فرارسیدن سی‌امین سالگرد کشتار میدان تیان‌آن‌مِن باعث شد که مأموران چینی، امروز، ۱۴ خرداد (چهارم ژوئن) به افزایش تدابیر امنیتی در مرکز شهر پکن روی آورده و کارت‌های شناسایی تک‌تک گردشگران را در اطراف آن میدان وارسی کنند.
دولت چین در این روز همچنین ورود خبرنگاران خارجی به میدان تیانآنمن را ممنوع اعلام کرد و هشدار داد که «رفتار رسانه‌ای غیرقانونی» در این روز می‌تواند به عدم تمدید روادید برای افراد منجر شود. گزارش‌ها همچنین حاکی از حضور گسترده مأموران امنیتی و «لباس‌شخصی‌ها» در این میدان است.
حزب کمونیست چین در روزهای پیش از ۱۴ خرداد چندین فعال سیاسی را نیز در ارتباط با سالگرد اعتراضات تیانآنمن بازداشت کرده، چندین وب‌سایت را نیز بسته و دسترسی شهروندان به سی‌ان‌ان و برخی مطالب خبرگزاری رویترز را نیز قطع کرده است.
اینها همه در حالی است که ایالات متحده اعتراضات ۴ ژوئن ۱۹۸۹ در تیانآنمن را «جنبشی قهرمانانه» توصیف کرده و مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای به این مناسبت با گرامیداشت یاد معترضان از دولت چین خواسته است تا درباره کشته‌شدگان آن رخداد شفاف‌سازی کند.
چین اما به تندی به گفته‌های آقای پومپئو در این مورد اعتراض کرده و او را متهم کرده که با اظهاراتش حقوق بین‌الملل را «به طور فاحش» نقض کرده است.
خشم چین از اظهارات وزیر خارجه آمریکا به اندازه‌ای است که گِنگ شوآنگ، سخنگوی وزارت خارجه چین، در نشست خبری روز سه‌شنبه در مورد سخنان تازه پومپئو گفت: «این هذیان‌گویی‌های دیوانه‌وار و این چرندگویی‌ها فقط برای ریختن به زباله‌دان تاریخ خوب است.»
اما در همین روز اتحادیه اروپا نیز به آمریکا پیوسته و از چین خواست تا سکوت پیرامون حوادث میدان تیانآنمن را بشکند و حق و حقوق آنانی را که در آن سرکوب خونین کشته و محبوس شدند به رسمیت بشناسد. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز سه‌شنبه گفت که این اتحادیه همچنان برای مقتولان «سرکوب بی‌رحمانه» تیانآنمن «سوگوار است.»
اعتراضات تیانان‌من، از زبان تصاویر
دولت چین در تمامی سه دهه‌ای که از آن رخداد می‌گذرد حتی حرف زدن در مورد اعتراضات تیانآنمن را ممنوع کرده و کوشیده با دستگیری هر کسی که درباره آن سخن بگوید عامه مردم را از کل آن ماجرا بی‌خبر بگذارد.
حساسیت حزب کمونیست چین به این موضوع به حدی است که در سراسر میدان تیانآنمن تعداد بیشماری دوربین مخفی کار گذاشته و حتی در تاکسی‌های شهر نیز اپلیکیشنی برای شنود از مسافران فعال است تا گفت‌وگوهای احتمالی در این مورد را به گوش مسئولان برساند.
ذکر این رخداد در کتاب‌های تاریخ نیز ممنوع است و جلوگیری از ذکر حادثه تیانآنمن هدف اصلی برنامه وسیع سانسور اینترنتی چین است.
اما در آن سال چه رخ داد؟
در بهار ۱۹۸۹، صدها هزار دانشجو و کارگر در میدان نمادین تیانآنمن (به معنی «دروازه صلح آسمانی») در قلب پکن گرد آمدند و درخواست خود را برای تغییر دموکراتیک در کشور مطرح کردند. این حرکت انگیزه‌ای برای شروع اعتراضات مشابه در سراسر کشور شد.
