یادداشتی از بابک تقوایی: فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا (سنتکام)، از روز پنجشنبه ۲۱ مرداد عملیاتی را برای تخلیه هزاران نفر نظامی و غیرنظامی از کابل آغاز کرده که بیش از ۱۲۰ هواپیما و هلیکوپتر در آن مشارکت دارند و در مورد عملیات تخلیه شهروندان آمریکایی از یک کشور در تاریخ نیروهای نظامی آمریکا بی‌سابقه است.
این گروه شامل شهروندان آمریکایی، از جمله نیروهای نظامی باقیمانده و پیمانکاران نظامی، و نیز گروهی از شهروندان افغانستانی است که در صورت اشغال کابل جان‌شان می‌تواند به علت همکاری با نیروهای ائتلاف در ۲۰ سال گذشته در خطر باشد.
بنا بود تخلیهٔ این افراد به‌تدریج و تا روز نهم شهریور انجام شود، اما عملیات پیچیده و بزرگ تخلیهٔ سریع این گروه به کویت و قطر، به‌دلیل سقوط مراکز ولایات همجوار کابل و احتمال سقوط این شهر و تصرف آن به دست طالبان در ۲۴ ساعت آینده، با شدت و سرعت بیشتری در جریان است.
بیشتر در این باره: جنگ در افغانستان؛ نیروهای طالبان جلال‌آباد و بامیان را بدون درگیری تصرف کردنددر زمان تهیه این گزارش، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا با حدود ۲۰ فروند هواپیمای ترابری پهن‌پیکر سی-۱۷آ، شش فروند هواپیمای سوخت‌رسان کِی‌سی-۱۳۵آر تی، چهار فروند هواپیمای پشتیبانی نزدیک هوایی اِی‌سی-۱۳۰جِی، دو فروند هواپیمای پشتیبانی نزدیک هوایی اِی سی-۱۳۰دبلیو، چهار فروند هواپیمای پشتیبانی عملیات نیروهای ویژه اِم‌سی-۱۳۰جِی، چهار فروند هواپیمای جستجو و نجات اِچ‌سی-۱۳۰جِی، هشت فروند هلیکوپتر جستجو و نجات اِچ‌اِچ-۶۰جی، یک فروند هواپیمای رله مخابراتی ئی-۱۱آ، پهپادهای رزمی اِم‌کیو-۹ ریپِر، به همراه شش فروند بمب‌افکن بی-۵۲اِچ و شماری دیگر از سوخت‌رسان‌ها شامل کِی‌سی-۱۳۵آر و کِی‌سی-۱۰آ، با پرواز از پایگاه‌های العدید در قطر و الظفره در امارات متحده عربی و همچنین هواپیماهای جنگنده اِف / اِی-۱۸ئی و اف با پرواز از ناو هواپیمابر یواِس‌اِس رونالد ریگان در عملیات تخلیه دخیل بودند.
یکی از شش فروند بی-52اچ اعزامی تیپ پنجم بمب افکن نیروی هوایی آمریکا در پایگاه العدید در قطر که در ماموریت های افغانستان در روزهای کنونی شرکت دارد.
از آنجا که احتمال رخنهٔ اعضای طالبان به درون کابل و مرکز آن از بعدازظهر روز شنبه ۲۳ مرداد وجود داشت، هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) ارتش آمریکا کار انتقال و جابه‌جایی کارمندان سفارت آمریکا و دیگر شهروندان آمریکایی و افغان درون محوطهٔ آن را با استفاده از هلیکوپترهای ترابری سی اِچ-47اِف شینوکِ اعزامی خود به کابل انجام داد.
به نظر می‌رسد دو تا چهار فروند از این نوع هلیکوپتر ترابری برای این منظور با استفاده از هواپیماهای ترابری سی-5اِم گالکسی به کابل منتقل شده باشد.
شرکت بیش از ۱۲۰ هواپیما و هلیکوپتر در عملیات تخلیه شهروندان آمریکایی از یک کشور جنگ‌زده در تاریخ نیروهای نظامی آمریکا بی‌سابقه است. عملیات تخلیه کابل از لحاظ تعداد هواپیماهای شرکت‌کننده پس از تخلیه شهروندان آمریکایی و نیروهای نظامی و شماری از مردم ویتنام جنوبی از سایگون به دنبال تصرف آن توسط نیروهای ویتنام شمالی در مقام دوم و از لحاظ شمار هواپیماهای سوخت‌رسان دخیل در آن در مقام نخست قرار دارد.
