اعلام حکم اعدام برای پنج نفر از متهمان پرونده قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی که پارسال در کنسولگری عربستان در استانبول به قتل رسید، با محکومیت گسترده در سطح جهان مواجه شد، اما کاخ سفید از آن استقبال کرد.
علاوه بر این پنج نفر که حکم اعدام گرفته‌اند، سه نفر دیگر از متهمان پرونده نیز در مجموع به ۲۴ سال زندان محکوم شده‌اند.
قتل جمال خاشقچی یکی از بزرگ‌ترین بحران‌های سیاسی و روابط خارجی عربستان را ورق زد، اما اعلام حکم اعدام و زندان برای هشت تن از متهمان، نه تنها به کاهش انتقادات جهانی منجر نشد، بلکه بسیاری از سازمان‌ها و کشورهای خارجی این اقدام را محکوم کردند.
به گفته منتقدان، مقامات رده بالای عربستان که در قتل روزنامه‌نگار عربستانی مقیم آمریکا متهم هستند، با هیچ مجازاتی مواجه نشده‌اند.
دادستانی عربستان می‌گوید قتل خاشقچی «خودسرانه» بوده است.
در این میان نوک اتهامات جامعه جهانی به سوی محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، است و ترکیه نیز بعد از اعلام بیانیه دادستانی عربستان در رابطه با احکام یاد شده، گفت «کسانی که قاتلان را اعزام کرده بودند، از مجازات معاف شدند»، واکنشی که صراحتا ولیعهد سعودی و اطرافیان وی را به یاد می‌آورد.
بیشتر در این باره: ۱۶ شهروند سعودی در ارتباط با «قتل» خاشقجی از ورود به آمریکا منع شدند
ترکیه می‌گوید ۱۷ نفر در جریان قتل خاشقچی دست داشته‌اند و شواهد نشان می‌دهد که محمد بن سلمان دستور قتل را صادر کرده است.
عربستان این ادعا را رد کرده، اما خردادماه سال جاری، گزارشگر ویژه سازمان ملل بر اساس شواهد موجود اعلام کرد که محمد بن سلمان و مقام‌های ارشد عربستان با قتل جمال خاشقجی مرتبطند و باید در ارتباط با این قتل از آنها تحقیق شود.
در این میان سعود القحطانی، مشاور سابق خاندان سلطنتی عربستان سعودی که از مشهورترین متهمان این پرونده بود، تبرئه شده است.
ترکیه گفته است بدون توجه به احکام «دادگاه ساختگی»، موضوع قتل خاشقچی را رها نخواهد کرد تا دولت عربستان را پاسخگو کند.
بیشتر در این باره: گزارشگر سازمان ملل: شواهد حاکی از ارتباط ولیعهد سعودی با قتل خاشقجی است
آنیس کالامار، گزارشگر ویژه سازمان ملل، نیز بعد از اعلام احکام دادگاه عربستان گفت: «این احکام هر چیزی بود، جز عدالت. آدم‌کش‌های رده‌پایین در این دادگاه محکوم شدند.»
وی این دادگاه را «تمسخر و مضحکه» قانون نامیده است.
با این حال، وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه، دوم دی، با استقبال از احکام یاد شده اعلام کرد که این اقدام «گامی مهم» بود تا عاملان این جنایت در مقابل عمل خود پاسخگو باشند.
این اعلامیه می‌گوید: «ما از آنها (عربستان) می‌خواهیم برای شفافیت بیشتر و پاسخگو کردن همه، اقدام کنند.»
این بیانیه در حالی صادر شده است که رسانه‌های آمریکا قبلا گزارش داده بودند سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا)، به این نتیجه رسیده که محمد بن سلمان دستور قتل جمال خاشقجی را صادر کرده است.
دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که روابط نزدیکی با عربستان دارد، این موضوع را رد کرده است و خود سازمان سیا بعدا اعلام کرد که بر این باور است ولیعهد سعودی دست‌کم از نقشه قتل باخبر بوده است.
رویترز نیز روز دوشنبه، دوم دی‌ماه، همزمان با اعلام احکام متهمان، از قول منبعی آگاه گزارش داد که نهادهای اطلاعاتی آمریکا اعتبار این دادگاه را رد کرده و هنوز بر این عقیده هستند که متهم اصلی خود ولیعهد است.
کالاما کافمن ویتز کارشناس ارشد نهاد «بروکینگز» آمریکا نیز در واکنش به احکام یاد شده گفته است: «دادگاه مخفیانه در یک سیستم سلطنتی مطلق نه شفاف و نه عادلانه بوده است و دولت عربستان باید مسئولیت این اقدام (قتل خاشقچی) را بر عهده بگیرد.»
غیر از این نهاد آمریکایی، چندین قانونگذار ایالات متحده نیز احکام یاد شده را به باد انتقاد گرفتند.
از جمله سناتور آنگس کینگ در این باره گفت: «هرگونه بهبود روابط میان ایالات متحده و عربستان نیازمند عدالت و پاسخگویی (در رابطه با قتل خاشقچی) است. فضای محرمانه، خصوصا پنهان نگه داشتن نام و هویت محکومان و تبرئه سعود القحطانی با عدالت و پاسخگویی همخوانی ندارد.»