حوزه تحقیقاتی ژیائو وانگ «محرمانه» نبود‎

پخش گزارش درباره زندانی‌ها از تلویزیون دولتی جمهوری اسلامی، نشان دادن تصویر زندانیانی که گهگاه وکلایشان هم به آنها دسترسی ندارند و تلاش برای توجیه اتهام‌های وارد شده به آنها، تبدیل به رویه‌ای عادی شده است.

یک روز سیامک نمازی شهروند ایرانی آمریکایی هدف چنین سناریویی است. در هفته‌های اخیر نازنین زاغری شهروند ایرانی بریتانیایی موضوع چند گزارش این‌چنینی بوده، و حال نوبت به ژیائو وانگ شهروند آمریکایی با اصالت چینی رسیده است.

در گزارش یکشنبه شب صداوسیمای جمهوری اسلامی، برای اولین تصاویری از آقای وانگ پخش شد که در مقابل دوربین از موضوع تحقیقاتش می گفت. همچنین چند‌صحنه از جلسه‌ای که به نظر می رسید دادگاه این شهروند آمریکایی بود نشان داده شد.

ژیائو وانگ،پژوهشگری که قربانی «کارزار تبلیغاتی» شد

ژیائو وانگ، در دانشگاه پرینستون و در دپارتمان تاریخ این دانشگاه مشهور آمریکایی مشغول به تحقیق بود. دانشگاه پرینستون در تابستان گذشته،‌ در توضیح سفر آقای وانگ به تهران نوشت که او در زمستان سال ۱۳۹۴ برای آموختن زبان فارسی در موسسه دهخدا به ایران سفر کرد و سپس در بهار ۹۵، برای ادامه آموختن فارسی و همجنین تحقیق برای پایان نامه‌اش به ایران رفت. و پیش از این سفرها او با دفتر حافظ منافع ایران در سفارت پاکستان در واشینگتن و همچنین کتابخانه‌هایی که بعدا به آنها مراجعه کرده در تماس بوده و درباره تحقیقش توضیح داده است.

برتیسلاو تورِچک محقق چکی است که درباره ایران می نویسد و در دانشگاه متروپلیتن در پراگ تدریس می کند.

او درباره سابقه دستگیری محققان می گوید: «در مجموع متاسفانه در گذشته موارد زیادی بوده که محققان، مورخان یا باستان شناسان در عملیات امنیتی دخیل بودند، مثلا در دوران جنگ جهانی اول در خاورمیانه، آلمان‌ها و بقیه بازیگران مشغول این کار بودند. در نتیجه اینکه صرفا کسی در حوزه تاریخ تحقیق می‌کرده به این معنی نیست که الزاما درگیر یک پروژه امنیتی نیست، اما در عین حال هم این را می بینیم که برخی کشورها از این حربه برای ساکت کردن محققان استفاده می کنند. مثلا ما در سال گذشته پرونده محقق ایتالیایی را در مصر داشتیم که کشته شد و هنوز هم مشخص نیست که مسوول این اتفاق نیروهای امنیتی بودند یا گروه دیگری. در نتیجه یک خط باریک میان یک فرد آکادمیکِ بی‌گناه و دستگاههای امنیتی وجود دارد.»

حوزه مطالعات ژیائو وانگ، زبان‌های اوراسیایی و شیوه‌های حکمرانی در این منطقه در قرن نوزده و اوایل قرن بیستم بوده است.

تحقیقی که موجب بازداشت او در تابستان سال ۹۵ و صدور حکم ده سال زندان شد و حال اسناد آن تحقیق، توسط تلویزیون ایران برای القای گناهکار بودن آقای وانگ و ارتباطش با به گفته این گزارش دشمن استفاده شده است.

اسنادی که تورج اتابکی محقق تاریخ اجتماعی ایران، خاورمیانه و آسیای مرکزی در هلند می گوید، محرمانه نبوده و بخشی از آنها حتی به صورت دیجیتال در دسترس است. آقای اتابکی با اشاره به اینکه تلاش کشورهایی که با یکدیگر دشمن هستند، در به دست آوردن اطلاعات تاریخ یکدیگر طبیعی است، می افزاید: «جمهوری اسلامی خود هر سال هزاران برگ از اسناد آرشیوهای تاریخی بریتانیا یا کشورهای دیگر را کپی می کند،‌عکسبرداری می کند، و در اختیار پژوهشگران خود می گذارد، همیشه در ایران مراسم رونمایی این اسناد هم برگزار می شود. در نتیجه به باور من آنچه که پیامد این کارزار تبلیغاتی است، نوعی بستن فضای تعامل اندیشه بین پژوهشگران است که البته پیشتر هم به اشکال مختلف اتفاق افتاده بود، مثلا منع اینکه پژوهشگران در کنفرانس‌های ایران شناسی شرکت کنند».

در گزارش یکشنبه شب تلویزیون ایران، به پژوهشکده‌ای که ژیائو وانگ در آن مشغول به تحقیق بود نیز اشاره شد و با توجه به اینکه بخشی از هزینه تحقیقات او توسط مرکز «شرمین و بیژن مصور رحمانی برای مطالعات ایران و خلیج فارس» در دانشگاه هاروارد تامین شده، او به ارتباط با نیروهایی که از آنها ضد انقلاب یاد می شود متهم شده است. همچنین دانشگاه‌هایی چون پریسنتون و هاروارد موسساتی در ارتباط با دستگاههای امنیتی آمریکا خوانده شدند که در راه‌اندازی «انقلاب‌های رنگی» در کشورهای بلوک شرق و جمهوری‌های مستقل‌شده شوروی سابق نیز دخیل دانسته شده‌اند.

تورج اتابکی در هلند، با اشاره به دوران اتحاد جماهیر شوروی می گوید، چنین کارزار تبلیغاتی‌ای توسط رسانه حکومتی در ایران،‌ کارایی ندارد و می‌افزاید: «‌ ممنوعیت هایی که آن نظام برای پژوهشگران شوروی قایل می شد، مانع شرکت آنها در نشست‌های بین المللی می شد، یا اینکه اسناد خود را در اختیار پژوهشگران قرار بدهند، دیدیم که راه به جایی نبرد و بهترین کارهایی که درباره تاریخ و فرهنگ اتحاد جماهیر شوروی انجام شد، در غرب پژوهش و تدوین شد. هر تلاشی برای بستن فضای آکادمیک به بهانه بهره برداری دشمن و فهم بهتر از ما، به نظرم راه به جایی نمی برد». این مورخ ساکن هلند، نتیجه گیری می کند که «‌ جهان دانش و آکادمیک ، جهانی نیست که دانش و آگاهی را تنها در اختیار حکومتگران قرار دهد».

ناظران بین المللی از جمله خبرگزاری آسوشیدپرس در گزارشی درباره انتشار تصاویری از ژیائو وانگ و نازنین زاغری از صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، هدف آن را تلاش برای تحت فشار قراردادن دولت‌های آمریکا و بریتانیا برای دریافت آنچه از بازداشت این افراد در پی آن است،‌ ارزیابی کرده است.