آیا انقلاب ایران اجتناب‌ناپذیر بود؟

آیا انقلاب بهمن ۱۳۵۷ اجتناب‌ناپذیر بود؟

در آستانه ۴۰ سالگی انقلاب بهمن ۱۳۵۷ هنوز پژواک این پرسش در میان علاقه‌مندان به سیاست و محافل فعالان سیاسی ایران به گوش می‌رسد و انعکاس این سؤال را در متن مکتوب جدل‌های لفظی کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی اینترنتی می‌توان دید.

آیا می‌توان ترکیب شرایطی را تصور کرد که منجر به انقلاب نمی‌شد؟

از ماه بعد از انقلاب ایران تا سال بعدی در گرانادا، نیکاراگوئه و زیمبابوه هم انقلاب شد. آیا زمانه زمانه انقلاب‌ها بود و انقلاب ایران هم یکی از اینها و حاصل جبر تاریخ و جغرافی؟

یا روی دادن و ندادن انقلاب ایران بستگی داشت به ساختار نظام، نوع سیاست‌های حکومت، برخورد تشکل‌های مخالف سیاسی، رفتار شهروندان و سیاست خارجی کشورهای دیگر؟ سهم هر یک از این عوامل در انقلاب چقدر بود؟ و هر کدام تا چه اندازه می‌توانستند در جلوگیری از انقلاب مؤثر باشند؟

این پرسش اصلی برنامه ویژه ۴۰ سالگی انقلاب و از حد معمول طولانی‌تر دیدگاه‌هاست. برنامه‌ای زنده و یکساعته با حضور چهار میهمان:

-- محمدصادق جوادی حصار مشاور مهدی کروبی در مشهد که ۴۰ سال پیش در این روزها با حمایت قاطع از آیت‌الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در صف انقلاب بهمن ۱۳۵۷ بود.

-- شهریار آهی فعال سیاسی معتقد به گذار از نظام جمهوری اسلامی در استکهلم و از نزدیکان به خانواده پهلوی که ۴۰ سال پیش در این روزها به جد کوشید انقلاب به ثمر نرسد.

-- جواد خادم فعال سیاسی تحولخواه در بریتانیا که ۴۰ سال پیش در این روزها وزیر مسکن و شهرسازی دولت شاپور بختیار و جوانترین عضو این کابینه بود.

-- و آزاده کیان رئیس دپارتمان علوم اجتماعی دانشگاه پاریس هفت که ۴۰ سال پیش در این روزها از دانشجویان معترض بود که در فعالیت‌هایی که سرانجام به انقلاب انجامید، شرکت داشت.

دیدگاهها: ویژه آیا انقلاب ایران اجتناب پذیر بود؟ محمدصادق جوادی‌حصار، شهریار آهی، جواد خادم و آزاده کیان