پیشتر تنها در جریان عملیات شکست‌خورده چنگال عقاب، جهت آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در ایران از هواپیماهای سوخت‌رسان کِی‌سی-۱۳۵آر تی نیروی هوایی آمریکا به تعداد زیاد استفاده شده بود. امری که شرکت شش فروند از هشت هواپیمای سوخت‌رسان کِی‌سی-۱۳۵آر تی این نیرو را که تنها مختص عملیات‌های ویژه هستند، در عملیات تخلیه کابل، بی‌سابقه می‌سازد.
چگونه نیروهای آمریکایی از فرودگاه کابل حافظت می‌کنند؟
به‌جز هواپیماها و هلیکوپترهای ترابری و جستجو و نجات شرکت‌کننده در عملیات، تمامی هواپیماهای دیگر در کنار شرکت داشتن در عملیات تخلیه هزاران نفر از کابل وظیفه محافظت از شهر و فرودگاه بین‌المللی آن تا پایان عملیات، احتمالاً در ۴۸ ساعت آینده، بر عهده دارند.
پهپادها به رصد موقعیت شبه‌نظامیان طالبان می‌پردازند و در صورت مشاهده اهدافی که نیاز به انهدام فوری‌شان وجود دارد، با استفاده از موشک‌های هل‌فایر و یا بمب‌های نقطه‌زن هدایت لیزری‌شان وارد عمل می‌شوند.
اما مأموریت اصلی انجام بمباران نقطه‌ای و دقیق نیروهای طالبان، در صورت تلاش برای تسلط شهر و فرودگاه بین‌المللی آن در زمان عملیات تخلیه نیروی هوایی آمریکا بر عهده بمب‌افکن‌های سنگین بی-۵۲اِچ به پرواز درآمده از پایگاه العدید در قطر است.
در مجموع شش فروند از این بمب‌افکن‌ها متعلق به اسکادران‌های ۲۳ و ۶۹ بمب‌افکن اعزامی از پایگاه هوایی مینونت در ایالات داکوتای شمالی هستند. این بمب‌افکن‌ها مجهز به بمب‌های نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای و لیزری ۵۰۰ پوندی جی‌بی‌یو-۳۸ و ۲۰۰۰ پوندی جی‌بی‌یو-۳۱ با دقت بالا هستند که می‌توانند نیروهای طالبان را حتی در حال پیشروی در مناطق روستایی و شهری مورد حمله قرار دهند و از رسیدن آسیب به غیرنظامیانی که می‌توانند در مجاورت آن باشند، جلوگیری کند.
در کنار بمب‌افکن‌های سنگین بی-۵۲اچ اعزامی به قطر، نیروی هوایی آمریکا دو فروند هواپیمای سنگین پشتیبانی نزدیک هوایی اِی‌سی-۱۳۰جِی از اسکادران ۷۳ام عملیات ویژه را به العدید اعزام کرده است. هواپیماهایی با قابلیت انجام مأموریت پشتیبانی سنگین هوایی از سه هزار نیروی اعزامی سپاه تفنگداران دریایی آمریکا که جهت حفاظت از فرودگاه بین‌المللی کابل از کویت و قطر به افغانستان اعزام شده‌اند.
این نیروها روی زمین و با پشتیبانی هوایی تأمین شده از سوی این هواپیماها و همچنین بمب‌افکن‌های بی-۵۲اچ و پهپادهای تهاجمی از فرودگاه کابل در برابر هجوم طالبان در زمان عملیات تخلیه محافظت می‌کنند. این نیروها در ۴۸ ساعت گذشته با استفاده از هفت فروند هواپیمای ترابری سی-۱۷آ به کابل منتقل شده‌اند.
روح‌سواران بر فراز کابل
در میان هواپیماهای نظامی ایالات متحده آمریکا، به‌جرئت می‌توان گفت که پرواز هواپیماهای پشتیبانی نزدیک هوایی اِی‌سی-۱۳۰ که قدمت وجودشان به جنگ ویتنام باز می‌گردد، برای پیکارجویان طالبان وحشت‌آورترین است.
نیروی هوایی آمریکا در مجموع ۳۶ فروند هواپیمای اِی‌سی-۱۳۰ در اختیار دارد که ۲۳ فروند از آنها از نوع جِی ملقب به روح‌سوار (Ghostrider) است که جدیدترین و پیشرفته‌ترین نوع این هواپیماست و در سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۰ تولید شده است.
AC-130J Ghostrider
شز۱۳۰از میان ۲۳ فروند اِی‌سی-۱۳۰جِی، ۱۰ فروند در خدمت اسکادران ۷۳ عملیات ویژه هستند که هر یک از آنها مجهز به یک توپ اتوماتیک ۳۰ میلیمتری، یک هویتزر ۱۰۵ میلیمتری و پرتابگرهای ده‌تایی موشک‌های ضد تانک سبک اِی جی اِم-۱۷۶ گریفین، موشک‌های سنگین ضد تانک اِی‌جی‌اِم-۱۱۴ هل‌فایِر و همچنین انواعی از بمب‌های کوچک نقطه‌زن هدایت ماهواره‌ای است.
