دانشمندان و ستارهشناسان موفق شدهاند نخستین مولکول جهان را پس از مهبانگ (بیگ بنگ) رصد کنند.
مهبانگ در حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش رخ داد؛ بنا بر نظریه مهبانگ، تمام گیتی از وضعیت بسیار بسیار متراکم نخستین آغاز شده، انبساط و تکامل پیدا کردهاست.
نخستین مولکولها در زمانی که مهبانگ رخ داده، عناصری کلیدی در تشکیل و ایجاد تمام آنچه امروزه در گیتی وجود دارد، هستند.
آنچه دانشمندان و ستارهشناسان بهتازگی رصد کردهاند مولکول هلیوم هیدرید (HeH)، بهعبارتی ترکیبی از هلیوم و هیدروژن است، که محل یافتن آن حدود سه هزار سال نوری با زمین ما فاصله دارد.
این مولکول در «رصدخانه استراتوسفری اخترشناسی فروسرخ» (سوفیا) رصد شدهاست. رصدخانه «سوفیا» رصدخانهای هوایی و مشترک بین مرکز هوافضای آلمان و «ناسا» است.
نتیجه تازهترین کشفیات قرار است امروز در ژورنال علمی پژوهشی «نیچر» منتشر شود.
البته هلیوم هیدرید یون (HeH+) سالهاست که بهعنوان نخستین مولکول پیشنهاد شده، با این حال دانشمندان و پژوهشگران موفق نشده بودند هیچ نشانهای از وجود آن در گیتی بیابند.
نشریه «ساینس» نیز یادآوری کردهاست که هلیوم هیدرید سالهاست که عنوان «سپیدهدم شیمی» را به خود اختصاص دادهاست.
هلیوم پس از هیدروژن، دومین عنصر سبک و نیز دومین عنصر فراوان در کیهان است. گفته میشود نزدیک به ۷۵ درصد جرم گیتی از هیدروژن ساخته شده و نزدیک به ۲۴ درصد آن نیز از هلیوم.
هلیوم هیدرید یون (که دارای بار الکتریکی مثبت) است نخستین بار در سال ۱۹۲۵ و در آزمایشگاه تولید شده بود.
در سال ۱۹۷۰ دانشمندان گفتند که این عنصر باید به طور طبیعی در فضای میانستارهای، فاصله میان سامانههای ستارهای، وجود داشته باشد، اما تا امروز رصد آن برای ما ساکنان زمین ممکن نبود.
رالف گوستن، ستارهشناس انیستیتو ماکس پلنک، به سیانان گفته است «شیمی گیتی با هلیوم هیدرید یون آغاز شد. اما فقدان مدرکی قابل استناد دال بر وجود آن در فضای میانستارهای به یک معمای غامض برای دانش و ستارهشناسی تبدیل شده بود».
رصدخانه «سوفیا» مولکلول اولیه را در «سحابی سیارهنمای انجیسی ۷۰۲۷» رصد کرده و یک اسپکترومتر با وضوح بالا از آن را ثبت کردهاست.
اسپکترومتر یا طیفسنج، ابزاری برای اندازهگیری خصوصیات نور بر اساس تجزیه بازه فرکانسهای تابش الکترومغناطیسی است.
سحابی سیارهنما، گونهای از سحابیهای کیهانیست، که پس از مرگ ستارگان ایجاد میشود و از گاز و پلاسما تشکیل شدهاست. پژوهشهای پیشین نشان میدهد که انجیسی ۷۰۲۷ سحابی سیارهنمای جوان و فشردهای است.