جایزه حقوق بشری سال ۲۰۲۴ میلادی بنیاد «واتسلاو هاول» به نمایندهٔ توماج صالحی، خوانندهٔ رپ اعتراضی و زندانی سیاسی در ایران، اهدا شد.
این جایزه که «برهم زدن آرامش» نام دارد، چهارم مهرماه ۱۴۰۳ طی مراسمی در نیویورک به خانم کیلن گالاهر وکیل حقوق بشر و وکیل بین‌المللی توماج صالحی به نمایندگی از طرف او اهدا شد.
نام توماج صالحی، هنرمند معترض ایرانی، پیشتر به عنوان یکی از سه دریافت‌کننده جایزه بین‌المللی واتسلاو هاول در سال جاری میلادی اعلام شده بود.
این جایزهٔ سالانه به هنرمندانی تعلق می‌گیرد که در آثار خود به حقوق بشر توجه و تعهد ویژه دارند و تنها به همین خاطر توسط حکومت‌ها هدف آزار و اذیت قرار می‌گیرند.
Toomaj Salehi, 33, is an Iranian rapper, well-known for his music and hard-hitting videos tackling social issues, women’s rights, and human rights abuses. Toomaj is a recipient of the VHC 2024 ‘Disturbing the Peace’ Award, alongside Arundhati Roy as joint winners. pic.twitter.com/RMM3tO476r
— Vaclav Havel Center (@havelcenter) September 23, 2024
پیشتر اعلام شده بود که بنیاد هاول آقای صالحی را به دلیل «مخالفت خلاق» و «شجاعت در مبارزه برای حقوق بشر» شایستهٔ دریافت این جایزه تشخیص داده است.
از او در متن بیانیهٔ بنیاد هاول به عنوان «نویسندهٔ شجاعِ در خطر» نام برده شده است.
توماج صالحی نویسنده متن ترانه‌های اعتراضی خود نیز هست.
واتسلاو هاول، رئیس‌جمهوری اسبق جمهوری چک، شاعر، نمایشنامه‌نویس مخالف حکومت، سیاستمدار، و رئیس سابق بنیاد حقوق بشر بود.
توماج صالحی در جریان اعتراضات گسترده سال ۱۴۰۱ که با جان باختن مهسا ژینا امینی در بازداشت گشت ارشاد آغاز شد، حضور جدی داشت و از تمام معترضان و بازداشتی‌ها و فعالان سیاسی حمایت می‌کرد.
این رَپِر زندانی روز ۲۷ آبان ۱۴۰۲ «پس از تحمل ۲۵۲ روز زندان انفرادی، و مجموعاً یک سال و ۲۱ روز حبس» به قید وثیقه آزاد شد، اما تنها ۱۲ روز بعد و پس از انتشار ویدئویی که در آن شکنجه شدنش در زندان را شرح می‌داد، با «ضرب و شتم» بازداشت شد.
بیشتر در این باره: دادگاه انقلاب حکم اعدام توماج صالحی را «لغو» کرد و رأی به «برائت» او دادانتشار خبر صدور حکم اعدام برای این خوانندهٔ معترض توسط دادگاه انقلاب موج گسترده جهانی از اعتراض به این رأی را در پی داشت و نهادهای حقوق بشری و دولت‌های غربی خواستار لغو این حکم و آزادی توماج صالحی شدند.
مردادماه سال جاری سرانجام امیر رئیسیان، وکیل توماج صالحی، اعلام کرد که دادگاه انقلاب اصفهان که به پرونده موکلش درباره سال ۱۴۰۱ و اتهام «افساد فی‌الارض» رسیدگی می‌کرد، برای او رأی برائت صادر کرده و حکم اعدام او لغو شده است.
با این حال این خواننده علیرغم نیاز به پیگیری درمان در خارج از زندان، و درخواست‌های گستردهٔ داخلی و خارجی در این زمینه، کماکان در زندان دستگرد اصفهان زندانی است.