وزیر خارجه عربستان روز سهشنبه اول تیرماه گفت که مبنای قضاوت ریاض درباره دولت ابراهیم رئیسی عملکرد آن خواهد بود، اگرچه این آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، است که حرف آخر را در سیاست خارجی میزند.
ابراهیم رئیسی یک روز قبل از این در نخستین نشست خبری خود پس از پیروزی در انتخابات ریاستجمهوری ایران گفت که او خواستار بهبود روابط با کشورهای همسایه در خلیج فارس است و بازگشایی سفارت دو کشور ایران و عربستان نیز از نظر جمهوری اسلامی هیچ مانعی ندارد.
او در عین حال از عربستان سعودی خواست که بلافاصله مداخله نظامی در یمن را متوقف کند.
ریاض پس از شش سال جنگ هنوز نتوانسته است جنبش حوثی در یمن را که ایران از آن حمایت میکند، شکست دهد. عربستان همچنین مخالف توافق هستهای موسوم به برجام است که تهران و واشینگتن در مذاکرات غیرمستقیم خود در صدد احیای آن هستند.
شاهزاده فیصل بن فرحان آل سعود، وزیر خارجه عربستان، روز سهشنبه در یک نشست خبری مشترک با همتای اتریشی خود گفت: «از نگاه ما، سیاست خارجی ایران در هر صورت تحت نظر رهبر جمهوری اسلامی است و بنابراین ما بر اساس عملکرد ایران، نوع واکنش و رویکردمان را تعریف میکنیم و به همین ترتیب نیز درباره دولت جدید ایران قضاوت خواهیم کرد، فارغ از آنکه چه کسی دولت را در اختیار دارد».
وزیر خارجه عربستان نگفت که خواستههای کشورش از ایران چیست، اما اظهار داشت که نگرانی بسیاری درباره پرسشهای پاسخ داده نشده درباره برنامه هستهای ایران دارد، امری که ناظر بر گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی درباره منشا ذرات اورانیوم در اماکنی است که ایران تاکنون آن را اعلام نکرده است.
هرچند رهبر جمهوری اسلامی حرف آخر را در سیاست خارجی ایران میزند اما روی کار آمدن ابراهیم رئیسی نگرانی عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس از بابت انجام حرکات تند و آسیبزننده به مناسبات از سوی ایران بیش از هر زمان دیگر خواهد بود.
پس از حمله به اماکن دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد در دیماه ۹۴ از سوی تندروهای طرفدار علی خامنهای، ریاض روابط خود را با تهران قطع کرد. روابط دو کشور در سالهای اخیر، به دنبال درگیریها در سوریه و یمن و افزایش رقابتهای منطقهای تیرهوتار شده است.
ائتلاف به رهبری عربستان سالهاست که با حوثیهای شیعه مورد حمایت حکومت ایران در یمن در جنگ است. در سال ۲۰۱۹ حملاتی به کشتیها و تاسیسات نفتی عربستان انجام شد که ریاض همراه با اروپا و آمریکا انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفتند ولی تهران دست داشتن در این حملات را تکذیب کرد.
پرونده هستهای ایران، برنامه موشکی و دخالتهای منطقهای جمهوری اسلامی از دیگر مواردی است که بر روابط تهران و ریاض سایه افکنده است.
عربستان و متحدان آن در حاشیه خلیج فارس خواستار گنجاندن برنامه موشکی و نقش منطقهای ایران در مذاکرات هستهای وین هستند و روز ۲۶ خرداد در نشست ریاض با انتشار بیانیهای، از قدرتهای جهانی خواستند قراردادی با ایران امضاء کنند که محدودیتهای شدیدتری علیه تهران در نظر میگیرد و برای مدت طولانیتر ادامه مییابد.
این کشورها با فرا خواندن ایران به مذاکرات جدی و جلوگیری از تنش گفتهاند جداسازی برنامه هستهای از برنامه موشکی و همچنین حمایت ایران از گروههای نیابتی «خطرناک» است.
ایران و عربستان سعودی در تلاش برای کاهش تنشها میان خود از دو ماه گذشته مذاکراتی را با یکدیگر آغاز کردهاند ولی هنوز مشخص نیست که آیا این مذاکرات نتیجهای در بر داشته است یا نه.
جنگ داخلی یمن که بسیاری از تحلیلگران آن را جنگ نیابتی بین ایران و عربستان میدانند نیز به نقطه اختلاف دو کشور تبدیل شده است. ریاض میگوید پهپادهایی که حوثیها با آن به خاک عربستان و از جمله تاسیسات نفتی آن حمله میکنند، ساخت ایران است، امری که جمهوری اسلامی آن را رد کرده است.