جرقه شروع این راهپیمایی‌ها خبر درگذشت «هو یائوبانگ»، از رهبران پیشین حزب کمونیست چین، بود که در مرحله‌ای برای بردن کشور به سوی یک نظام سیاسی بازتر تلاش کرد و تبدیل به نمادی برای اصلاحات دموکراتیک شد.
۱۸ آوریل ۸۹ هزاران تن از دانشجویان با خبر شنیدن درگذشت او در میدان تیانآنمن گرد هم آمدند و به‌تدریج اقشار دیگری از مردم هم به آنها پیوستند و یک روز بعد از آن تعداد معترضان به یک میلیون و دویست هزار نفر رسید. صدها تن از دانشجویان نیز در این میدان اعتصاب غذای خود را آغاز کردند.
معترضان خواستار اصلاحات سیاسی و اجتماعی بیشتر بودند و این اعتراضات که هفت هفته ادامه یافت در اوج خود بارقه‌ای از امید برای تغییر را در دل بسیاری روشن کرد.
اما این امید دیری نپایید و برخی نیروهای مستعد برای پذیرش اصلاحات در داخل حزب کمونیست حریف تندروها نشدند و پس از غلبه دوباره ایده تندروها در داخل حزب، دستور قتل عام معترضان صادر شد.
هفت هفته پس از آغاز اعتراضات، دولت چین ستون‌هایی از تانک و سرباز را راهی مرکز پایتخت کرد و این ستون‌های نظامی به‌روی راهپیمایان و حتی تماشاگران اعتراضات در خیابان‌های منتهی به تیانآنمن نیز آتش گشودند.
چین تاکنون هیچ‌گاه آمار درستی از تعداد کشته‌های این رویداد ارائه نکرده اما برآوردهای سازمان‌های حقوق بشری از چند صد نفر تا هزاران نفر متفاوت است.
برآوردها همچنین حاکی از دستگیری حدود ۱۰ هزار نفر در حین یا بعد از اعتراضات و اعدام ده‌ها نفر از دستگیرشدگان است.
برخی معترضانی که موفق به گریز از این سرکوب شده و در تبعید به‌سر می‌برند به خبرگزاری‌ها گفته‌اند که این درجه از سرکوب برایشان غیرمترقبه بوده و هیچ‌گاه انتظار وقوع کشتاری این چنینی را در مرکز شهر پکن نداشتند.
این تصمیم دولت، تأثیری ماندگار بر چهره کشور گذاشت و حزب کمونیست با تقویت خود اکنون از همیشه قدرتمندتر شده و شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور، اخیراً محدودیت‌های قانونی دوره ریاست‌جمهوری را هم از سر راه برداشته و راه تصدی مادام‌العمر را برای خود هموار کرده است.
روزنامه‌های دولتی چین نیز در مقاله‌های خود نوع برخورد حکومت با درخواست‌کنندگان اصلاحات در تیانآنمن را «واکسینه کردن جامعه چین علیه هرگونه تلاطم سیاسی در آینده» توصیف کرده و به تمجید از این نوع برخورد پرداخته‌اند.
در هنگ‌کنگ که از سال ۱۹۹۷ دوباره به چین پیوسته و هنوز برخی آزادی‌های سیاسی در آن وجود دارد هزاران نفر قرار است این هفته برای رخداد تیانآنمن آیین سوگواری برگزار کنند. اما بنا بر گزارش‌ها، فعالان سیاسی در هنگ‌کنگ نسبت به تنگ‌تر شدن حلقه فشار سیاسی پکن بر هنگ‌کنگ نگرانند و ذکر و یادآوری کشتار تیانان‌من را نیز در منطقه خود بی‌خطر نمی‌دانند.
صبح بعد از سرکوب، مردی ناشناس، معروف به «مرد تانکی» در میدان تیانآنمن راه ستون تانک‌های دولتی را سد کرد: