چهل‌لُم» به کارگردانی امیر پیشوایی (اجرا از ۷ مهر تا ۳ آبان ۱۳۹۸ در تالار محراب تهران) بازی کرده است. بازی‌اش به نقش اصلی در نمایش «چهل‌لُم» برایش جایزه بهترين بازيگر مرد را از جشنواره خلاق دانشگاهی به ارمغان آورد.

او در چهلمین جشنواره تئاتر فجر در بخش دگرگونه‌های اجرایی با بازی در نمایش «هفت تا نه و نيم» به كارگردانى مريم خليلى حضور داشت. این نمایش در مراسم اختتامیه جایزه رتبه برتر بخش دگرگونه‌های اجرایی را به دست آورد. علی‌اصغر دشتی از کارگردانان فعال سال‌های اخیر تئاتر ایران به تازگی در نوشته‌ای در صفحه اینستاگرامش با یادآوری تجربه‌اش در تماشای بازی حسین محمدی در این نمایش، به صدور حکم اعدام برای او اشاره کرده و خواستار عدم اجرای آن شده است.

محمدی در صحنه‌ای از نمایش لنگ ظهر به کارگردانی رسول کاهانی

اعلام حکم اعدام برای حسین محمدی با واکنش‌های نسبی از سوی برخی نهادهای صنفی هنرهای نمایشی روبه‌رو شده از جمله انجمن‌های بازیگران و کارگردانان تئاتر ایران در بیانیه‌‌هایی خواستار توقف اجرای حکم او شده‌اند. با این همه هنوز خانه تئاتر و خانه سینما دو نهاد صنفی اصلی نمایش و سینمای ایران واکنشی به این اتفاق نشان نداده‌اند.

از چهره‌های شناخته شده هنرهای نمایش هم تنها سعید روستایی، سازنده فیلم‌های «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» با انتشار متنی در اینستاگرامش خبر داده که حسین محمدی از شاگردانش بود. آقای روستایی نوشته که قرار بوده تهیه‌کننده‌ تئاتر حسین محمدی شود، «ولی شرایط تغییر کرد و به این روزهایی که در آن هستیم رسیدیم».

سعید روستایی نوشته «هر احساسی را می‌شود در صورتش دید به جز خشونت. این بازیگر توانا، خشونت را، حتی نمی‌تواند بازی کند چه برسد به اینکه بخواهد خشونتی بکند که حکمش اعدام باشد». آنچه سعید روستایی نوشته در صحبت‌های برخی دوستان و همکاران حسین محمدی که رادیوفردا با آنها گفت‌وگو کرده هم مورد تأکید قرار گرفت. آنها با اشاره به «احساسی» و «آرام» بودن حسین محمدی می‌گویند او فردی به شدت دوست داشتنی است که صرفاً علاقه‌مند به درخشش در صحنه‌های نمایشی و رسیدن به جایگاه یک بازیگر حرفه‌ای است.

حسین محمدی

همکاران حسین محمدی به شناخته شده بودن او نزد بسیاری از فعالان نمایشی و سینمایی ایران اشاره می‌کنند. آنها می گویند حسین محمدی در مرحله اول انتخاب بازیگران سریال تازه‌ای که هومن بهمنش، فیلمبردار شناخته شده قرار است به عنوان نخستین کارش در شبکه نمایش خانگی بسازد، پذیرفته شده بود.

رادیو فردا مطلع‌شده که تعدادی از بازیگران و کارگردانان شناخته شده هنرهای نمایشی ایران در تلاش برای دیدار با برخی مقام‌های قضایی بلندپایه جمهوری اسلامی در رابطه با پرونده حسین محمدی هستند و نامه سرگشاده‌ای نیز خطاب به غلامحسین محسنی‌اژه‌ای در همین باره تهیه شده است.

در خارج از ایران کاتالین گنبورگ نماینده پارلمان آلمان، کفالت سیاسی حسین محمدی را در ادامه تلاش‌های بین‌المللی برای جلوگیری از اعدام معترضان ایران برعهده گرفته است.

مواجهه هنرهای نمایشی ایران با صدور حکم اعدام برای یکی از اعضایش در حکومت جمهوری اسلامی، جنبه دیگری از تکرار تاریخ را هم در خود دارد. بهار سال ۱۳۶۰ سعید سلطان‌پور، نویسنده و کارگردان شناخته شده تئاتر که از اعضای طیف اقلیت سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران بود در خانه‌اش بازداشت و به فاصله کوتاهی اعدام شد.

حالا هنرهای نمایشی ایران بار دیگر با حکم اعدام عضو دیگری روبه‌رو شده است. آیا تئاتر ایران باز هم به دار کشیده خواهد شد؟

گفت‌وگو با علیرضا مجلل، درباره مواجهه هنرهای نمایشی ایران با اعتراض‌های سراسری