با توجه به پرواز مستمر اِی‌سی-۱۳۰جِی های اعزامی اسکادران ۷۳ عملیات ویژه بر فراز افغانستان، نیروی هوایی آمریکا دو فروند از ۱۱ فروند اِی‌سی-۱۳۰دبلیو استینگِر ۲ از اسکادران ۱۶ عملیات ویژه را در مرداد ماه به کویت اعزام کرد تا در صورت نیاز نیروهای آمریکایی باقیمانده در سوریه و عراق به پشتیبانی نزدیک هوایی در برابر داعش و همچنین شبه‌نظامیان شیعه وابسته به سپاه قدس، از این دو هواپیما استفاده شود.
به علت افزایش نیاز نیروهای نظامی آمریکایی به پشتیبانی نزدیک هوایی در افغانستان، این دو هواپیما نیز از بعد از ظهر روز ۲۳ مرداد ماه در افغانستان پرواز کردند و مأموریت پشتیبانی نزدیک هوایی داشتند.
از لحاظ تجهیزات و تسلیحات قابل حمل، اِی‌سی-۱۳۰جِی و دبلیو تفاوت زیادی ندارند، تنها نوع موتورها، ملخ و آلات دقیقه پیشرفته‌تر اِی سی-۱۳۰جِی، آن را از نمونه قدیمی‌تر خود متمایز می‌کند.
فرشتگان نجات بر فراز افغانستان
در سه ماه اخیر و به دنبال پیشروی‌های طالبان در افغانستان، این گروه به موشک‌های دوش‌پرتاب ضدهوایی دست پیدا کرده است که می‌تواند تهدیدی بالقوه برای هواپیماها و هلیکوپترهایی باشد که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند. این امر شامل هواپیماهایی است که جهت تخلیه نیروها در فرودگاه کابل به زمین می‌نشینند و یا از آن بلند می‌شوند.
البته خلبانان هواپیماهای سی-۱۷آ جهت در امان ماندن از گزند این موشک‌ها با زاویهٔ حملهٔ بسیار زیاد امر تقرب به باند فرود را انجام می‌دهند و یا در حین برخاستن با مانور تاکتیکی سریعاً اوج می‌گیرند. با وجود این، این اقدامات می‌تواند در برابر موشک‌های دوش‌پرتاب کاملاً مؤثر نباشد.
پس از ساقط شدن احتمالی هر یک از هواپیماهای ترابری دخیل در عملیات تخلیه کابل به دلایلی چون نقص فنی و یا برخورد موشک‌های دوش‌پرتاب، در صورت زنده ماندن سرنشینان و خدمه آن، نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا وظیفه دارد موقعیت سقوط را سریعاً شناسایی و بازماندگان را سریعا با استفاده از هلیکوپترهای نجات و با پشتیبانی هواپیماهای عملیات ویژه و همچنین جستجو و نجات تخلیه کند.
در این راستا، دست‌کم چهار فروند هلیکوپتر اِچ اِچ-۶۰ جی به فرودگاه بین‌المللی کابل اعزام شده است؛ هلیکوپترهایی که پشتیبانی هواپیماهای جستجو و نجات اِچ سی-130جِی پادشاه رزمی 2 و هواپیماهای جستجو و نجات اِم سی-130 جِی کماندو 2 را در عملیات‌هایشان خواهند داشت.
نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در مجموع ۳۹ فروند اِچ سی-۱۳۰جِی در اختیار دارد که در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ تولید شده‌اند. از این میان هشت فروند در خدمت اسکادران ۷۹ نجات هستند و هشت فروند دیگر در خدمت اسکادران ۷۱ نجات. هر یک از این اسکادران‌ها به‌ترتیب دو فروند از هواپیماهایشان را جهت شرکت در عملیات تخلیه کابل به الظفره منتقل کرده‌اند.
از۱هواپیماهای اِچ سی-۱۳۰جی در مقایسه با هواپیمای ترابری سی-۱۳۰جِی سوخت بیشتری حمل می‌کنند. آنها می‌توانند به هلیکوپترهای جستجو و نجات سوخت بدهند. در راستای نجات خلبانان هواپیماهای سانحه‌دیده در خاک دشمن، می‌توانند از آسمان برایشان بسته‌های نجات رها کنند و در صورت نیاز، می‌توانند در باندهای خاکی و غیرهموار کوتاه فرود آیند. خدمه‌شان با استفاده از دوربین‌های دید در شب می‌توانند در تاریکی مطلق عملیات انجام دهند که شامل سوخت‌گیری و سوخت‌رسانی هوایی است.
نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا در مجموع ۴۴ فروند هواپیمای اِم سی-۱۳۰جِی عملیات ویژه در اختیار دارد که در سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ تولید شده‌اند. اسکادران‌های ۹ و ۴۱۵ نیروی هوایی آمریکا هر کدام دو فروند از اِم سی-۱۳۰جِی هایشان را جهت شرکت در عملیات تخلیه کابل به الظفره منتقل کرده‌اند.
این اسکادران‌ها به ترتیب ۱۵و ۷ فروند از اِم سی-۱۳۰جِی های نیروی هوایی آمریکا را در اختیار دارند. در حالی که اِچ سی-۱۳۰جِی مختص عملیات جستجو و نجات است، اِم سی-۱۳۰جِی جهت انجام مأموریت پشتیبانی از عملیات نیروهای ویژه هوابرد ارتش ایالات متحده آمریکا طراحی شده است.
اِم سی-130جِی جهت انجام عملیات‌های مخفی و خاموش نیروهای ویژه طراحی شده است، به‌گونه‌ای که در سکوت رادیویی و در ارتفاع کم و خارج از دید رادارهای دشمن، به عمق خاک آن در تاریکی شب نفوذ می‌کند و به هلیکوپترهای نیروهای ویژه سوخت می‌رساند. ماموریت ثانوی آن رهاسازی بار شامل تسلیحات نیروهای ویژه بر فراز مناطقی است که بر روی زمین حضور دارند.
اعزام شش فروند هواپیماهای منحصربه‌فرد سوخت‌رسان
آن‌طور که فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا پیش‌بینی کرده است، هواپیماهای عملیات ویژه و پشتیبانی نزدیک هوایی شرکت‌کننده در عملیات تخلیهٔ کابل ممکن است امکان نشستن در فرودگاه بین‌المللی این شهر را به علت اشغال باند پروازش در لحظات آخر عملیات تخلیه نداشته باشند و یا نشستن آنها به علت آسیب‌پذیر بودن‌شان بر روی زمین خطرناک باشد. به همین دلیل، نیروی هوایی آمریکا، شش فروند از هشت فروند هواپیمای سوخت‌رسان کِی سی-۱۳۵آر تی خود را از تیپ ۲۲ سوخت‌رسان هوایی مستقر در پایگاه هوایی مک کانِل به پایگاه هوایی العدید در قطر اعزام کرده است.
اعزام نخستین فروند از این هواپیماها در روز ۱۲ مرداد، فروندهای سوم و چهارم در روز ۱۳ مرداد و سه فروند دیگر در روز چهاردهم صورت گرفت.
خدمه این هواپیماهای سوخت رسان جهت پرواز در ارتفاع پست و سوخت‌رسانی به هواپیماهای عملیات ویژه در چنین ارتفاعی و در تاریکی شب آموزش دیده‌اند. این هواپیماها برخلاف سایر کِی سی-۱۳۵ های نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا، خود قادرند از هواپیماهای دیگر سوخت دریافت کنند؛ امری که مداومت پرواز آنها و شرکت‌شان در یک عملیات سوخت‌رسانی را از حداکثر هشت ساعت به ۲۴ تا ۳۶ ساعت افزایش می‌دهد.
ناو آبی-خاکی USS Iwo Jima در دریای عمان
آنها همچنین به سامانه‌های رادیویی مخصوصی مجهزند که امکان انجام مخفی نگه داشتن مکالمات رادیویی در حین عملیات سوخت‌رسانی و جلوگیری از عملیات استراق سمع دشمن را فراهم می‌کند.
انتظار می‌رود در آخرین روزهای عملیات تخلیه کابل، این هواپیماهای منحصربه‌فرد به‌مدت دست‌کم ۱۸ ساعت بر روی کابل پرواز کنند و به هواپیماهای اِی سی-۱۳۰جِی پشتیبانی نزدیک هوایی، اچِ سی-۱۳۰جِی جستجو و نجات و اِم سی-۱۳۰جِی عملیات ویژه سوخت برسانند.
در صورت نیاز به تخلیه شهروندان آمریکایی در اقصی نقاط افغانستان با استفاده از هلیکوپترهای نیروهای ویژه ارتش آمریکا و همچنین تیلت-روتورهای اِم وی-22بی، سپاه تفنگداران آمریکا مستقر در ناو آبی-خاکی USS Iwo Jima در دریای عمان، هواپیماهای عملیات ویژه اِم سی-۱۳۰جِی با پشتیبانی کِی سی-۱۳۵آر تی های نیروی هوایی آمریکا به آنها سوخت خواهند رساند.